Letterlijke tekst persconferentie minister-president Rutte en minister De Jonge (8 december 2020)
Minister-president Rutte en minister De Jonge geven een toelichting en beantwoorden vragen over de voortzetting van de gedeeltelijke lockdown. Bekijk de hele persconferentie via YouTube.
Inleidend statement minister-president Rutte:
Goedenavond. Al een paar weken geleden zag je de eerste kerstbomen in huiskamers, zag je lichtjes in tuinen en kerstversieringen in het straatbeeld en nu, meteen na Sinterklaas, draaien de kerstboomverkopers overuren. Het laat zien hoe extra belangrijk Kerst dit jaar voor ons is. Het is een zwaar jaar voor heel veel mensen, een jaar van verlies en rouw en dat geldt zeker voor al die families die dit jaar iemand aan corona hebben verloren. Inmiddels tellen we door corona bijna 10.000 lege stoelen aan de kersttafel. Dat is natuurlijk ongelooflijk verdrietig en een extra reden waarom we met Kerst zo graag bij elkaar willen zijn.
Het is niet voor niets een van de meest gestelde vragen van de laatste weken: wat kunnen we met de Kerst? Het antwoord is: helaas niet meer dan de laatste maanden. Dus per dag maximaal drie gasten vanaf dertien jaar thuis ontvangen en niet naar een restaurant. En ook verder blijft de gedeeltelijke lockdown gelden. Dat is een hard gelag, want we hadden het zo graag anders gewild: voor onszelf, voor de horeca, voor andere sectoren. En we hadden natuurlijk gewoon ook op meer gehoopt. Bij de persconferentie drie weken geleden leek het reëel dat er rond half december weer iets meer zou kunnen, bijvoorbeeld dat de restaurants weer open zouden gaan, dat we thuis weer meer mensen zouden kunnen ontvangen of dat we weer met het voetbalteam zouden kunnen trainen. Maar het gaat echt niet goed: niet met de besmettingscijfers en niet in de ziekenhuizen.
We hoopten half december op ongeveer tien intensivecareopnames per dag te zitten, dat is het niveau waarop we voorzichtig weer wat meer zouden kunnen. Maar we zitten nu op meer dan het dubbele en de realiteit van vandaag is dat we op een tweesprong staan. Óf we zorgen er samen voor, door ons gedrag, dat de cijfers toch weer de goede kant op gaan. In dat geval zou het kunnen dat we – half januari – wel op die tien IC-opnames per dag komen. Óf de cijfers blijven stijgen en dan sluit ik zelfs niet uit dat we voor de Kerst bij u terug moeten komen met nog strengere maatregelen. Dat wil natuurlijk niemand, maar we mogen daar ook niet voor weglopen als dat nodig zou zijn.
Mijn oproep is dus: laat ons de kerstperiode goed benutten door zo veel mogelijk thuis te blijven en ons ook verder aan de regels te houden. Het gaat echt om de bekende en de voor de hand liggende dingen. Dus niet denken bij een kriebelhoest ‘het is vast een verkoudheidje, dat gaat wel over’. Nee: blijf thuis, laat je testen en ga in quarantaine en als de test positief is, dan blijven ook je huisgenoten thuis. En als je dan gedwongen thuis zit, aarzel niet hulp te vragen voor de dagelijkse boodschappen of de hond uit te laten. Vraag ook hulp als je het even niet ziet zitten. Houd altijd en overal afstand, ook met een mondkapje op. Doe je kerstboodschappen alleen. En natuurlijk: was je handen stuk als je ergens binnenkomt, ook bij familie en vrienden. Laten we er zo met elkaar voor zorgen dat we inderdaad half januari weer iets meer ruimte krijgen. Dat kan nog steeds, maar die vrijheid kunnen we alleen met elkaar verdienen.
En als dat moment komt, willen we natuurlijk zo goed mogelijk voorbereid zijn. Want hoe geef je mensen dan maximaal ruimte en krijgt het virus toch geen kans om opnieuw toe te slaan? Dat is een vraag waar bijvoorbeeld iedereen in de cultuur-, in de sport- en in de evenementensector heel druk mee bezig is. In januari gaan we een paar strak gecontroleerde proefprojecten doen om te kijken wat er allemaal nodig is om straks verantwoord weer op te starten. Gewoon uitproberen in de praktijk dus, los van hoe de cijfers zich ontwikkelen. Dat doen we lokaal en heel gecontroleerd, want we willen natuurlijk niet dat het virus hierdoor extra kansen krijgt. En waar moet u dan aan denken? Bijvoorbeeld aan een proef met een theatervoorstelling met meer publiek of bijvoorbeeld aan een proef met een lokale voetbalwedstrijd met grotere groepen supporters in het stadion. Wat vraagt dat van de organisatie en inrichting? Hoe moeten mensen lopen, zitten, staan? Kan met testen meer? Dus wat is er in de praktijk wel en niet haalbaar en verantwoord?
Tot slot van mijn kant nog drie punten. Ten eerste dat we kijken naar extra steun voor bedrijven die het het zwaarst hebben, bijvoorbeeld de restaurants en cafés. Juist in de horeca wordt veel pijn geleden. Morgen geven Wouter Koolmees, Eric Wiebes en Wopke Hoekstra een persconferentie over de verdere aanpak van de steunpakketten. En sowieso is het een goed idee uw kerstdiner af te halen bij of te laten bezorgen door uw favoriete restaurant.
Ten tweede: omdat we ons realiseren dat jonge mensen een zware tijd hebben, komt er voor hen een plan met extra geld voor speciale activiteiten. Dat doen we samen met de gemeenten en vooral samen met de jongeren zelf. Denk aan een theatervoorstelling of een film maken. Ander voorbeeld: in de kerstvakantie zullen de Krajicek Foundation en de Cruyff Foundation wintergames organiseren. Verder is het nu nog zo dat jongeren tot achttien jaar in teamverband kunnen trainen bij hun sportclubs. We gaan het OMT vragen of we dat in de loop van januari op kunnen rekken naar zevenentwintig jaar.
Ten derde en als laatste: het is logisch dat de coronavermoeidheid na negen maanden toeneemt. Dat voelen we allemaal, maar één groep in het bijzonder en dat zijn natuurlijk al die mensen in de ziekenhuizen, verpleeghuizen, in de thuiszorg. De drukte en hoogspanning van dit jaar stapelt op, het werk wordt zwaarder en het wordt steeds lastiger de roosters rond te krijgen, zeker met de Kerst. Alleen al om die reden moeten we elkaar blijven helpen hier doorheen te komen, om de mensen die het het zwaarst hebben qua belasting wat lucht te gunnen. En om daarna verder te kunnen kijken naar de fase waarin we het virus er hopelijk onder gaan krijgen. Daarover nu meer van Hugo de Jonge.
Inleidend statement minister De Jonge:
We zijn er nog lang niet. En toch, we staan ook aan de vooravond van een nieuwe fase in deze crisis: de vaccinatiefase. Vaccinatie is de weg die ons uiteindelijk uit deze crisis moet leiden. We kiezen ervoor om eerst de kwetsbare mensen te vaccineren en hun zorgverleners. En dat begint met de mensen die werken in het verpleeghuis, daarna volgen de mensen die werken in de gehandicaptenzorg, de thuiszorg, de bewoners van verpleeghuizen en van instellingen voor mensen met een beperking. Vervolgens zijn andere kwetsbare groepen – zoals 60-plussers en mensen met een medisch risico – en andere zorgmedewerkers aan de beurt en daarna volgt de rest van de samenleving.
We bereiden ons al maanden voor op de vaccinatiefase. We hebben contracten voor zes verschillende vaccins, benodigde materialen, opslag, distributie en beveiliging is geregeld en er zijn afspraken gemaakt met het RIVM, de GGD’en, instellingen, arbodiensten, de bedrijfsartsen, de huisartsen en de ziekenhuizen over de uitvoering. Samen werken we hard aan dit vaccinatieprogramma en ook Defensie ondersteunt en staat paraat. Kortom: veel voorbereidingen zijn getroffen. Maar het is een ingewikkelde puzzel en die hebben we samen te leggen. Het plaatje op de doos is duidelijk: een samenleving die door vaccinatie beschermd is. Maar we hebben niet alles zelf in de hand, waardoor we nog niet precies kunnen voorspellen hoe we alle puzzelstukjes moeten leggen. Telkens ontvangen we nieuwe informatie en dus moeten we wendbaar blijven in de uitvoering.
Zo moet een vaccin het stempel goed en veilig krijgen om toegelaten te kunnen worden. Dat bepaalt het Europees Medicijn Agentschap, het EMA, onafhankelijk. Of het vaccin geschikt is voor de groep die we het eerst willen vaccineren, weten we pas zeker na hun beoordeling. En: na toelating krijgen we een vaccin in verschillende leveringen binnen. En zodra we weten hoeveel precies en wanneer, zien we of de nu bepaalde volgorde ook mogelijk is.
Het is een enorme operatie en de hele wereld wacht op vaccins. En in Europa hebben we afspraken gemaakt over een eerlijke verdeling. Het zal nog wel tot na de zomer duren voor heel Nederland een vaccin heeft gekregen. Iedereen die betrokken is, zet alles op alles om zo vroeg mogelijk in januari de eerste vaccinatie te kunnen zetten. En dat dat al zo snel is, dat is fantastisch: een diepe buiging voor iedereen die dat mogelijk maakt. En natuurlijk: een diepe buiging voor de wetenschap. Tegelijkertijd moeten we waken voor een ‘we-zijn-er-bijna-stemming’. Want we zijn nog wel even onderweg voordat we allemaal zijn ingeënt. En: een vaccin zorgt ervoor dat we niet ziek worden, maar het is nog onbekend of iemand die gevaccineerd is, ook een ander niet meer ziek kan maken. Kortom: de maatregelen, daar zitten we dus nog wel even aan vast. Maar als de meest kwetsbaren en de mensen die voor hen zorgen, zijn beschermd, dan zijn we al een heel eind. En als we tegelijkertijd meer testen, dan moet het lukken om in de loop van 2021 een deel van de beperkende maatregelen los te laten.
En tot het zover is, moeten we voorzichtig zijn, moeten we voorzichtiger zijn. Want we zien dat er nog steeds veel te veel mensen besmet raken. Twee weken geleden daalde het aantal besmettingen nog, afgelopen week zien we dat het aantal positieve testuitslagen weer stijgt: van 34.000 twee weken geleden naar ruim 43.000 afgelopen week, gemiddeld ruim 6000 positieve testuitslagen per dag. Het aantal nieuwe opnames in de ziekenhuizen neemt nauwelijks meer af en dat geldt ook voor het aantal mensen dat met corona in het ziekenhuis ligt. En we weten: als vandaag het aantal besmettingen stijgt, dan kunnen we dat over niet al te lange tijd terugzien in de ziekenhuizen. Meer besmettingen en een nauwelijks afnemende druk op de zorg: allemaal signalen dat het niet goed gaat. En dat blijkt ook uit gedragsonderzoek. We weten dat van de 88.000 mensen die nu besmettelijk zijn, een deel niet thuisblijft bij klachten. En niet iedereen die besmettelijk is, die heeft al klachten of krijgt die. Dus als je straks samen Kerst samen viert, houd dan voldoende afstand. Want ook als je je niet ziek voelt, kun je een ander wel ziek maken. En we moeten echt voorkomen dat we het virus met Kerst cadeau doen aan de mensen bij wie we aan tafel zitten, die dat dan op hun beurt weer cadeau doen aan een ander met oud & nieuw. Laten onze feestdagen geen feestdagen voor het virus worden.
