Letterlijke tekst persconferentie na ministerraad 12 februari 2021

Letterlijke tekst van de persconferentie van minister-president Rutte na afloop van de ministerraad op 12 februari 2021. Bekijk de hele persconferentie via YouTube.

Inleidend statement minister-president Rutte

Ja, goede middag. Uiteraard vandaag ook weer gesproken over de bestrijding van het virus. De situatie, epidemiologisch, ziet er op dit moment nog niet goed uit. We kunnen ook nog niet helemaal vaststellen of de recente beperkte stijging het gevolg is van de uitgestelde testen door het winterweer of dat de door experts verwachte opmars van verschillende mutaties nu zichtbaar zou kunnen worden. We weten het gewoon nog niet. Hoe dan ook: we moeten nog steeds uiterst voorzichtig zijn. We willen nog steeds het aantal besmettingen juist verder omlaag, de verspreiding van mutaties van dat virus vertragen. Waarom? Omdat daarmee ook bereikt kan worden dat de ziekenhuizen de komende tijd ruimte houden zowel voor coronapatiënten die er helaas onvermijdelijk nog aankomen als ook andere medische zorg waarvan je wilt dat die zo veel mogelijk natuurlijk door kan gaan.

En dat vraagt van iedereen in Nederland dat we ons aan de maatregelen houden. En dat is nog steeds geen fijne boodschap, maar we kunnen niet anders. Niettemin zien we natuurlijk dat die maatregelen enorme weerslag hebben op het mentaal welzijn en ook de fysieke gezondheid van heel veel Nederlanders. Zelf heb ik dat van de week  ervaren ook in mijn livesessie via Instagram met jongeren en ook nog eens gehoord van hen hoe zwaar zij deze tijd ervaren. Alle dingen die voor jonge mensen belangrijk zijn, die kunnen op dit moment niet: school, universiteiten, het sportveld, bioscopen, uitgaan, cafés, ook dicht. Met andere woorden: het is zwaar. En school zelf gaat wel door, maar op afstand en dat is ook bikkelen. Dat gezoom en geteams. En dat gaat je dus allemaal niet in de kouwe kleren zitten.

Vandaag hebben we besloten extra maatregelen te nemen voor eindexamenkandidaten. Behalve twee herkansingen en een extra tijdvak – waardoor leerlingen dus hun examens beter kunnen spreiden – kunnen leerlingen straks één vak niet mee laten tellen. Dat mag dan geen kernvak zijn, zoals Nederlands, Engels of wiskunde, maar wel de overige vakken. En zo krijgen alle leerlingen, is onze bedoeling, de kans dit examenjaar succesvol af te ronden. En uiteraard, als zij dat nodig hebben, dan krijgen ze ook meer ondersteuning bij de voorbereidingen.

In het maatschappelijk steunpakket dat we vandaag ook naar buiten brengen is veel aandacht voor jonge mensen, maar dat maatschappelijk steunpakket is wel breder. Het is ook gericht op het mentale en fysieke welzijn van ons allemaal. Daarvoor wordt nu in totaal 200 miljoen euro ter beschikking gesteld om een hele serie initiatieven te nemen die eenzaamheid tegengaan, die meer sociaal contact mogelijk maken en het gezonder leven bevorderen van alle generaties. We willen voorkomen dat mensen na de coronacrisis nog jaren te maken hebben met de sociale en mentale gevolgen.

Uiteraard kunnen we in deze zware tijd ook wel een lichtpuntje gebruiken. Het hart van heel veel Nederlanders gaat sneller slaan van schaatsen op natuurijs. Helaas net toen ik de persconferentie voorbereidde moesten de mensen alweer van het ijs op de Hofvijver worden gehaald, ik neem aan om veiligheidsredenen, dat kon ik niet helemaal inschatten, maar dat neem ik aan. Maar niettemin op veel plekken kan geschaatst worden, dat is natuurlijk het ultieme oud-Hollandse gevoel, het ultieme oud-Hollandse wintergevoel. Ik zei het eerder deze week: we leven een beetje weer in zo’n mooi 17e eeuws ijspretje, zoals ze in het Mauritshuis hangen. En ik hoop dus ook dit weekend dat nog veel mensen kunnen genieten van dik genoeg ijs om erop te schaatsen. Maar doe het wel verantwoord. Let er inderdaad op dat het ijs dik genoeg is, het betekent ook dat op dat ijs helaas al die ellendige coronamaatregelen gewoon gelden. Het is niet zo dat door de kou dat virus minder besmettelijk is, zeker niet. Dus geniet verstandig, houd afstand en blijf thuis als het te druk wordt. Hou je aan alle maatregelen en vooral ook: voorkom dat de ziekenhuizen het nog drukker krijgen door allerlei botbreuken. Uiteraard is dat voor jezelf ook niet fijn, maar ook niet voor de zorg.