Die besmettingsgraad, die moet dus omlaag. En – u hoort het ons voortdurend zeggen – dat hebben we zelf in de hand. Corona verspreidt zichzelf niet, wij doen dat. En alle maatregelen van de wereld kunnen niet doen wat wij met elkaar wel kunnen: dat virus onder controle krijgen. En het gemene is: dit virus heeft het vooral gemunt op iedereen die kwetsbaar is. En het nare is ook: wat nodig is om dat virus er onder te krijgen, grijpt diep in op veel van wat het leven de moeite waard maakt: nabijheid, gezelligheid, een arm om de schouder. Het afstand houden, het nauwelijks samen kunnen komen, juist in deze tijd van het jaar is dat moeilijk.
Waar Kerst voor de één een periode is van licht en gezelligheid, is het voor de ander een tijd waarin mensen extra voelen wat ze missen. Een dierbare van wie ze afscheid hebben moeten nemen. Juist nu voelen mensen zich extra eenzaam. Laten we juist die mensen het gevoel geven dat we ze zien en er voor hen zijn. Heel veel vrijwilligers zetten zich daar elke dag voor in. Onder de hashtag #EenKleinGebaar hebben kerken, vrijwilligersorganisaties en vele anderen door het hele land nog meer aandacht voor de mensen die dat nodig hebben. Laten we ons allemaal uitgenodigd voelen om daarbij te helpen. Want de eenzaamheid oplossen, dat kan niemand, maar iemands eenzaamheid proberen te doorbreken, dat kan iedereen. En want wat voor jou een klein gebaar is, dat maakt voor een ander een wereld van verschil.
VAN DE ZILVER (RTL NIEUWS)
Meneer Rutte, ik hoor u over proefprojecten in januari voor evenementen, voetbalwedstrijden: wanneer is er wat meer mogelijk voor de horeca?
RUTTE
Ja, voor al die sectoren geldt dat je pas weer kunt denken aan ‘wat is er mogelijk?’ als je terug bent naar die tien, ongeveer tien gemiddeld, opnames op de intensive care per dag. Dan ben je er nog niet, eigenlijk moet je naar drie, maar goed bij tien kan er weer iets. En we dachten daar te zijn, hoopten daar te zijn, half december. Inmiddels is dat een maand later. En als je naar de cijfers nu kijkt, die de laatste dagen eerder stijgen dan dalen, op weekbasis, dan is het zelfs nog heel spannend of het gaat lukken. Dus één: met de Kerst onszelf in acht nemen, echt zorgen dat we het verder terugduwen. Maar dan is het antwoord op uw vraag: daar kun je pas over nadenken vanaf ongeveer tien, maar dan moet je wel van tevoren getraind en geoefend hebben.
VAN DE ZILVER
Ja, maar ik hoor u niet praten over experimenten voor de horeca. Dus hoe moeten we daar dan voor trainen en oefenen?
RUTTE
Nou ja, daar is al het een en ander gebeurd. We gaan ook zeker kijken nog wat er extra nodig is, zowel in de – wat dan in het jargon is gaan heten – droge en de natte horeca, dus in de restaurants en in de cafés, waarbij het idee is dat je bij die tien misschien weer iets zou kunnen met restaurants. Cafés is wat spannender, want dan sta je natuurlijk toch al snel, als er wat drank op is ook, dicht op elkaar, misschien te dicht op elkaar en harde muziek etcetera. Maar ook daar worden allerlei proeven gedaan en daar is al heel veel werk voorbereid. Maar voor de evenementen heeft het eigenlijk stilgelegen, want we hebben tot nu toe gezegd: je mag pas met die evenementen wat doen, qua proeven, als je op het niveau ‘zorgelijk’ of zelfs op het niveau ‘beheersbaar’ zit. En daarvan hebben we nu gezegd: dat laten we los, we knippen dat door, we gaan sowieso die proeven doen.
VAN DE ZILVER
Ja, maar ik ben toch een beetje verbaasd. Gisteren groot protest van de horeca, mensen die echt vragen om perspectief en, nou ja, in de hele tekst van u en van meneer De Jonge valt het woord ‘horeca’ eigenlijk niet. Er wordt geen enkel perspectief geboden, behalve dat ze zeggen: ja, we moeten wachten tot we terug zijn bij tien IC-opnames. Maar het is alleen maar aan het stijgen.
RUTTE
Nee, nog een keer: in de horeca is al heel veel gedaan om voor te bereiden ‘wat is er nodig als je op tien zit?’, op die tien IC-opnames. Bij de evenementen en bij sport moet daar nog veel meer gebeuren. Daar zijn wel – ik had vorige week een heel mooi gesprek met de evenementensector – er zijn allemaal van dat soort proeven voorbereid.
VAN DE ZILVER
Ja, wat kan er voor de horeca?
RUTTE
Nee, maar bij de horeca zijn die er, dus dat staat al klaar. Dus als wij op tien IC-opnames zitten, dan weet je dat er in de horeca weer meer kan. Dan denken we op dat moment, hopen we te denken aan bijvoorbeeld dus die restaurants. Nog niet de cafés, dan zul je nog wat verder terug moeten. Dus die weten al: als we zo rond die tien zitten, dan kan daar waarschijnlijk weer iets. Maar daar hoef je niet nog voor te gaan oefenen. Dat oefenen is wel nodig voor evenementen en voor sport.
VAN DE ZILVER
Hoe gaat u er eigenlijk voor zorgen dat we weer bij die tien IC-opnames komen? Want de aantallen zijn aan het stijgen, hoor ik u zeggen, maar daar gaan geen extra maatregelen worden genomen om het aantal besmettingen en dus het aantal opnames weer omlaag te krijgen?
RUTTE
Ik heb net verteld dat we op een tweesprong staan, dat als het ons niet lukt in de komende weken om een stijgende trend af te buigen wij niet kunnen uitsluiten dat we hier voor de Kerst nog een keer met elkaar staan om te praten over zwaardere maatregelen. Dat is niet uit te sluiten. In Duitsland is die discussie ook gaande, daar wordt nagedacht over vergaande maatregelen later dit jaar en begin volgend jaar terwijl Duitsland er iets beter voor staat – niet veel beter, maar iets beter voorstaat – dan Nederland. Dus het is heel belangrijk dat we tussen nu en de Kerst laten zien met z’n allen dat we die cijfers weer kunnen ombuigen.
BOS (NOS JOURNAAL)
Meneer Rutte, we zitten al in een gedeeltelijke lockdown. Wat zijn die maatregelen waar u dan aan denkt?
RUTTE
Ja, daar gaan we dan met u over praten.
BOS
Maar dat is dus ook de gevreesde avondklok?
RUTTE
Ik... Nou de avondklok, je kunt helemaal niets uitsluiten maar ik heb niet de indruk dat de avondklok bovenaan het lijstje staat.
BOS
Ja, maar wat kan er nog dan?
RUTTE
Daar kan echt nog meer, maar nogmaals: wij willen nu dat wij ons allemaal richten op het naar beneden krijgen van die cijfers. En als we nu gaan speculeren ‘als dat niet lukt, wat dan?’; ik wil eigenlijk gewoon niet voor die vraag komen. Volgens mij moeten u en ik en alle mensen die kijken proberen te bereiken dat we die cijfers ombuigen en niet voor die vraag hoeven komen te staan.
BOS
En u hoopt eigenlijk dan dit dreigement, zo noem ik het dan maar even, genoeg helpt?
RUTTE
Ik heb niet de luxe om te dreigen, ik heb alleen de taak met Hugo de Jonge samen om te vertellen hoe het ervoor staat. En het staat... De cijfers zijn gewoon niet goed. Dat is niet een uniek Nederlands probleem, je ziet in heel Europa nu een grote worsteling met de vraag: de Kerst en daarna? En ik heb daar veel contact over met de Duitsers in het bijzonder en dan zie je datzelfde. Dus we hebben de luxe niet om te dreigen, we moeten wel vertellen hoe het ervoor staat. Het staat er niet goed voor, maar we kunnen wel nog de komende weken, door met z’n allen een tandje bij te zetten in ons gedrag – dus nog meer thuis te werken, nog meer ons aan de anderhalve meter te houden, nog sneller ons te laten testen bij klachten dus al die dingen te doen waarmee het virus geen plezierige toekomst heeft – als we dat met z’n allen doen, dan kunnen we de trend ombuigen. Maar ik vind ook dat ik hier moet schetsen dat als die trend niet ombuigt, het ook niet uit te sluiten is dat we voor de Kerst hier nog een keer staan.
BOS
De collega van RTL begon natuurlijk niet voor niets over de horeca, want er was veel te doen ook vanwege een stuk dat uitlekte. Voordat we het daar nou precies over gaan hebben: kunt u nou nog uitleggen of onderbouwen waarom die horeca dichtzit?
RUTTE
Ja. De horeca is in alle landen van Europa met gedeeltelijke lockdowns – België, Frankrijk, Duitsland, Oostenrijk – is de horeca dicht. Ook in Nederland, omdat dat een sector is die op zichzelf ontzettend z’n best doet om het aantal besmettingen beperkt te houden, maar het is een plek waar je in de meeste gevallen langer dan vijftien minuten bij elkaar bent in een kleinere ruimte. Dus het risico dat het daar overspringt, is gewoon reëel. Dat zien we ook. En dat is de reden waarom een van de dingen waar we naar gekeken hebben – behalve een aantal andere maatregelen over de groepsgrootte en over geen publiek in de stadions, noem maar op – een van de maatregelen ook is geweest helaas het sluiten van de horeca. En als je op die tien IC-opnames per dag zou zitten, dat hadden we gehoopt voor de Kerst, we hopen nu op half januari, dan kun je weer iets.
BOS
Dan toch nog even over die proefprojecten, want u zegt theaters, voetbal, als die proefprojecten van start gaan, is het dan ook niet logisch dat je de horeca op dat moment ook opent?
RUTTE
Nee, maar die gaan niet open, die sectoren. Wat we gaan doen is heel gericht...
BOS
Nee dat snap ik. Ja, dat zijn proeven, u heeft het net een aantal keer uitgelegd.
RUTTE
Ja, precies.
BOS
Maar is het dan ook niet logisch dat je de horeca wat lucht geeft? Ja, het zou toch heel gek zijn als die dan dicht blijft?
RUTTE
Nee maar het is niet we dat iets gaan opendoen bij de evenementen of de sport, we gaan een paar hele gerichte proeven doen met een beperkt aantal mensen op een beperkte schaal regionaal om te kijken: hoe kun je lessen trekken uit die proef? Zodat als je op een gegeven moment op die tien IC-opnames per dag zit, dat je dan ook weet wat je moet doen, wat er dan mogelijk is om zo veel mogelijk dan ook het beheersbaar te houden. In de horeca is dat type proeven niet nodig, denken we. Misschien in cafés, we zijn nog aan het kijken of daar ook nog een paar proeven zou moeten doen. Maar daar weten we al veel meer hoe zij dat dan gaan organiseren, die hebben al heel erg veel voorbereid. Maar het gaat mij erom dat als je op die tien zit, hopelijk half januari, dat je dan in ieder geval de keuze in een aantal sectoren, waaronder natuurlijk ook de horeca, weer iets meer mogelijk te maken.
BOS
Laatste vraag nog even voor meneer De Jonge: eerst vorige week was natuurlijk het verhaal ‘het vaccin eerste week van januari’ vanaf 4 januari noem ik het dan maar even, is dat nog steeds de planning? Want u zegt ook: ja, als de meest kwetsbaren ingeënt zijn, dan zou je in de loop van 2021 van die maatregelen af kunnen. Kunt u daar, ja een maand aan plakken, wat dat ongeveer is, ‘in de loop van 2021’?
DE JONGE
Heel moeilijk. We hebben vanmorgen, hebben we weer nieuwe informatie gekregen over de levering van BioNTech/Pfizer, dat zal naar alle verwachting het eerste vaccin zijn wat een toelatingsbesluit zal krijgen van de Europese Commissie na een toelatingsadvies van de EMA. Daar waar we uitgingen van een miljoen in de eerste levering, aanvankelijk zijn we overigens toen ik de vorige mededeling deed, dachten we nog dat we dat eind december zouden gaan krijgen en weten we inmiddels: dat zal naar verwachting zijn in de eerste week van januari en het zal naar verwachting een half miljoen zijn. En dat betekent dat we, dat hebben we ook vorige keer gezegd, dat we keer op keer wendbaar moeten blijven in de uitvoering. De strategie is ongewijzigd, namelijk eerst de meest kwetsbare mensen in de verpleeghuizen, in de instellingen voor gehandicaptenzorg en de mensen die voor hen zorgen. Die moeten we eerst, in de allereerste groep moeten we die willen vaccineren. En de allereerste groep zullen dus nu de medewerkers zijn van de verpleeghuiszorg, omdat dat vaccin – want dat is een ander nadeel van dit vaccin, is dat het niet zo makkelijk te ‘handlen’ is op een kleinschalige locatie. Dus we zullen daarvoor wat meer centrale locaties in moeten richten in de verschillende GGD-regio’s. En voor de mensen die dus wat mobieler zijn van die eerste groep, die kunnen naar die locatie komen. En dat zijn dus in dit geval... De allereerste groep zal dus zijn: de medewerkers in de verpleeghuiszorg. Dus zo moeten we keer op keer, moeten we blijven schakelen. In antwoord op de vraag ‘gaat het lukken?’, zeg ik: nou, zo vroeg als mogelijk in januari. Daar is alles op gericht. En wij delen telkens met u de allerlaatste informatie zoals wij die ook hebben gekregen.
NIJS (HART VAN NEDERLAND)
Meneer Rutte, u zegt: bij blijvende stijgende cijfers, komen we misschien nog met aanscherpingen voor de Kerst. Hoe zeker is het dan dat we de Kerst kunnen vieren met het gezin plus drie?
RUTTE
Dat is in ieder geval wat we nu verwachten, maar we hebben het natuurlijk niet allemaal voor het zeggen. We zien nu dat de cijfers niet de goede kant op gaan. Dus op dit moment is het niet nodig extra maatregelen te nemen, maar als die trend de komende weken niet afbuigt, dan zullen we mogelijk met extra maatregelen moeten komen. Of dat dan meteen impact op de Kerst heeft, dat zullen we natuurlijk proberen dan weer te voorkomen maar zelfs dat kan ik niet beloven.
NIJS
Dus zelfs nu weten we nog niet met hoeveel mensen we Kerst kunnen vieren?
RUTTE
Nou op dit moment gaan wij ervan uit dat dat de huidige drie zijn, boven de dertien jaar.
NIJS
Maar het zou dus kunnen dat dat niet zo is?
RUTTE
Nou ja, ik denk dat we er dan alles aan gaan doen om in ieder geval die paar kerstdagen daar niet mee te belasten. Daar gaan we in ieder geval ons best voor doen. En we hopen dat het überhaupt niet nodig is, zodat we – omdat we met z’n allen in ons gedrag het weer ombuigen.
NIJS
En hoe zit dat met Oud & Nieuw? Is dat ook je gezin plus drie?
RUTTE
Ik zou u dolgraag zeggen dat we met Oud & Nieuw weer kunnen knuffelen en handen schudden, maar op dit moment gaat dat allemaal niet. Dus we weten het niet. Op dit moment weten we alleen dat met de kerstdagen en die periode tot en met oud & nieuw wij ervan uitgaan dat er geen versoepelingen mogelijk zijn, als de trend niet wordt omgebogen dan moeten we met verzwaringen komen. En natuurlijk zullen we er dan alles aan doen om die paar kerstdagen dan, en ja als het enigszins kan ook oudjaar, natuurlijk te beschermen. Maar of dat kan weet ik niet, we kunnen geen beloftes doen.
NIJS
En bij wat voor cijfers gaat dat niet lukken dan?
RUTTE
Nou dat kun je zo niet zeggen, maar als die trend verkeerd blijft gaan, als dat oploopt en je zou op een gegeven moment het risico gaan lopen dat de zorg weer overbelast gaat raken omdat de aantallen besmettingen oplopen en het aantal mensen met een kwetsbare gezondheid, daar zouden te grote risico’s worden genomen, dan kunnen wij niet anders dan dat doen. Zoals die discussie nu ook in Duitsland plaatsvindt.
NIJS
Maar u kunt niet zeggen, een bepaald getal? Bijvoorbeeld dat we vandaag eigenlijk op 3600 zouden willen zitten, maar dat is niet gelukt?
RUTTE
We hadden vandaag op 3600 willen zitten.
NIJS
Ja precies, maar wat is een getal waar we aan moeten denken?
RUTTE
Dat kun je niet zo met een getal, want je moet altijd een mix van cijfers bekijken. Je kijkt dan naar het verspreidingscijfer, dus dat beroemde R-getal, je kijkt naar de ziekenhuis- en IC-opnames, je kijkt naar het aantal besmettelijken en naar het aantal besmettingen over een weekperiode.
NIJS
Ja. Iedereen wil dat voorkomen en er wordt een appel gedaan op ons gedrag en op de maatregelen, dat we ons daar beter aan moeten houden en tegelijkertijd wilt u niet extra maatregelen nemen.
RUTTE
Is nu niet nodig, met de huidige cijfers. Alleen...
NIJS
Waarom is het niet nodig?
RUTTE
Omdat de trend niet goed is, maar nog niet zo niet goed dat je nu al maatregelen zou moeten nemen. Dus we hebben nu nog de kans met z’n allen om dat te voorkomen. Maar het is zeker niet mogelijk nu om te versoepelen, wat we hadden gehoopt.
NIJS
Maar als je bijvoorbeeld een deel van de winkels, ik vraag het vaker, het is ook gebleken na Black Friday dat dat misschien effect heeft gehad, als je dat zou doen al om maar dichterbij te komen, dat we in ieder geval Kerst met z’n allen kunnen vieren, waarom sluit u dat dan uit?
RUTTE
Omdat op dit moment, op basis van de cijfers zoals ze nu zijn, het niet nodig is om bovenop de gedeeltelijke lockdown die we hebben nu zwaardere maatregelen te nemen. Maar als de cijfers die de laatste week zich niet in de goede richting bewegen, laten we zeggen meer structureel zich niet in de goede richting bewegen en je het risico loopt dat inderdaad de zorg etcetera wat ik net zei overbelast raakt, de mensen met een kwetsbare gezondheid grotere risico’s gaan lopen, dan kun je dat niet voorkomen.
NIJS
Het voelt een beetje als ‘op hoop van zegen’.
RUTTE
Nee, het voelt als dat we nu nog op een tweesprong staan en wij als Nederland nu nog de keus hebben om nog strakker ons te houden aan de regels, met z’n allen. En dan kun je de trend ombuigen en als dat onvoldoende gebeurt, ja dan is het misschien onvermijdelijk dat we voor de Kerst bij u terugkomen.
DE JONGE
Misschien in aanvulling, één zin, want je zoekt naar maatregelen maar in de kern gaat het allemaal om ons gedrag. Dus ja inderdaad, de ziekenhuiscijfers zijn gestopt met dalen en de besmettingscijfers zijn begonnen met stijgen. Dat is geen goed teken, helemaal niet zelfs. Maar het is ook geen natuurwet dat het die kant opgaat. We hebben dat met elkaar in de hand en alle maatregelen van de wereld die we zouden kunnen verzinnen, die hebben niet dat effect wat wij wel met elkaar zouden kunnen bereiken. Je moet ook gewoon dat virus eronder houden door onszelf in acht te nemen. Dus het hoeft niet afhankelijk te zijn van maatregelen. Ik denk dat dat een hele belangrijke boodschap is. In de kern gaat het allemaal om gedrag.
NIJS
Ja, maar vooralsnog lijkt dat niet voldoende effect te hebben.
DE JONGE
Nee.
NIJS
Dus dan moet je misschien wel maatregelen nemen.
DE JONGE
Zeker, dat sluiten we dus zeker ook niet uit. En in die zin staan we dus inderdaad op een tweesprong, maar in de kern is het gedrag. En dus...
NIJS
Ja en de tweesprong kan erop neerkomen dat we een dag van tevoren nog niet weten voor hoeveel mensen we kerstinkopen moeten doen?
DE JONGE
Joh, daarvan heeft...
RUTTE
Ik zei al: voor de Kerst gaan we natuurlijk alles eraan doen om die per kerstdagen zo te doen als we net schetsten. Dan zal het ook niet van die paar dagen afhangen, maar het is natuurlijk ook geen goed nieuws als na de Kerst of vlak na oudjaar wij met veel zwaardere maatregelen geconfronteerd zouden moeten worden. Laten we dat nou voorkomen. En dat is precies wat Hugo zegt, dat doen we met ons gedrag.
BHIHKIE (NU.NL)
Wanneer wordt dat duidelijk premier Rutte?
RUTTE
Ja dat is niet precies te zeggen. We zullen de komende tijd precies de cijfers blijven monitoren, maar...
BHIKHIE
Is dat op de tweewekelijkse persconferentie dat u daarop terugkomt? Ik bedoel, we moeten de broekriem nu dus kennelijk aanhalen. Hoe lang...
RUTTE
Dat is... Het virus laat zich helaas niet in die cyclus gieten. Maar als wij op een gegeven moment tot de conclusie zouden komen ‘het gaat echt niet goed’, dan komen we bij u terug.
BHIHKIE
Goed. Is er in het kabinet ook gesproken over bijvoorbeeld de kerstborrels?
RUTTE
Nee, maar ik hoorde dat u er een vraag over zou gaan stellen en dat is echt onverstandig. De regel is: probeer nou niet in grotere groepen dan vier bij elkaar te komen. En het organiseren van kerstborrels hoort daar echt niet bij.
BHIKHIE
We hebben ook al gezien dat bijvoorbeeld de Efteling is afgehuurd nog niet zo lang geleden.
RUTTE
Ja, ik wist dat niet, maar ik hoorde dat en dat is echt onverstandig.
BHIKHIE
Dierenparken worden afgehuurd door bedrijven. Is het verstandig als bedrijven dat gaan doen, is het toegestaan?
RUTTE
Nee, natuurlijk niet. Het is ook niet toegestaan, want je mag alleen als zakelijk noodzakelijk is voor een vergadering, voor echt het functioneren van het bedrijf, mag je onder allerlei strikte voorwaarden iets organiseren, maar een kerstborrel niet. Dus doe het ook niet.