Dat geldt ook voor Chinees nieuwjaar, dat vandaag begint en het carnaval dat morgen begint. Vier deze feestdagen alsjeblieft in je eigen huishouden en/of digitaal, maar houd je ook dan aan alle regels.

Tot slot: dit is mijn laatste wekelijkse reguliere persconferentie na de ministerraad als minister-president van dit kabinet. Na vandaag begint het verkiezingsreces. Dat betekent niet dat het werk van het kabinet stil komt te liggen. Integendeel: de bestrijding van het coronavirus vraagt veel en we zullen dus ook op dat punt en uiteraard allerlei andere zaken volop aan de bak blijven. Op 15, 16 en 17 maart gaan we naar de stembus. Alles is erop gericht om die verkiezingen veilig door te laten gaan. Er worden tal van maatregelen getroffen om dit zo veilig mogelijk te laten verlopen. We houden natuurlijk alle ontwikkelingen ook met het virus nauwgezet in de gaten. En mijn laatste oproep hier zou dan ook zijn: maak gebruik van je democratisch, van uw/je democratisch recht, ga stemmen op 15, 16 of 17 maart voor de nieuwe Tweede Kamer.

PERSCONFERENTIES

DE WINTHER (DE TELEGRAAF)

Ja meneer Rutte, even over wat u aan het einde zei dat het uw laatste persconferentie is als premier van kabinet-Rutte III. Ik kan me zo voorstellen dat u ook wel enige rekening houdt met een aantal maanden formeren. Betekent dat we tot een nieuw kabinet hier nooit meer iemand van het kabinet op vrijdag zien die vertelt over hoe de zaken gaan in het land, bijvoorbeeld met betrekking tot corona?

RUTTE

Dat valt te bezien. We hebben in het verleden het zo gedaan, is mijn herinnering, bij het vorige kabinet waar ik leiding aan mocht geven en ik dacht dat het ook weer was zoals Balkenende het deed daarvoor, mijn voorganger, Jan-Peter Balkenende, dat zowel in die laatste weken voor de verkiezing als tijdens de formatie op vrijdag de persconferenties niet plaatsvinden, maar dat het eigenlijk duurt totdat het nieuwe kabinet aantreedt. Met een zekere regelmaat, helaas, plaatsvinden de dinsdagse persconferenties, ja, daarvan moeten we aannemen dat die voorlopig nog wel moeten doorgaan en mogelijk ook zelfs na de verkiezingen. Wat op vrijdag gebeurd, dat moeten we dan bezien. Ik ben te gast van de Parlementaire Persverenging, dus ik denk dat iets zou zijn dat als u iets zegt ‘ik houd het niet meer’ of ‘Nederland heeft nadere informatie nodig’. Ja, ik ben natuurlijk altijd beschikbaar, maar in principe is dit de regel.

DE WINTHER

Nee, maar het is even terugkijkend op de zomerperiode, toen hield het kabinet natuurlijk op een gegeven moment op met de reguliere persconferentie op die dinsdag en toen werd er gezegd van ‘nou ja, de publieksvoorlichting vanuit het kabinet over corona kan altijd op vrijdag plaatsvinden’ en we komen natuurlijk zo in een situatie dat waarschijnlijk maandenlang er geformeerd gaat worden en ja, behoorlijk wat te veranderen staat en te gebeuren staat rond het coronavirus.