BHIKHIE
Ja. Een collega had het al zojuist even over Black Friday. Het RIVM stelt dat daar mogelijk ook een verband tussen is met de stijging die we nu zien. Heeft het kabinet al een plan, misschien meneer De Jonge staat te springen, heeft het kabinet een plan om te voorkomen dat met de kerstinkopen we dezelfde fout maken?
DE JONGE
Ik dacht dat u zou gaan vragen: hoe moeten we nou die fluctuerende testcijfers zien? Want daar zit namelijk van alles onder en daarom is het moeilijk om daar één oorzaak voor aan te wijzen, omdat daar natuurlijk ook onder zit de mate waarin de testcapaciteit ruimschoots voorhanden is om iedereen die op een idee komt om zich te laten testen, om die vervolgens ook te laten testen. Als die klachten heeft natuurlijk of naar voren komt uit bron- en contactonderzoek of uit de app. Dus daar is de ruimte voor. Daarnaast hebben we natuurlijk het beleid aangepast per 1 december, dus ook daar zijn dus meer mensen die zich laten testen. Ook dat zou een opwaarts effect kunnen hebben. Meer mensen die klachten hebben laten zich testen, ook dat zou een opwaarts effect kunnen hebben. Dus ik denk niet dat er een lineair verband is met Black Friday, ik denk wel dat het natuurlijk helpt om al die algemene maatregelen in acht te nemen. Namelijk vermijd drukte, voorkom dat je jezelf in de situatie begeeft waarin je die anderhalve meter afstand niet kunt houden. En dat geldt ook weer onderweg naar de feestdagen en ook naar het gewinkel voor de feestdagen. Niet voor niks onderstreept Mark Rutte zojuist dat je natuurlijk niet voor de lol gaat winkelen ofzo. Nee, als je boodschappen nodig hebt ga je in je eentje boodschappen doen en je neemt jezelf in acht en dat funshoppen, ja dat moeten we gewoon niet hebben. En de burgemeesters zijn als eerste aan zet om die drukte te voorkomen.
BHIKHIE
Is uw oproep ook aan de burgemeesters, misschien wel aan burgemeester Aboutaleb, om van tevoren zelf maatregelen te treffen?
DE JONGE
Ja, maar dat doen burgemeesters ook en dat doet ook burgemeester Aboutaleb, dat doen alle burgemeesters om ook met hun winkels in overleg te treden, om te kijken hoe je de drukte in toom kan houden. Maar ook daarvoor geldt weer: uiteindelijk gaat het in de kern om naleving, eerder dan om handhaving. En handhaving is het sluitstuk, maar het begint bij naleving, het begint bij te bedenken: moet ik inderdaad met de hele familie naar de stad of zou ik het ook online kunnen doen of zou ik het ook in m’n eentje kunnen doen even snel? Dat is een hele andere manier. En dat is een veel prettiger manier dan hele winkelbranches sluiten of allerlei ruige maatregelen. Als we onszelf in acht nemen, kan er eigenlijk een hele hoop. Dus het komt echt in de kern aan op gedrag, daar moet het om gaan.
BHIKHIE
Laatste vraag dan. Nog niet zo lang geleden sprak ik u ook over de remweg, of we half januari zouden halen. U zei toen dat het, zoals het er nu voorstaat, half januari we waarschijnlijk niet op het versoepelingsniveau van ‘waakzaam’ zitten. Nee?
DE JONGE
Klopt.
BHIKHIE
Volgens mij zei u dat wel.
DE JONGE
Ja, dat zei ik wel.
BHIKHIE
Ja.
DE JONGE
Ik bevestig inderdaad dat dat niet het geval zal zijn.
BHIKHIE
Precies. En we zien nu weer een stijging dus ja, dat half januari, dat kunnen we toch gewoon nu wel concluderen met z’n allen: dat gaan we niet halen.
DE JONGE
Als we kijken naar hoe de remweg, tussen aanhalingstekens, zich ontwikkelt, dan zien we eigenlijk dat we een maand zijn opgeschoven ten opzichte van drie weken geleden. Waar drie weken geleden het scenario nog heel reëel was dat we per half december zouden kunnen zeggen ‘nou we zitten weliswaar nog niet op het niveau waar we moeten zijn, dus dat wordt waarschijnlijk pas tweede helft januari, maar we zitten wel al op die tien IC’s dus misschien kan er weer iets en misschien kunnen we kijken naar versoepelingen rond Kerst’, dat was drie weken geleden nog maar, moeten we nu zeggen: nou dat is minstens een maand opgeschoven.
RUTTE
Ja.
DE JONGE
Dus de ingeschatte, het ingeschatte moment waarop we weer op tien IC-plekken zitten, dat is nu 16 januari. Maar ik zeg daarbij: dat kan alleen onder conditie van dat we ons echt aan maatregelen houden en echt zorgen dat we met elkaar dat virus eronder krijgen. Want anders zullen we namelijk iets heel anders zien. We zien namelijk dat de ziekenhuiscijfers zijn gestopt met dalen en dat de besmettingscijfers zijn begonnen met stijgen en anders kun je zo weer een upswing zien en rommelen we elkaar in die kerstvakantie zo een derde golf in. En dat moeten we natuurlijk echt zien te voorkomen. Dus het feit dat het daalt is geen gegeven, is geen natuurwet. Dat dalen, daar moeten wij zelf voor zorgen, dat gaat niet als vanzelf. Nou op dit moment wordt die tien IC-plekken, wordt voorzien de tweede helft van januari. En die drie IC-plekken, die tik je echt pas in maart aan. Nou wat dat betekent voor maatregelen, daar moeten we allemaal op een nader moment over besluiten. Dus laten we ook niet meteen de conclusie trekken: ojee, nou zitten we tot half maart in die gedeeltelijke lockdown. Dat hoeft niet. En nogmaals: we hebben het zelf in de hand.
VAN DER AA (ALGEMEEN DAGBLAD)
Meneer Rutte, er lekte vanochtend een hele gekke notitie uit van Economische Zaken over dat de horeca eventueel wel weer open zou kunnen. Vlak voor deze persconferentie kwam er een brief van minister Wiebes, die zei: dat was onvoldragen, dit is geen kabinetsbeleid. Maar wat is daar dan gebeurd?
RUTTE
Weet ik niet, ik ken de notitie niet. Maar wat ik wel weet is dat ook het OMT-advies dat u gaat zien, ik denk vanavond, Hugo, bij de stukken die naar de Kamer gaan...?
DE JONGE
Ja, vannacht.
RUTTE
Of vannacht. Daar ziet u ook in dat het verder openen van de horeca leidt tot meer besmettingen en niet tot minder besmettingen.
VAN DER AA
We hebben de afgelopen weken meermaals gehoord dat het nog wel zou knetteren binnen het kabinet over het beleid en welke kant het op zou moeten, was dat eigenlijk de afgelopen keer ook zo bij het Catshuis?
RUTTE
Nee, nee. Nee, afgelopen zondag knetterde het niet, we hadden wel goeie discussies en ook wel een paar keer dat je even elkaar de nieren proefde, maar ik zou daar niet het woord ‘knetteren’ opplakken. Dat was een aantal weken geleden... Een aantal weken knetterde het, het was nu een goeie discussie.
VAN DER AA
Het was deze keer veel helderder?
RUTTE
Ja, maar de cijfers zijn ook wel heel somber makend, dacht ik. We zouden dolgraag met de Kerst wat willen, maar iedereen zag ook wel zondag dat dat gewoon nu niet gaat.
VAN DER AA
Maar er is vanuit economische hoek niet druk om iets te doen op dit ogenblik?
RUTTE
Nee. Nee, maar die zijn natuurlijk wel meteen weer gaan rekenen aan hun pakketten, nou ja aan onze pakketten, maar waar zij dan in het bijzonder natuurlijk mee bezig zijn. Vandaar morgenochtend die persconferentie van de trojka, van Wiebes, Koolmees, Hoekstra over hoe we met die pakketten verdergaan en met het wel of niet afbouwen en of je nog extra dingen gaat doen voor sectoren die in het bijzonder getroffen zijn.
VAN DER AA
Meneer De Jonge, ik kreeg van de collega’s uit Twente een vraag. Zij staan al sinds 21 oktober op ‘zeer ernstig’ en zij vragen zich af wat nou eigenlijk hun perspectief is. Zij zien ‘zeer ernstig’ helemaal aan het uiteinde van die routekaart staan met nog wel wat lockdownachtige maatregelen daarachter, maar ja wat is er nu voor hun in het verschiet? Want die cijfers bij hun zijn nog steeds heel slecht.
DE JONGE
Nou dat geldt natuurlijk voor meer regio’s. Dus we zitten op dit moment in die gedeeltelijke lockdown, dus we hebben behoorlijk stevige maatregelen. Niet voor niets zien we dat de horeca er bijvoorbeeld ook gewoon onder lijdt, wat we eigenlijk ook gewoon zo willen zeggen tegen elkaar. Dus we zitten op dit moment in zeer stevige maatregelen. En we staan in Twente voor diezelfde tweesprong als waar we in het hele land voor staan, namelijk: gaat het ons lukken de komende periode om die daling toch weer voort te zetten of niet? En als het ons niet lukt om die daling voort te zetten, ja dan zijn aanvullende maatregelen onvermijdelijk.
VAN DER AA
Zou dat ook regionaal kunnen?
DE JONGE
Dat zou ook wel regionaal kunnen, maar...
VAN DER AA
Daar is eigenlijk weer van afgestapt natuurlijk.
DE JONGE
Nou, daar zijn we niet van afgestapt, alleen met zo’n hoge besmettingsgraad is regionaal niet voor de hand liggend omdat je dan vrij snel waterbedeffecten krijgt. Als je in de ene regio de horeca alweer opent, terwijl die in andere regio’s nog dicht is, dan krijg je nogal wat ‘traffic’ waarschijnlijk in het weekend. En dat geldt ook voor winkels. Dus je moet oppassen denk ik om in zo’n hoge besmettingsgraad al te regionaal te willen werken. Dat doen we natuurlijk wel op het moment dat de besmettingsgraad heel laag is en dat is ook logisch, dat was ook een van de lessen uit het ‘lessons learned-traject’ dat we vanaf dit voorjaar hebben gedaan rond de zomer. En daarom willen we ook juist weer terug naar die situatie, maar dat gaat nog wel even duren zoals ik zojuist toelichtte.
VAN DER AA
Maar laatste vraag. Zij lopen tegen die 250 van de routekaart, daar zitten we nog steeds ruim boven.
DE JONGE
Nou meer regio’s, meer regio’s. Eigenlijk de helft zit boven de die 250.
VAN DER AA
Ja, dan zit je dus aan het einde van de routekaart.
DE JONGE
Maar we zitten in ‘zeer ernstig’ en in het risiconiveau ‘zeer ernstig’, daar zijn allerlei varianten van een lockdown op mogelijk. We zitten op dit moment in een gedeeltelijke lockdown, maar je kunt veel verdergaande vormen en varianten van een lockdown doen. Kijk even over de grens, daar doet men dat ook. Laten we hopen dat dat niet nodig is jongens, want dat kan allemaal niet pijnloos. Pak ‘m beet de detailhandel dicht, dat is niet pijnloos, dat is buitengewoon pijnlijk voor die ondernemingen. Het is niet nodig, het is niet nodig als we onszelf een beetje in acht nemen, is dat niet nodig.