RUTTE

Ja, nee een terecht punt. Dus voorlopig is voorzien dat, nou, bijvoorbeeld op 23 februari is zo’n dinsdag, daar staat nu met potlood in onze agenda’s, nog niet met pen, maar met potlood, weer zo’n dinsdagse persconferentie om 19.00 uur. En dan in de weken erna ook in een zeker ritme zal dat moeten plaatsvinden nog. Van de zomer hebben we dat natuurlijk te snel afgeschaald, die dinsdagse persconferenties. Daar heb ik later ook van gezegd ‘dat hadden we anders moeten doen’, maar nu is voorzien dat dat doorloopt, ook omdat, ja, er nog veel te veel besmettingen zijn. In de zomer zijn er ook geen vrijdagse persconferenties, althans niet natuurlijk in die vele weken dat er dan geen ministerraden zijn. Maar ik ben het met u eens: die vrijdag heeft ook niet het gat van die dinsdagen toen dichtgelopen. Nu is het omgekeerd, dat voorlopig die dinsdagen denkelijk doorgaan, in ieder geval 23 februari, daarna weet ik het niet zeker, maar is dat zeker mogelijk en ook wel te verwachten. Maar nogmaals hoor. Ik denk dat we gewoon naar bevind van zaken moeten handelen als we het gevoel hebben vanuit mezelf, Hugo de Jonge, het kabinet dat we meer te... ja, meer moeten communiceren met Nederland en dan dit panel, dit forum ook moeten gebruiken van vrijdag dan, ja, dan meld ik mij. Maar goed, vooralsnog is dit even schluss.

DE WINTHER

Als het even gaat over die 23e, wanneer er weer een nieuwe persconferentie komt. De avondklok ligt natuurlijk nog steeds, geloof ik, bovenop de stapel.

RUTTE

Nog één keer, wat...?

DE WINTHER

De avondklok ligt nog steeds bovenop de stapel, geloof ik, dat u dat een paar keer heeft gezegd. In het buitenland, in bijvoorbeeld België en ook in Duitsland, wordt nu ook over de contactberoepen heel duidelijk nagedacht en ik kijk ook eventjes naar uzelf. U verlangt daar volgens mij ook langzamerhand naar?

RUTTE

Ja, er waren ook berichten op tv dat het een verbetering is, maar zelf... ja.

DE WINTHER

Oh kijk eens aan. Maar is dat iets, ja, waar... wat ook bovenop de stapel ligt? Ook in navolging van het feit dat buurlanden die mogelijkheid wel gaan bieden en mensen wellicht over de grens gaan kijken.

RUTTE

Ook België vraagt heel erg: ‘doe dat niet, blijf weg’. En ik zou ook iedereen willen oproepen: ga niet naar de kapper in België, want het is echt... echt niet de bedoeling en dan, ja, weet je, laten we nou... de Belgen proberen ook de zaken onder controle te krijgen en hen daarin helpen door er niet heen te gaan. Nee, verder geldt eigenlijk dat we een paar dingen willen en een paar dingen hopen. Wat we willen is dat, als het kan, we de avondklok kunnen stoppen. Die loopt uiterlijk door tot 2 maart, 3 maart... precies... 2 of 3 maart. Maar als tussentijd zou blijken dat we eraf kunnen. Dan willen, zouden we tussentijds er vanaf willen, maar als dat niet zo is dan loopt ie door tot 2, 3 maart en sowieso ligt ie apart ter besluitvorming voor 23 februari. Naast alle andere maatregelen ligt ie nog een keer apart ook op tafel op 23 februari. Dat is de avondklok. Dan heb je natuurlijk het vraagstuk van wat kun je misschien weer, als het een beetje meezit met de besmettingen? Wat is er dan voor ruimte in de samenleving. En wat we daar aan het doen zijn is... er was een motie Dijkhoff in de Kamer aangenomen, maar er is ook los van die motie is er een bredere discussie gaande: wat kun je leren van vorig jaar. Nou, ik denk twee dingen: we hebben toen te snel de zaak vrijgegeven, dat dreigt nu niet, want we hebben daarvan geleerd en bovendien het aantal besmettingen geeft ook geen aanleiding om nu heel snel te gaan. Maar een tweede wat je denkt ervan kunt leren is dat het misschien ook interessant is om te kijken: in plaats van in één sector weer alles mogelijk maken kun je over een wat breder front weer stapjes zetten, dingen mogelijk maken. Dus kleinere stappen over een breder front in plaats van alles op één terrein. Dat ligt ook op tafel de komende tijd. Daar werken Bas van ’t Wout en Hugo de Jonge, dus de ministers van Economische Zaken en VWS samen aan. Dus ook niet meer, dat is ook een les uit de afgelopen maanden, dat teveel dan vanuit economisch perspectief gekeken werd: wat zou je als er ruimte is willen? En dat dan vanuit volksgezondheidsperspectief gezegd moest worden: toch even emmer achter de boot, er kan minder dan we zouden willen. Maar dat ze daar samen aan werken, dat wordt goed opgepakt. En wat we hopen op 23 februari is wat zicht te bieden als er nou wat ruimte komt, hoe zou je dat dan kunnen doen? Maar of die ruimte er is op 23 februari per 2 maart, want dat gaat dan om wat we op 2 maart gaan doen, dat kondigen we 23 februari aan, dat weet ik natuurlijk niet. En dan kijk je over een breder front. En uw vraag, dan zitten daar natuurlijk de contactberoepen maar ook de cafés, de restaurants, de winkels, de musea. En dan geldt ook nog tot slot, sorry voor het lange antwoord. Maar het is belangrijk dat we hebben gezegd: aan de maatregelenkant heeft die avondklok een aparte positie. Maar aan de verruimingskant zou je als er weer iets kan voor al het voortgezet onderwijs prioritair willen laten gaan omdat het zo’n enorme impact heeft op middelbare scholieren dat ze niet naar school kunnen. Dus we hopen natuurlijk dat daar iets kan op 2 maart. En als er nog meer kan dan is dus de bedoeling dat we in ieder geval klaar hebben liggen dat plan om over een wat breder front kleinere stappen te zetten.