VAN DER AA
Dat zou ook nog die extra stap voor Kerst kunnen zijn, de detailhandel dicht?
DE JONGE
Is mogelijk. We hebben in het voorjaar ook in een steviger lockdown gezeten, waar niet zozeer de detailhandel dicht was, maar op dat moment waren het de scholen. Wil niemand van ons, niemand is daar voor maar het zijn allemaal varianten van een lockdown die verdergaand zijn dan de gedeeltelijke lockdown waar we nu inzitten. Dat is allemaal denkbaar, maar niet nodig als we onszelf in acht nemen en zelf zorgen dat we de besmettingsgraad naar beneden zien te krijgen.
VRAAG (TELEGRAAF)
Meneer Rutte, ik wou u toch nog even vragen over dat memo van Economische Zaken over de horeca, waaruit blijkt of ze hebben een doorrekening gemaakt waaruit blijkt dat de opening van de droge horeca juist kan leiden tot minder besmettingen. Nou ten eerste klopt die conclusie dan niet.
RUTTE
Nee. Ik ken het memo niet en de conclusie klopt niet. Het OMT laat dat ook zien in het advies dat u vannacht ontvangt, dat het openen van delen van de horeca leidt tot meer besmettingen.
VRAAG
Wat zegt dat eigenlijk over de verhoudingen binnen het kabinet, dat zo’n memo terwijl u met uw collega’s zit te vergaderen uitlekt?
RUTTE
Ja, dat zegt niks over de verhoudingen in het kabinet. We hebben besloten ook alle Catshuispresentaties openbaar te maken, omdat er over dat Catshuis ook zoveel geheimzinnigheid. Dus u krijgt de komende tijd heel veel te lezen. Ja, daar kunt u ook allerlei conclusies uit trekken: oh dus die variant heeft op tafel gelegen, ze hebben het daarover gehad. Dat hoort er allemaal bij, dus ik vind dat ook niet zo erg dat collega’s natuurlijk nadenken en dat dat iets dan vervolgens uitlekt, ja dat gebeurt soms in Den Haag.
VRAAG
Maar sluit u uit dat het een van uw collega’s is geweest die dit memo heeft gelekt, om misschien de besluitvorming een bepaalde kant op te sturen?
RUTTE
Dat kan ik niet uitsluiten, maar ik heb er geen aanwijzingen voor. En ik ken het memo zelf ook niet, dus.
VRAAG
Ja, dan wil ik u toch nog even ook vragen over die mogelijke maatregelen die volgen als de cijfers niet de goeden kant opgaan. U wil daar eigenlijk niet aan.
RUTTE
Nee.
VRAAG
Maar ja, aan de andere kant: de Kamer die vraagt u telkens om duidelijkheid te scheppen, zodat de mensen weten waar ze aan toe zijn. Dus waarom vindt u het nou zo moeilijk om te schetsen van: als de cijfers de verkeerde kant opgaan, volgen er deze en deze maatregelen. Dan weten we tenminste waar we aan toe zijn.
RUTTE
Nou we zijn bezig met de routekaart, daar kan Hugo misschien, De Jonge iets meer over zeggen, we zijn bezig die routekaart opnieuw te ijken omdat we zeiden: dat tussenniveau, dat moet eigenlijk steviger, ook het basisniveau moet mogelijk wat steviger.
DE JONGE
Ja.
RUTTE
Sowieso hebben we een paar nieuwe inzichten en daar zijn we met het OMT over in gesprek, dus dat komt binnenkort, voor of na de Kerst komt dat rond. Uiteraard zullen we proberen ook op basis van alle inzichten van het afgelopen jaar dan te kijken: wat moet je doen als het zo ver komt? Alleen het nadeel van nu speculeren over ‘wat zou je dan kunnen?’...
VRAAG
Maar ik zal niet speculeren...
RUTTE
Nee wacht, ik maak hem even af. Het nadeel van dat speculeren, maar ja dat is het wel, want we hebben daar helemaal geen besluiten over genomen. Daar moeten we ook in het kabinet dan over spreken, moet je een OMT-advies over vragen. Natuurlijk kijk je dan ook ‘wat kan de routekaart ons leren?’, maar ik heb veel liever dat u en ik en alle mensen die dit volgen ons nu richten op het voorkomen daarvan dan dat we gaan denken: oh dan gaan misschien, gaan ze misschien dit sluiten of dat of zus of zo. Ja, weet je, het is niet zo heel moeilijk te bedenken wat je dan moet doen. U kunt het ook wel creatief bedenken. Alleen je wil het niet, dus ik heb liever dat we de energie steken in het voorkomen.
VRAAG
Maar omdat u het niet wil en wij willen het met z’n allen niet, schetst u niet wat ons mogelijk te wachten staat.
RUTTE
Nee maar goed, Hugo noemde een paar dingen net. Natuurlijk kijk je dan alsnog naar het onderwijs, wat niemand wil. Je kijkt als nog naar de niet-essentiële winkels, wat niemand wil. Maar wat heeft het voor zin om daarover te gaan speculeren?
DE JONGE
Weet u wat het effect daarvan zou zijn? Dat we dan de discussie krijgen, avond aan avond, in iedere talkshow over hoe ernstig die maatregelen wel niet zouden uitpakken?
RUTTE
Ja.
DE JONGE
En ik zou heel graag de komende weken avond aan avond in de talkshows de discussie zien over hoe ernstig het virus wel niet voor mensen kan uitpakken. Dus laten we de discussie houden over de ernst van het virus, in plaats van over de mogelijke ernst van mogelijke maatregelen die we allemaal kunnen voorkomen. Het is geen natuurwet dat we daarop afstevenen, we kunnen die allemaal voorkomen. Dus laten we het hebben over de ernst van het virus en met elkaar afspreken: we gaan dat virus onder controle krijgen.
VRAAG
Tenslotte nog een vraag: eind november kwam u ook met een tijdelijke verzwaring, het pakket van twee weken.
RUTTE
Ja.
DE JONGE
De tijdelijke verzwaring van de gedeeltelijke lockdown.
VRAAG
Ja, precies.
DE JONGE
Een buitengewoon pakkende titel was dat in dat deel van de routekaart.
VRAAG
De zwembaden dicht, pretparken, musea, etcetera.
RUTTE
Ja.
VRAAG
Is nou eigenlijk duidelijk wat die maatregelen hebben gedaan?
RUTTE
Ja, die hebben wel enig effect gehad als je de cijfers bekijkt, maar het is lastig om dat er helemaal precies uit te sleutelen. Maar daar is wel enig effect, maar ik kan dat niet, we kunnen dat niet precies exact vastzetten. Maar je ziet wel iets van een effect.
VRAAG
Ja, is wel een beetje een lastige boodschap aan de ondernemers in die branches, dat ze eigenlijk niet weten waarvoor ze dan dicht zijn gegaan.
RUTTE
Nou, omdat het een effect heeft. Kijk alles wat je doet natuurlijk... Uiteindelijk is het virus niet vreselijk ingewikkeld: het wil overspringen. En als je het aantal contactmomenten vermindert, dan springt het minder snel over. Dus als je bioscopen of theaters helemaal zou sluiten of bibliotheken of zwembaden, als je dat soort maatregelen neemt, dan gaan er minder mensen op pad, dan zijn er minder mensen die elkaar daar tegenkomen, minder risico dat iemand uit de groep van toen nog 100.000 of iets meer zelfs besmettelijken in Nederland die dat misschien is en toch naar buiten gaat of het nog zelf niet weet en opbotst tegen iemand en dat virus overdraagt, dat die kans kleiner wordt. Dus je ziet inderdaad in de cijfers enig effect daarvan, maar het is niet dramatisch.
VRAAG (TROUW)
Meneer De Jonge, u zei dat de eerste vaccins begin januari geleverd kunnen worden. Halen we de datum van 4 januari dan wel om te beginnen met vaccineren?
DE JONGE
Misschien eerst even terug naar die datum die u noemt, want daarvan heb ik gezegd: als alles meezit, in de week van 4 januari. Dat heb ik gezegd in reactie op het bericht van EMA dat men op 29/12 een toelatingsadvies wilde geven over het vaccin van BioNTech/Pfizer, waarna het enkele dagen kost voor de Europese Commissie om het toeslatingsbesluit te maken. En dat maakt dat daar waar we toen overigens uitgingen van dat de levering eind december zou plaatsvinden, dat maakt dat je dan alles in gereedheid kunt brengen om op z’n vroegst inderdaad in die eerste week van januari te kunnen gaan vaccineren. Nu weten we een aantal dingen meer. We weten namelijk dat de levering niet in december, maar in januari zal gaan plaatsvinden, eerste week weliswaar. We weten ook dat de manier waarop het wordt geleverd in batches van 1000 zal zijn, 995 om precies te zijn, wat kleinschalige distributie nogal onhandig maakt. En als ik die puzzel leg en ook kijk wat daarvoor moet gebeuren, omdat we daar dus een grootschaliger of een centralere locatie voor moeten hebben om daar te gaan vaccineren, dan zeg ik nog steeds: op z’n vroegst zal dat zijn in januari, maar alles is erop gericht zo vroeg als mogelijk in januari. Het zou kunnen, die eerste week. Maar goed, als de levering zelfs nog in die eerste week moet plaatsvinden, is dat misschien wat minder waarschijnlijk. Waar het om gaat is dat alles erop gericht is om het zo vroeg mogelijk te doen. Dus zodra we het vaccin geleverd krijgen, zo snel als mogelijk tot vaccinatie over te kunnen gaan.
VRAAG
Maar het zou dus ook februari kunnen worden?
DE JONGE
Nee, dat denk ik niet. Dus dat denk ik niet. Als ik nu kijk naar de leveringsschema’s, nogmaals die dus nog weleens willen veranderen, als ik nu kijk naar de leveringsschema’s dan we dat we 507.000 vaccins geleverd krijgen – twee prikken per persoon – 507.000 vaccins geleverd krijgen na goedkeuring met nog een kleine andere levering in januari. Vervolgens is de volgende levering, is ruim 750.000, in februari. Dus ze leveren ook door. Het totaal aantal leveringen in het eerste kwartaal van dit vaccin dat verandert op zichzelf niet, alleen het moment en de omvang van de eerste levering dat verandert wel. En we hebben gezegd: onze vaccinstrategie, de basis daarvoor, is de kwetsbare mensen als eerste en hun zorgverleners zodat je aan ringbescherming doet zoals de Gezondheidsraad ons daarover adviseert. En ik heb ook altijd gezegd: het is een ingewikkelde puzzel, waarbij je telkens ook wendbaar moet blijven in de uitvoering. Het eerste is: is het eigenlijk wel geschikt voor de doelgroep die je als eerst wilt vaccineren? Dat weet je pas na de EMA-toelating. Twee: is de omvang van de levering, hoe past die op de eerste groep die je graag wil vaccineren? Nou we dachten dat we een miljoen zouden krijgen, hadden we een grotere groep kunnen pakken. Nu krijgen we een half miljoen vaccins in de eerste levering, dus moet ook de groep die je als eerste uitnodigt moet ook kleiner worden gemaakt. En zo zullen we keer op keer flexibel moeten blijven.
VRAAG
Was het dan niet erg optimistisch om al die datum van 4 januari te noemen? Want dat is toch wat is blijven hangen, zeker als blijkt dat het allemaal zo complex is als u nu uitlegt.
DE JONGE
Nee, want u heeft dat denk ik goed geregistreerd wat ik daar exact over heb gezegd, namelijk: op z’n vroegst, als alles meezit, in de week van 4 januari. Dat is wat ik daarover heb gezegd: als alles meezit. Nou wat moet er dan meezitten? Dat zijn al die dingen die ik zojuist heb toegelicht. En ik heb met mezelf afgesproken, we hebben als kabinet met onszelf afgesproken dat we keer op keer alles wat wij ook delen met de samenleving. En die vaccinatie, daar ziet iedereen naar uit. Het liefst zouden we allemaal denk ik een vakje op de kalender alvast inkleuren wanneer we zelf aan de beurt zijn, ik wel in ieder geval, maar dat gaat niet. En die puzzel is complex, dus leg ik uit hoe complex die puzzel is en ik vertel wat wij weten. Ik heb vanmorgen het leveringsbericht gehad over de eerste half miljoen vaccins die we krijgen en vanavond vertel ik u dat. En als ik morgen een ander leveringsbericht krijg, vertel ik u morgen een ander leveringsbericht. Alles wat wij weten, zult u ook weten, opdat we met elkaar deze crisis doorkomen. Dat gaat alleen maar op deze manier, ben ik echt van overtuigd.
RUTTE
Ik ook.
VRAAG
Maar dan zullen mensen misschien wel denken: het wordt misschien nog wel later, misschien wordt het dan wel februari.
DE JONGE
Als ik nu kijk naar wat de berichten zijn, dan denk ik echt dat, het kan misschien een paar weken later worden maar ik denk echt dat de prognose ‘zo vroeg mogelijk in januari’ gewoon blijft staan. Nogmaals, we zijn afhankelijk van de toelating van de EMA en die afhankelijkheid, die heb je gewoon. En daar wil ik gewoon geen enkel bochtje korter nemen dan dat. De veiligheidsvereisten, de vereisten van het goed toezicht houden op de effectiviteit en de veiligheid van zo’n vaccin, zijn zo ongelofelijk belangrijk, daar kunnen we echt niet aan afdoen. Dus ja, inderdaad, het toelatingsbesluit van de EMA is cruciaal, het toelatingsadvies moet ik zeggen, het toelatingsbesluit vervolgens van de Europese Commissie en inderdaad: dat is een belangrijke afhankelijkheid, een van de belangrijke afhankelijkheden zoals we die hebben. De daadwerkelijke levering is een belangrijke afhankelijkheid en wat wij hebben te doen is met al die uitvoerende partijen, en dat is geweldig dat de GGD ook hier weer paraat staat om haar werk te doen, veel ervaring natuurlijk met vaccinatie, maar dit is wel even snel bijschakelen voor hen ook natuurlijk. Dus dat is echt indrukwekkend. Nou ja, en op die manier gaan we gewoon telkens schakelend de crisis door. Dat is de enige manier om het te doen.
VRAAG
Nog even meneer Rutte, vandaag is Curaçao naar oranje gesprongen, wat zegt u tegen de mensen die een reis naar Curaçao hebben geboekt?
RUTTE
Ja, die hoeven niet halsoverkop terug te komen, is er ook bij gezegd. Dus die kunnen de vakantie afmaken, die moeten daarna wel in quarantaine.
VRAAG
En als mensen nu naar Curaçao reizen, moeten zij omdat ze een vakantie geboekt hebben...
RUTTE
Dan moeten ze dat niet doen. Dat is oranje nu, dus daar ga je alleen heen als het echt heel heel erg dringend is. Nu even niet doen. Aruba is nog wel op geel, maar Curaçao helaas is gesprongen naar oranje. Ja, dat hebben we ook steeds gezegd, onderdeel van het Koninkrijk dus als we zeggen ‘reizen alleen in Nederland’ geldt dat ook binnen het Koninkrijk. Maar als een van de eilanden, sommige eilanden willen geen toeristen en daarom staan ze op oranje, maar de eilanden die wel toeristen willen dan kijken we ook steeds met het RIVM samen: is het veilig? En op Curaçao is het aantal besmettingen, is nu echt te hoog.
VRAAG (ANP)
Meneer Rutte, gisteren berichtten verschillende media dat de kerstvakantie niet zou worden verlengd. Ik hoor u nu net het onderwijs toch noemen. Als de cijfers de verkeerde kant opgaan, is dat dan dus toch een optie die op tafel ligt?
RUTTE
Ik ga niet meer speculeren. Nee ik heb... Nogmaals, we staan voor een tweesprong. En ik hoop echt van harte dat we met z’n allen het weer terugduwen en er geen extra maatregelen nodig zijn. Maar laten we stoppen met speculeren over wat er dan eventueel zou kunnen. Daar is niets over besloten en we hopen ook niet voor dat besluit te komen, dus ik kan daar ook niks zinnigs over zeggen.
VRAAG
Maar daarmee zegt u dat u dus ook geen dingen uitsluit?
RUTTE
Ik sluit... Ja we hebben niet de luxe om überhaupt iets uit te sluiten, maar dan is misschien uw conclusie: oh dan gaan ze dus de vakantie een week verlengen. En dat is ook niet het geval.
VRAAG
Oké. U heeft het over, nou ja, ‘we staan voor een tweesprong, we moeten het samen doen, het hangt van het gedrag af’ zegt u, meneer De Jonge. Maar zou het dan wellicht helpen om ook meer in te zetten op handhaving, niet zozeer strengere maatregelen maar het meer afdwingen van wat er nu geldt? Want kennelijk houden mensen zich er niet genoeg aan.
RUTTE
Dat gebeurt ook. Er wordt meer... Je ziet gewoon op dit moment toch dat heel veel plekken waar feesten overlast veroorzaken, waardoor er wel thuis kan worden ingegrepen, dan wel waar het gebeurt op meer openbare plekken, dat de politie stevig ingrijpt.
VRAAG
U denkt niet dat bijvoorbeeld op die mondkapjesplicht, er waren uit m’n hoofd 65 boetes in de eerste week, dat daar strenger op zou moeten worden gehandhaafd?
RUTTE
We hebben toen ook gezegd: je wil toch zo veel mogelijk in die eerste periode mensen erop wijzen dat dit nu de verplichting is en niet meteen gaan beboeten, tenzij mensen echt heel hardnekkig zijn.
VRAAG
Nog een voor meneer De Jonge. U noemde net ook dat mensen toch met klachten ook de deur uit blijven gaan. U heeft het de afgelopen maanden een paar keer gehad over een mogelijke quarantaineplicht en dan echt de plicht waar een straf op staat, is dat meer dan een idee geworden inmiddels of...?
DE JONGE
Zeker, dat idee wordt verder uitgewerkt. Oh er bestaat overigens een quarantaineplicht die op te leggen is op grond van de huidige wetgeving, het is alleen nogal omslachtig dus daar wordt weinig gebruik van gemaakt.
VRAAG
U had het over een makkelijkere...
DE JONGE
En ik heb toen gezegd: ik zou eigenlijk ook een bestuursrechtelijke vormgeving daarvan willen voorbereiden. Die wordt op dit moment voorbereid. En tegelijkertijd heb ik daar ook wel van gezegd: ik denk dat er meer winst te boeken is in het verlagen van de drempel om in quarantaine te gaan. Dat is de reden dat we hebben gezegd: als je nou een negatieve testuitslag hebt terwijl je bijvoorbeeld uit bron- en contactonderzoek naar voren komt of je gebruikt die app en je krijgt een melding, als je dan een negatieve testuitslag hebt na een test op dag vijf, dan kan je quarantaine worden opgeheven. Dat helpt al om die quarantaine te overbruggen. Daarnaast hebben we heel veel hulp georganiseerd voor mensen die in quarantaine thuiszitten, van boodschappenservices tot, nou ja, we gaan je hond uitlaten we gaan alles voor je doen als je maar wel even in quarantaine blijft. Dus werkelijk alles wordt ondersteund op dat punt, om te voorkomen dat mensen om die reden niet in quarantaine zouden willen. Dus hulp en ondersteuning en de drempel verlagen om in quarantaine te gaan, we denken dat dat in dit stadium de meest effectieve manier is. Maar ik ga gewoon door ook natuurlijk met de uitvoering en de voorbereiding ook van dat voornemen om ook een quarantaineplicht op te kunnen leggen. Maar het is niet de eerste stap die we zetten.
VRAAG
Maar als de cijfers inderdaad de verkeerde kant op blijven gaan, is dat wel er eentje die u in de achterzak heeft?
DE JONGE
Nou überhaupt is dit, denk ik in heel veel landen eigenlijk, in vrijwel alle West-Europese landen bestaat die ook. Dus überhaupt is dit een instrument wat je graag in de gereedschapskist wilt hebben. Tegelijkertijd, het meest effectieve voor de korte termijn is naar onze overtuiging: helpen om in quarantaine te gaan en daar ook echt op aandringen en dat ook echt als dé maatschappelijke norm te maken.
AHAROUAY (NRC HANDELSBLAD)
Meneer Rutte, u heeft het een aantal keren over een tweesprong gehad. Eerder heeft u het bijvoorbeeld over een T-splitsing gehad, anderhalve maand geleden noemde u het hier nog een kruispunt. Heeft Nederland anderhalve maand geleden de verkeerde afslag genomen of hoe moet ik het zien?
RUTTE
Nee. Nee, we hebben volgens mij de goede afslag genomen, we zijn met z’n allen, helaas het was de goede afslag maar niet de fijne afslag, die gedeeltelijke lockdown ingegaan. Alleen je ziet op dit moment dat die cijfers zich ongunstig ontwikkelen, nog geen reden nu voor extra maatregelen, wel reden om niet te versoepelen met de Kerst en ook in het kader wat Hugo de Jonge ook net zei altijd te vertellen wat wij weten met jullie te delen en via jullie met Nederland. Dat wij op dit moment zien dat als dat verkeerd blijft gaan, je op het punt kunt komen dat je extra maatregelen komt.
AHAROUAY
Hoe komt het dat die cijfers maar niet willen afnemen? Wat is jullie analyse?
RUTTE
Omdat wij collectief teveel binnen de anderhalve meter bij elkaar in de buurt komen, waardoor het virus kan overspringen.
AHAROUAY
Meneer De Jonge? Wat is uw analyse? Ik ben zo benieuwd, het ligt alleen maar aan die anderhalve meter?
RUTTE
Kijk als iedereen op anderhalve meter blijft en zich houdt aan alle maatregelen, dan zou je het virus kunnen wegkrijgen. We weten in praktijk natuurlijk dat dat niet altijd lukt. Dus in het openbaar vervoer heeft u een mondkapje op. Dat is niet ideaal, want dat doet wel iets, maar niet alles, maar daar is die anderhalve meter lastig te handhaven. Maar op alle andere plekken proberen we dat natuurlijk met elkaar wel zo te organiseren. Dat is een verantwoordelijkheid van u, mij, van ons allemaal om dat te doen. En als het dan toch misgaat: thuisblijven, testen, handen stuk wassen.