DE WINTHER

Nog even laatste vraag dan. De burgemeester van Amsterdam heeft gezegd dat er geprioriteerd moet worden met die jongeren. Is het openen van de middelbare scholen wat dat betreft een tegemoetkoming aan die oproep of bent u ook bereid om op andere fronten aan die oproep tegemoet te komen?

RUTTE

Ja, goed. Ik heb die oproep van Femke Halsema natuurlijk goed verstaan en ik ben dat op zichzelf ook met haar eens dat dit een groep is die het ongelooflijk zwaar heeft. Daarom was ik ook van de week bezig en ook vorige week hier aandacht gevraagd en van de week die Facebook of die Instagram livesessie die ik woensdag had en andere initiatieven. Maar nee, die middelbare scholen dat is al langer eigenlijk onze intentie. Dat staat los van de oproep van Halsema. Maar het ligt natuurlijk wel in dat verlengde dat je dan in ieder geval weer iets mogelijk maakt. Daarnaast hebben we ook gezegd in het maatschappelijk steunpakket willen we ook jonge mensen, dat zit er dus in in dat pakket van 200 miljoen, als een aparte werkstroom. Als een apart project dat je jonge mensen ook weer zolang nog niet dingen mogelijk zijn wel weer zo goed mogelijk maatschappelijk en psychologisch ondersteunt en qua gezondheid. Dan zijn we ook nog bezig voor jonge mensen met een nationaal herstelplan onderwijs noem ik het maar even. Ik geloof niet dat dat helemaal de titel is die Van Engelshoven en Slob eraan geven. Maar even als werktitel. Dus wat moeten we doen om breed in het onderwijs behalve de middelbare scholen, maar ook MBO, HBO en WO en misschien zelfs ook nog wel weer op de basisscholen daar op terugkijkend wat daar nodig is om schade in te halen. En verder ja, weet je, het is natuurlijk altijd zo dat als je een bepaalde groep voor laat gaan, dat dat dan ook weer ten koste gaat van andere groepen. Dus die afweging moeten we constant maken. Maar haar punt dat jonge mensen in Nederland op dit moment het ontzettend zwaar hebben, ja dat erken ik, dat erkennen we. Dat het onderwijs daarbij een weg is om in ieder geval weer iets mogelijk te maken ook. Maar ja, het zal altijd weer ook heel erg afhangen van krijgen we met z’n allen dat virus onder controle? En mijn zorg over dat praten over verruimingen terwijl we vandaag weer ruim 4000 besmettingen hadden en nog steeds ruim 500 mensen op de intensive care liggen. En dat risico bestaat met die Engelse variant dat dat misschien weer gaat stijgen. Dat weten we nu nog niet. Maar dat is wel uiteraard de prognose die het OMT ons heeft voorgeschoteld vorige week, maakt wel dat we daar voorzichtig mee moeten zijn.

SLAVERNIJ

BREEDVELD (NOS)

Premier Rutte, vindt u dat Nederland z’n excuus zou moeten aanbieden voor het slavernijverleden?

RUTTE

Ik ben daar persoonlijk geen voorstander van. We hebben daar in het kabinet ook wel een aantal keer over gesproken. Dus het kabinet is ook niet voornemens dat te gaan doen. We hebben natuurlijk wel ook naar aanleiding van de verschrikkelijke moord op George Floyd en de maatschappelijke discussie vorig jaar daarover besloten om een aantal grote initiatieven te nemen rondom het tegengaan van racisme en discriminatie. Rondom het maatschappelijk debat daarover. En uiteraard ook meer inzicht te hebben in dat slavernijverleden wat natuurlijk een zwarte bladzijde is in onze geschiedenis.

BREEDVELD

Ja, waar Nederland wel spijt voor betuigd heeft, maar toch elke keer die roep om een excuus klinkt. U heeft daar wel eens van gezegd: we doen dat ook niet omdat dat juist tegenstellingen zou aanwakkeren. Wat bedoelde u daarmee?

RUTTE

Ja, sorry ik heb eerlijk gezegd op die vraag niet… ik moet even in mijn geheugen graven dat ik consistent ben met wat het kabinet daar eerder over gezegd heeft. Volgens mij heb ik de goeie cd-rom nu opstaan. Om te beginnen. Wat je wilt als het gaat om dit debat, wil je dat voeren in, laat ik maar even noemen, het brede maatschappelijke midden. Het risico van het debat over racisme en discriminatie is dat het door de flanken gepakt wordt. En dat is altijd… dan wordt, laat ik maar zeggen 70, 80% van Nederland, de fatsoenlijke mensen die racisme afkeuren, die discriminatie afkeuren, die slavernij verwerpelijk vinden, ja, die verlies je bijna als je niet oppast. Als dat een discussie wordt die alleen vanuit de extremen gevoerd wordt. Nou zeg ik niet dat het debat over wel of niet excuses maken voor het slavernijverleden je automatisch naar de extremen trekt. Helemaal niet. Ik respecteer volledig diegenen die zeggen: je zou die excuses moeten maken. Ik ben zelf historicus, ik heb om die reden persoonlijk daar grote aarzeling bij om als huidige generatie zo ver teruggrijpend in de geschiedenis excuses te maken voor iets wat toen is gebeurd. Ik heb het vorig jaar gedaan ten aanzien van de rol van de Nederlandse overheid in de Jodenvervolging in de Tweede Wereldoorlog. Ook na lang aarzelen. Niet omdat ik het verschrikkelijk vind wat joodse Nederlanders is overkomen in de Tweede Wereldoorlog, ook door Nederlands overheidshandelen, van overheidsdienaren. Daarbij wel vaststellend dat een kleine groep uiteraard ook weerstand bood maar teveel daar toekeken dan wel actief meehielpen. Ik heb het toch gedaan vorig jaar. Maar dat is natuurlijk een iets recenter moment nog, van 70-80 jaar in onze geschiedenis dan de slavernij. Dan praat je over 150 jaar, meer dan 150 jaar geleden. Maar goed, dat is ik als historicus. Dus ik heb daar aarzeling bij, maar dat doet niets af aan het belang dat we met elkaar moeten onderstrepen. Zelfs als we een discussie voeren over wel of geen excuses aanbieden over het tegengaan van racisme en discriminatie en dat we dat als samenleving verwerpen en dat iedereen die hier zich rechtmatig bevindt in Nederland het recht heeft om gelijke kansen te hebben, om alles te bereiken wat hij of zij met zijn talenten kan bereiken.

BREEDVELD

Ja, u haalt racisme en discriminatie erbij, maar ik denk dat de discussie daar niet over gaat. De discussie gaat over het erkennen van leed. En wat we dus nu zien in een peiling van dagblad Trouw vanmorgen, dat met name onder mensen van Antilliaanse en Surinaamse komaf deze wens heel sterk leeft en voor hen ook het slavernijverleden helemaal niet zo ver weg is.