DE JONGE
Maar er is ook een seizoensgebonden reden. We zitten in deze periode meer binnen bij elkaar. Je ziet ook dat veel besmettingen vinden thuis plaats, bij thuisbezoek plaats. Dus dat is een reden. We zien een zekere coronamoeheid optreden. Ik denk dat we ook een we-zijn-er-bijna-gevoel hebben omdat die vaccinatie eraan komt. Die is ook niet zonder risico natuurlijk. Want zeker in die eerste maanden, ja het is fantastisch dat het vaccin eraan komt, maar zeker in die eerste maanden moeten we ons gewoon nog net zo voorzichtig maken als dat we in de afgelopen maanden hebben moeten zijn. Dus dat betekent nog helemaal geen reden voor een verruiming of zo.
RUTTE
Dus ook thuis anderhalve meter. En ook in blijde verwachting van dat vaccin anderhalve meter.
AHAROUAY
Ja, even over die coronamoeheid. Want dat woord viel eerder vanavond ook al eventjes. Is het logisch dat mensen een beetje een soort vermoeidheid over die maatregelen...?
RUTTE
Tuurlijk. Tuurlijk, ik heb het in ieder geval zelf hoor. Ik denk iedereen, dat je er toch helemaal klaar mee bent? Ja, maar het is niet verstandig. Dus we moeten toch doorzetten. Want als we daardoor besluiten om ons maar niet aan de regels te houden, dan heb je dadelijk nog veel moeilijkere maatregelen. Maar ik snap het heel goed. En er zijn natuurlijk bepaalde groepen die het extra zwaar hebben. Zoals in de zorg, mensen die iemand verloren hebben, jongeren die zeggen: ja, dit was toch niet helemaal de jeugd die we ons gedacht hadden, of de studietijd die we ons gedacht hadden. Of mensen met misschien ook problemen die toch al meer van psychische aard waren die het extra zwaar hebben, mensen die eenzaam zijn. Dus er zijn allerlei groepen die daar extra door geraakt worden. Maar ik denk dat grosso modo niemand echt denkt: hoi hoi, het virus is er nog.
AHAROUAY
Want wat wel fascinerend is aan steeds het hebben over een kruispunt of een tweesprong of hoe je het ook noemt is dat je natuurlijk steeds de verantwoordelijkheid uiteindelijk neerlegt bij die samenleving. Alleen...
RUTTE
Nee hoor.
AHAROUAY
Ja, die samenleving moet zich aan die maatregelen gaan houden.
RUTTE
Ja wij ook. Wij allemaal. Wij zijn toch zelf die samenleving? Ik moet me er ook aan houden, u ook, iedereen. Wij staan daar niet boven of onder. We staan er gewoon ook tussen. Wij hebben dan de taak om op een gegeven moment die analyse te maken, via jullie met Nederland te delen. En natuurlijk, als het dan in de optelsom niet genoeg doet heb je handhaving, je hebt maatregelen, dan kun je eventueel overgaan tot extra maatregelen. Ook in het belang van de volksgezondheid, daarom doen we dat.
AHAROUAY
Ja, maar om de vraag even af te maken: als die samenleving vervolgens niet levert, als die dus moe is van al die coronamaatregelen, dan vraag ik me op een gegeven moment af: ligt het aan gedrag of ligt het aan maatregelen die niet toereikend genoeg zijn?
RUTTE
Alle landen in Europa hebben deze pakketten. Dus die gedeeltelijke lockdown in Nederland is een kopie van de Duitse gedeeltelijke lockdown, waar de Fransen nu inmiddels zitten, de Belgen. Met variaties zijn het allemaal maatregelen om uiteindelijk ervoor te zorgen dat je door maatregelen te nemen minder contactmomenten hebt en vervolgens daarmee gedrag te sturen en door middel van handhaving dat ook verder, ja als het nodig is, als mensen het niet zelf doen waar dat kan af te dwingen. Maar het is natuurlijk altijd een mix, het is altijd een mix. Maar ik leg echt helemaal niks bij de samenleving, het is niet dat ik collectief iets de samenleving iets verwijt of met een gebalde vuist naar Nederland sta. Ik ben zelf Nederland, u bent Nederland, wij zijn dat met zijn allen. Wij hebben geen bevoorrechte positie anders dan dat wij bij gebrek aan een goed excuus deze baan hebben waardoor wij nu meer dan anderen ervoor staan om u nu te vertellen wat we weten en op basis van die wetenschap wat verstandige stappen zijn. En daar hoort ook altijd gedrag bij, dat kan niet anders. Toch?
DE JONGE
Juist. Het begint bij gedrag. En maatregelen kunnen helpen om dat gedrag ook te laten zien. Uiteindelijk kan zelfs handhaving helpen om mensen zich aan maatregelen te laten houden. Maar het begint altijd met gedrag. Alle infectieziekten beginnen en ook stoppen met gedrag.
AHAROUAY
Sorry, ik heb nog een afsluitende vraag en dat is: u kunt niet zeggen wat de volgende maatregelen zouden zijn als ze er zouden komen met alle mitsen en maren. Maar misschien wel wanneer?
RUTTE
Ik heb gezegd dat... het kan zijn dat als het niet goed gaat dat we voor de Kerst ons weer melden. Maar dat heb ik net ook geantwoord, we kijken constant hoe het zich ontwikkelt. En wij hebben maar een taak, Hugo de Jonge en ik, met het hele kabinet. En dat is ervoor te zorgen dat onze volksgezondheid zo goed mogelijk, onze collectieve volksgezondheid zo goed mogelijk door deze crisis gaat en dat we het land veilig houden. In dit geval veilig houden van het virus. Dus als wij op een gegeven moment denken: ja, het loopt niet goed, we krijgen ook adviezen daarover die we dan weer bestuurlijk en politiek wegen, dan kan het zijn dat we ons terug melden. Maar we hopen dat het niet nodig is. En ik heb gezegd: dat zou zelfs al voor de Kerst kunnen zijn, dan stelt mevrouw Nijs de vraag: maar betekent dat dan dat die Kerstopmerkingen weer anders liggen? Dan zeg ik: we gaan er natuurlijk alles aan doen om met die Kerst het een beetje normaal te houden, ja het is natuurlijk helemaal niet normaal, maar binnen wat we hier geschetst hebben. Maar dat is wat we nu weten.
AHAROUAY
(Onverstaanbaar, red.) Wanneer het slecht gaat. U heeft het er alleen over: als het slecht gaat.
RUTTE
Nou ja, dat heb ik ook geschetst: als de aantallen ziekenhuisopnames zo beginnen te stijgen dat je het gevoel krijgt dat dat toch weer leidt tot een uit control raken positie waarbij dus ook weer op grotere schaal geplande operaties moeten worden uitgesteld, ja dan gaan we dat doen.
VRAAG (NIEUWSUUR)
Meneer De Jonge, over de vaccins en de strategie. We hoorden u zeggen aan het begin dat er dan minder vaccins komen, de helft minder. Waarom? U heeft toch gewoon een contract?
DE JONGE
Ja, maar van de levering ben je natuurlijk nog steeds van de leverancier ook weer afhankelijk. En we weten, laten we ook de positieve kant zien, we weten van deze leverancier in ieder geval wanneer hij denkt te gaan leveren. Voor de meeste vaccins weten we natuurlijk eigenlijk op basis van kwartalen waarin men denkt voldoende geproduceerd te hebben en de kwartalen waarin men denkt ook de aanvraag te doen. Dat maakt ook een planning voor deze vaccinatieoperatie best ingewikkeld.
VRAAG
Maar u presenteerde heel trots van: dan krijgen we die eerste miljoen vaccins, dat blijkt nu de helft minder te zijn. Wat betekent dat dan voor de toekomst als we bij de eerste levering al de helft minder krijgen?
DE JONGE
Dat betekent, maar dat weten we ook, dat betekent dat we keer op keer opnieuw wendbaar zullen moeten zijn, dat we keer op keer opnieuw zullen moeten schakelen. Dat is wat het betekent. En wat we af hebben gesproken met de EU27, met alle lidstaten in Europa, dat we allemaal onze eigen fair share krijgen van iedere levering. Dat betekent dat Nederland van iedere levering 3,89% krijgt. Dat is de zekerheid die we contractueel hebben afgesproken. En wanneer een levering daadwerkelijk gedaan kan worden, dat horen we op het moment dat we het horen. En dat het verandert horen we op het moment dat het verandert. En daar zullen we ons toe moeten verhouden.
VRAAG
U schetst nu met welke groepen u wilt gaan beginnen, welke groepen als eerste moeten worden gevaccineerd. Kunt u toch iets meer vertellen over wanneer u denkt dat u met die eerste groepen klaar bent wanneer die gevaccineerd zijn?
DE JONGE
Nou, we moeten goed kijken denk ik naar wat de omvang is van die groep. Kijk, de groep die prioriteit heeft, op grond van de vaccinatiecategorieën zoals we die hebben vastgesteld, dat is een groep van 5 à 6 miljoen mensen. Mensen met een kwetsbare gezondheid en de mensen die voor hen zorgen. In de optelsom kom je dan aan 5 à 6 miljoen. Daarvan, een uitsnede, helemaal aan de voorkant zijn de mensen die wonen in verpleeghuizen en de mensen die wonen in de gehandicaptenzorg en vervolgens de medewerkers in de gehandicaptenzorg en verpleeghuiszorg en de thuiszorg. Medewerkers in de verpleeghuiszorg zetten we helemaal vooraan in de rij omdat gewoon die levering, die eerste levering zoals die komt eigenlijk het beste past bij de omvang van die doelgroep. Werken ongeveer 265 duizend mensen in de verpleeghuiszorg, eerste levering is een half miljoen, twee prikken per persoon, dat komt dan precies zo uit. En zo moeten we de hele tijd proberen te passen. Een van de afhankelijkheden die we hebben is de omvang van de levering en zo proberen we die de hele tijd te passen op de doelgroepen zoals we die hebben.
VRAAG
Maar kunt u schetsen hoeveel dat ongeveer dan is, wanneer u denkt dat die eerste 5 tot 6 miljoen mensen gevaccineerd zijn?
DE JONGE
Ja, ik denk als je optelt, maar dat hangt natuurlijk heel erg af van de toelating, het toelatingsbesluit, het vaccin moet echt effectief en veilig zijn bevonden door de EMA, anders kunnen we daar ook niet mee werken. Maar als ik gewoon kijk naar de levering, dan is de totale levering die we verwachten in het eerste kwartaal is 7,7 miljoen, in het tweede kwartaal 14 miljoen. Nou, de meeste van deze vaccins zijn er twee prikken per persoon nodig om beschermd te raken. En dat betekent dat je in de eerste twee kwartalen ruim voldoende hebt voor die groep kwetsbaren.
VRAAG
Wat is dan het perspectief voor die andere 10, 11 miljoen Nederlanders als u bezig bent de meest kwetsbaren te vaccineren? Gaat dan het land van het slot en kan Nederland weer veel meer gaan doen?
DE JONGE
Nou wat we sowieso zien is dat we in het derde kwartaal 20 miljoen vaccins geleverd krijgen. Dus de allergrootste leveringen zijn net na de zomer, in het derde kwartaal.
VRAAG
Maar het gaat om die eerste twee kwartalen, want dan bent u met die meest kwetsbaren bezig...