RUTTE

Dat realiseer ik mij, dat realiseer ik mij. Daar heb je je dus ook toe te verhouden, maar alles afwegend en dat weeg ik mee en ik neem dat zeer serieus. En ik heb natuurlijk ook gesprekken gehad in het Catshuis in de weken na de moord op George Floyd met groeperingen hierover en ook vrij onlangs nog weer, ik kon er helaas maar een uur bij zijn, maar dat gesprek heeft langer geduurd met onder anderen Wouter Koolmees van Sociale Zaken, Kajsa Ollongren van Binnenlandse Zaken en ik dacht ook Ferd Grapperhaus van Justitie, dat was helaas door alle covidmaatregelen niet fysiek maar een Zoom-, zo’n Zoom-gesprek met een hele groep mensen ook om over dit onderwerp te praten. Dus dat weeg ik mee. Maar alles afwegend, als u het mij vraagt, het kabinet is het nu niet voornemens en persoonlijk is dit ook mijn grote aarzeling.

BREEDVELD

Ja. Steden die een belangrijke rol hebben gespeeld in die geschiedenis van de slavernij, zoals Rotterdam en Amsterdam, dringen er wel op aan bij het kabinet en overwegen zelfs zelf excuses aan te bieden voor hun rol in dat slavernijverleden. Zou het niet goed zijn als het Rijk dat voorbeeld zou volgen?

RUTTE

Ik heb u net geantwoord dat alles afwegend ik daar geen voorstander van ben. Ik neem overigens zeer respectvol kennis van dat debat dat gaande is in een aantal steden, ik meen Amsterdam, ik dacht ook Rotterdam en wellicht ook andere steden. Dus ik neem daar zeer respectvol kennis van. En het staat natuurlijk ook de lokale democratie vrij – de gemeenteraden, de wethouders of het college – om daar ook keuzes in te maken. Dat is natuurlijk altijd een mogelijkheid in ons democratisch bestel.

BREEDVELD

Maar zou het niet goed zijn als het kabinet daar juist een meer actieve rol inneemt? Omdat we zien, heel sterk, dat mensen van Antilliaanse komaf, Surinaamse komaf maar ook van Turkse en Marokkaanse komaf, dat gevoel veel sterker leeft dat dit nodig zou zijn.

RUTTE

Nogmaals, dat respecteer ik, maar uiteindelijk is er ook een afweging te maken. En wat ik ingewikkeld vind, en ik denk dat dat ook iets is wat bij veel mensen die tegen zijn, alles afwegend zeggen ‘laten we dat niet doen nu’, is dat ik mezelf ook wel enorm verhef moreel en anderszins boven de anderen en zeg met de vinger: dat had toen niet mogen gebeuren, daarvoor excuses etcetera etcetera.

BREEDVELD

Het was toch ook verkeerd?

RUTTE

Terwijl... maar het is natuurlijk... Dat kun je niet ook los zien natuurlijk van het feit dat dit een zwarte bladzijde in onze geschiedenis is, die ook in die context van die geschiedenis gezien moet worden, hoe verschrikkelijk ook. De aarzeling die ik ook had lang om excuses te maken voor het Nederlandse overheidshandelen tijdens de Tweede Wereldoorlog in de richting van joodse Nederlanders, was ook dit punt. Dat ik zei ‘ja, wie ben ik?’. Ik hoop dat ik in de Tweede Wereldoorlog zo stoer was geweest, zo heldhaftig was geweest om de goede keuzes te maken, maar ik weet dat niet. U weet dat niet, we weten dat allemaal niet. We hopen dat we dan, when called to action, we dat gedaan zouden hebben. Maar je weet het niet. Ik heb dat wel gedaan, maar dat heeft echt te maken ook met het feit dat na een lange discussie in het kabinet in december, richting de Holocaustherdenking op de laatste zondag in Amsterdam, de laatste zondag in januari in het Wertheimpark in Amsterdam, vorig jaar januari, wij toen besloten na een lange discussie dat te doen. Maar dat heeft ook te maken, maar dat is ook een gevoelskwestie, met de tijdsspanne die sinds de Tweede Wereldoorlog is verstreken in vergelijking met het in het veel verder verleden liggend slavernijverleden, toen Nederland geen democratie was zoals wij die nu kennen, maar een heel beperkt aantal mensen mochten stemmen en wij feitelijk nog uit een burgerlijk, regentesk, autocratisch bestel kwamen.

BREEDVELD

Ja, u heeft het over morele superioriteit, maar is het niet de kern van een excuus dat je achteraf erkent dat het fout was en daar dus excuus voor maakt?

RUTTE

Ja, maar het erkennen dat dit fout was, doen we. De excuses, we moeten oppassen dat… dat woord betekent natuurlijk ook, en dat is ook nogmaals een gevoelskwestie, dat ik als minister-president iets zeg over Schimmelpenninck, Thorbecke, De Savornin Lohman, de grote staatslieden, onze staatshoofden uit die eeuw. En dat vind ik nogal wat, om te zeggen: ja, maar er nog eens op terugkijkend, mijn voorgangers of de voorgangers van de Koning hebben dat toen fout gedaan en daar bied ik dan excuses voor aan. Dat is, dat vind ik ingewikkeld om te internaliseren en hoewel ik me realiseer, omdat ik mezelf dan op een voetstuk verhef en zeg: ik zou in die context, in die tijd natuurlijk wel anders hebben gehandeld.

BREEDVELD

Maar zou u het voor die mensen willen doen? De nazaten van slaven?

RUTTE

Ja, maar we gaan nu in een rondje. U vraagt... Dat is een afweging die je moet maken, dat moet je meenemen in de afweging. Ik realiseer me dat het voor veel Surinaamse, Antilliaanse Nederlanders wel belangrijk is. En ik zeg met respect naar hen: ik luister daarnaar. We hebben die gesprekken ook. Maar uiteindelijk is daar een finale afweging in te maken en als kabinet hebben wij niet besloten om die excuses te maken en ik snap dat ook, maar ik snap ook heel goed als mensen dat wel willen. Dat is een respectvol te voeren debat.

WESTER (RTL NIEUWS)

Misschien nog heel even hierop voortbordurend: u bent er nu geen voorstander van om excuses te gaan maken. Ik snap ook uw dilemma wel, maar het zou natuurlijk zomaar bij de kabinetsformatie, een kabinet in wording met een andere samenstelling, weer op tafel kunnen komen te liggen...

RUTTE

Zeker, dat kan.

WESTER

Bent u dan bereid om het tijdens de formatie nog eens opnieuw te overwegen?

RUTTE

Maar kijk, iedere partij... eerst moet ik maar eens zien dat mijn partij aan die formatietafel komt.

WESTER

Het is heel hypothetisch deze vraag, ja.

RUTTE

Maar, nou ja, sorry, ik heb... de peilingen zijn mooi, maar het aantal zetels is 0 voor de VVD op dit moment, want er is nog niet gestemd. Maar stel dat de VVD, mijn partij, daar zou zitten dan kan ik toch nooit verbieden dat andere partijen thema’s op tafel leggen. Dat zal toch altijd mogelijk zijn. Maar dan zal je er toch over praten met elkaar en dan hoop, en dan vind ik het ook een moment dat je opnieuw die discussie moet voeren. En die hebben we trouwens natuurlijk ook vrij recentelijk in het kabinet gehad.

WESTER

En als een meerderheid van een nieuw kabinet zou vinden ‘dat moet wel gebeuren’, dan bent u ook wel bereid om dat als premier dan uit te spreken?

RUTTE

Maar dat is een ‘als-dan’... dan is voor mij veel belangrijker die discussie en hoe overtuig je elkaar van de verschillende opvattingen die je erover kan hebben, vind ik dan nog veel belangrijker dan, eerlijk gezegd, de vraag hoe ik omga nu als ik daar zou mogen zitten, wat ik helemaal nog niet zeker weet, met de uitkomst van zo’n discussie.

CORONAMAATREGELEN

WESTER

Even iets anders: de gemeente Utrecht wil gaan experimenteren met de horeca. Is daarover gesproken in het kabinet? Is dat welwillend ontvangen, dit initiatief?