DE JONGE
Dat is het perspectief wat ik ook noem, wat ik telkens ook noem: als je de meest kwetsbare mensen hebt beschermd, mensen die het meeste schade ondervinden, meeste leiden onder het virus hebt beschermd en medewerkers die voor hen zorgen, de ring daaromheen. En anderen zou je door heel intensief te testen op een andere manier dat virus eronder kunnen houden. In die combinatie kun je natuurlijk in de loop van het eerste half jaar kun je natuurlijk weer redelijk ruimte geven, kun je afscheid nemen over de meest beperkende maatregelen. Dus daar is echt perspectief, in dat eerste halfjaar. En wanneer exact wat, ja dat is op dit moment heel erg moeilijk te voorspellen. Maar dat dat perspectief er is, dat is een ding dat zeker is.
VRAAG
Maar gaat u dan ook in de eerste maanden van het komend jaar uw eigen beleid omdraaien en zeggen: de economie wordt weer veel belangrijker, pak ‘m beet vanaf februari/maart als we de meest kwetsbaren hebben gevaccineerd? Want dan is de druk van de gezondheidszorg er misschien af, dan kan er weer veel meer gebeuren en dan is dat andere belangrijker.
DE JONGE
De economie is altijd belangrijk geweest, we moeten echt oppassen een tegenstelling tussen de economie en de gezondheidszorg te schetsen. Het beste wat je kunt doen voor de economie is dat virus eronder houden, echt waar. Het beste wat je kunt doen voor de gezondheidzorg, is dat virus eronder houden. Dus voor zowel de economie als voor de gezondheidszorg is het fantastisch als je dat virus eronder weet te houden en dat is wat we hebben gedaan, althans daar zijn alle maatregelen op gericht. Ook als het niet altijd lukt, dat zien we ook natuurlijk. En de afweging die je keer op keer maakt is: wat is nodig vanuit epidemiologisch perspectief? En daar betrek je altijd het economisch perspectief bij, sociaal-maatschappelijk perspectief bij en handhavingsperspectief bij, ongelofelijk belangrijk. En al die perspectieven liggen keer op keer op tafel op het moment dat wij onze besluiten nemen. Wat we zien de komende maanden is dat een deel van de samenleving, het meest kwetsbare deel van de samenleving, en de mensen die voor hen zorgen beschermd zal raken omdat de vaccinatiegraad in die groepen toeneemt, dat het andere deel van de samenleving – omdat we heel veel grootschaliger, heel veel frequenter kunnen gaan testen, risicogericht, ook daar ga je met testen het virus eronder proberen te houden – en in die combinatie komt er een moment waarop je afscheid kunt nemen van de meest beperkende maatregelen. En wanneer precies en hoe dan precies, dat kunnen we op dit moment moeilijk voorspellen. Maar uiteraard kijken we daarnaar, tuurlijk.
VRAAG
Meneer Rutte, u hoopte dat met de maatregelen die nu al zijn genomen, dat het aantal besmettingen naar beneden zou gaan. U heeft ook vaak een beroep gedaan op de verantwoordelijkheid van mensen. Toch ziet u dat die besmettingen oplopen en mogelijk extra maatregelen nodig zijn. Bent u teleurgesteld in het gedrag van mensen?
RUTTE
Nee, maar dat zou weer de indruk wekken... Nee, nee, ik ben niet teleurgesteld want dan moet ik één vinger naar de samenleving wijzen en drie vingers naar mezelf. Dus collectief zie je dat het ons niet lukt om die daling die we hadden ingezet door te zetten en dat je hem zag ‘plateauen’, dat ‘ie nu weer iets lijkt te stijgen.
VRAAG
Maar weet u dan nog wel de juiste snaar te raken met uw persconferentie en maatregelen als mensen zich toch niet in hun gedrag veranderen?
RUTTE
Oh ongetwijfeld kan de communicatie altijd beter, dus als daar tips zijn, onmiddellijk. En een beetje ter vergoelijking, we zien natuurlijk in heel Europa deze worsteling, ook in Duitsland. We zien in België nu weer de discussies. In Frankrijk van ‘oh jee’. Het is misschien ook de tijd van het jaar. Met meer wat Hugo terecht zegt. Hugo de Jonge. Meer binnen. Et cetera. Dus er zitten ook vast seizoensgebonden elementen in. Ik verwijt helemaal niemand iets. Ik vind het alleen wel mijn taak om de analyse te geven. En uiteindelijk is het zo: als we binnen, buiten, met of niet in blijde verwachting van dat vaccin zorgen dat we die afstand houden en ons aan alle regels houden, dan kan er veel meer. Nou en nu staan we op dit moment voor het punt dat we helaas vanwege de cijfers met de Kerst niet meer kunnen doen dan we van plan waren. Dus we moeten houden wat we hebben. Maar tegelijkertijd zien we ook de cijfers in de richting gaan om te zeggen: oh jee, als dat doorzet loop je het risico dat je meer moet. Maar dat hebben we nog allemaal zelf in de hand en dan vind ik het ook mijn taak – via u – dat tegen Nederland te zeggen.
VRAAG
Maar u wijst telkens op het gedrag van mensen. Dat dit zo belangrijk is. Kunt u niet uiteindelijk constateren dat de geest misschien uit de fles is. Dat mensen denken: wat die De Jonge...
RUTTE
Nee.
VRAAG
En Rutte vertellen, het zal wel.
RUTTE
Dat geloof ik helemaal niet. Want uit al die onderzoeken die we doen blijkt dat nog steeds het overgrote deel van de mensen snapt dat we een groot probleem hebben. Het overgrote deel van de mensen in Nederland zich wel houden aan al die maatregelen. En dat het natuurlijk niet altijd makkelijk is. Dat je inderdaad als je meer binnen bent, ja, eerder het risico loopt dat je een keer binnen de anderhalve meter komt en hup, zoals iemand van de week zei: dat virus hoeft maar één keer geluk hebben. Wij moeten altijd geluk hebben. Dus dat virus hoeft maar één keer succesvol over te springen. Wij moeten altijd geluk hebben dat dat niet gebeurt. En ik verwijt niemand dat. En het is altijd een optelsom van de maatregelen, wat we hier zeggen. Het seizoen, de maatregelen zelf en de handhaving. Het zal altijd in die mix gezocht moeten worden. Dus gewoon nuchter vaststellen: we doen allemaal vreselijk ons best. Dat geloof ik echt. Maar op dit moment zijn die cijfers toch nog te zorgelijk.
VRAAG (BNR)
Meneer Rutte ik houd het kort. Vorige keer noemde u een drempelwaarde waar we vandaag onder hadden moeten zitten. Waarom noemt u dat nu voor kerst niet. Een concreet getal waar we onder moeten zitten met Kerstmis om geen maatregelen te krijgen.
RUTTE
Nou, wat ik zeg is: wat ik net heb uitgelegd. Het nemen van extra maatregelen is niet op basis van één getal te prikken. We konden één getal noemen wat heel belangrijk is in combinatie natuurlijk met het verspreidingscijfer ‘R’. Dat is dat aantal opnames op de intensive care. Als dat op tien zou liggen, of rondom tien, dan was je er nog niet, maar dan kon je weer iets. Je kunt omgekeerd niet zeggen: als dat getal daar ligt of een ander getal zus is. Dan moet je dus per definitie meer gaan doen. Dan moet je gaan kijken naar die mix van al die zaken. Dan moet je kijken naar de mix van de ziekenhuiscijfers. IC cijfers. Het R getal. Het aantal besmettelijke wat op dit moment toch nog heel hoog is. Ik dacht vandaag 85.000 nog, 88.0000. En het aantal besmettingen over een aantal dagen gemeten.
VRAAG
(onverstaanbaar, red.) waarschuwingen heel serieus gaan nemen als ze niet weten wanneer...
DE JONGE
Maar de doelstelling is hetzelfde gebleven, ik hecht eraan om dat te zeggen, de doelstelling is hetzelfde gebleven. Toen we hier drie weken geleden stonden hebben we gezegd: waar we naartoe willen, is naar risiconiveau 1, dat is drie IC-opnames, 1200 zoveel besmettingen per dag. Dat is waar we naartoe willen, dat willen we nog steeds. Weet alleen: dat gaat echt wel even duren. We weten ook vanaf het moment van tien IC-plekken, dat je weer iets kunt. Dat weten we nog steeds, dat vinden we nog steeds, daar bereiden we ons ook op voor. En daar moet alles op gericht zijn. Dus dat is de richting en die is niet veranderd, die is exact hetzelfde gebleven als drie weken geleden.
VRAAG (REFORMATORISCH DAGBLAD)
Ik had een vraag over scholen, maar die is ondertussen gesteld. Maar gaandeweg borrelde er nog een vraag bij mij op.
RUTTE
Dat is het risico als we wat langer bij elkaar zijn, haha.
VRAAG
Waarom is het zo dat u zo huivert om maatregelen aan te kondigen die er mogelijk komen als de cijfers niet naar beneden gaan? Want de routekaart, u heeft ooit een routekaart gepresenteerd en die functioneert als een soort stok achter de deur: als de cijfers die kant opgaan, dan gaat er dat en dat gebeuren. En waarom kunt u dat nu niet meer zeggen?
RUTTE
Twee dingen. Ik heb over die routekaart net gezegd en ook in de Kamer gezegd: die zijn we aan het herijken. Want er zat een probleem met de routekaart op het tussenniveau, dat niveau ‘zorgelijk’. Dat pakket was niet zwaar genoeg, dat zagen we in september. We willen opnieuw kijken naar het niveau ‘waakzaam’, of we daar nou voldoende doen. En we hebben tegen de Kamer gezegd: met het OMT samen komen we zo snel mogelijk met een update van de routekaart, versie 1.1, versie 2.0 zo u wilt. Het tweede is, heb ik ook net gezegd, als wij nu gaan speculeren over maatregelen... We hebben er in het kabinet nog helemaal niet over gesproken, dus dat is dan ook echt, dat zijn dan beweringen uit het ongerijmde. Maar er zijn er een paar voorbijgekomen, want zo ingewikkeld is het niet. Kijk naar wat andere landen doen die verdergaan dan Nederland. Dat is niet Duitsland, die doen ongeveer vergelijkbaar. Maar België heeft een tijdje iets meer gedaan, Frankrijk heeft een tijdje nog meer gedaan. Nou hebben we zelf gezien, dan gaat het ingrijpender zijn bij het onderwijs, ingrijpender in de niet-essentiële winkels. Dat type, daar in die hoek moet je dan kijken. Alleen wat ik wil voorkomen is dat A het kabinet denkt ‘oh ze hebben het al helemaal bedacht’, daar gaan we met elkaar natuurlijk ook nog een keer over spreken. En ik hoop dat het zover niet komt en dat vind ik zo belangrijk, dat de samenleving – u, ik, wij allemaal – proberen het te voorkomen.
VRAAG
Wanneer komt die routekaart?
DE JONGE
Oh, daar zijn we mee bezig, maar we gaan natuurlijk pas weer terug naar regionale maatregelen op het moment dat we ook weer in risiconiveau 2 of 1 zitten. En we hebben zojuist helaas moeten concluderen dat we daar voorlopig nog niet zijn, dus we hebben wel eerst onze energie in andere zaken gestoken. Dus net voor of net na de Kerst.
RUTTE
Ja. Dank. En wie mij nog niet moe is kan me volgen bij het Europa debat zometeen.