RUTTE

Nou ja, daarover niet vandaag, maar daarover is wel contact geweest met Sharon Dijksma vanuit EZK en wat je ziet is dat met een deel van de horeca zijn die experimenten niet nodig omdat we daar eigenlijk wel van weten wat nodig is om, als het kan, alleen het kan helaas nu niet, die opening, maar als die opening wel zou kunnen, bijvoorbeeld in wat ik net tegen Wouter de Winther zei: stel dat je kleine stappen kunt zetten in verschillende sectoren en ook de horeca, dat je op dat moment in kaart gaat brengen ‘wat is er dan in die horeca mogelijk?’. Daarover is in dat gesprek geweest en dan geldt eigenlijk dat voor de ‘droge horeca’, dat is dan, ja, het verschrikkelijke jargon wat we nu allemaal ook weer hebben moeten ontwikkelen door corona, dat zijn dan dus de restaurants, dat zo’n experiment niet nodig is omdat we daar eigenlijk een heel goed beeld hebben van wat nodig om het veilig te doen. De horeca trouwens in het algemeen heeft het ook, toen ze wel open waren, ontzettend netjes gedaan. Het probleem is ook niet dat ze het niet netjes deden. Het probleem was dat de optelsom van al die bewegingen en al die risico’s heeft geleidt, horeca en alle andere sectoren en wat we thuis doen en reizen en op kantoor, dat dat heeft geleid tot een te grote oploop van het aantal besmettingen. Maar we hebben een goed beeld. Zodra het kan gaan de restaurants natuurlijk open. We hebben een goed beeld hoe je dat veilig moet doen. Dat geldt niet voldoende, zeg ik er meteen bij, voor wat dan heet ‘de natte horeca’ en daarom zijn we bezig ook, het ministerie van Economische Zaken, het Klimaat heeft daar het voortouw met het opstellen van landelijke plannen voor, sorry, weer jargon, field labs. Dus die proefopstellingen voor, wat dan heet de ‘natte horeca’, dus zeg maar de cafés, dat wordt nu uitgewerkt. Daar moet hele besluitvorming nog over plaatsvinden. Daar is Koninklijke Horeca Nederland (KHN) bij betrokken, daar zijn gemeenten bij betrokken, en in dat kader, ja, is het misschien mogelijk dat er ook bij Sharon Dijksma iets plaatsvindt. Maar... het initiatief is zeer gewaardeerd, alleen we kunnen maar zoveel proeven tegelijk aan, want als je er teveel doet levert dat ook weer een stapeling van risico’s op.

WESTER

Mooi initiatief, maar niet nu?

RUTTE

Ja, mooi initiatief. Voor de restaurants denken wij überhaupt niet nodig, voor de cafés wel en dan is waarschijnlijk ook gesprek met Utrecht weer nodig. Er gaan natuurlijk begin maart, zeg ik uit mijn hoofd, als dat kan met de stand van de epidemiologie gaan er ook echt een paar hele forse field labs beginnen, waar we ervaring gaan opdoen met grotere evenementen, met grotere groepen mensen onder allerlei voorwaarden die je nodig hebt als les... als leeruitkomst voor als er op een gegeven moment weer wat ruimte komt.

WESTER

Maar nu geen experiment?

RUTTE

Maar nu zou dat niet verstandig zijn, nee. Ik zag u gisteren bij Eva Jinek zitten. Ik vond ook dat Sharon dat heel... Sharon Dijksma, de burgemeester van Utrecht, dat heel goed deed. En zeg ‘ja, weet je dit zou perspectief geven’ en dat snap ik ook. Dus ik kan me ook echt wel voorstellen dat ook met haar dat gesprek wordt verdergezet.

EINDEXAMENS

WESTER

Dan even iets anders: corona, de eindexamens. De eisen worden wat versoepeld, je mag een vak laten vallen, je krijgt meer tijd, meer herkansingen. Lopen die leerlingen niet de kans dat dat coronadiploma straks, ja, toch een beetje tweederangs diploma wordt?

RUTTE

Dat denk ik niet, dat denk ik niet, omdat de kernvakken die mag je niet... daar mag je niet onvoldoende scoren. Dus dat extra lagere cijfer dat geldt voor één vak, maar nogmaals: dat mag geen kernvak zijn. En de andere dingen dat ze een tweede herkansing krijgen en wat extra... en een extra tijdvak krijgen doet geen afbreuk aan de kwaliteit van het diploma. Dus ik denk... en dan nog iets... als je de keuze hebt dadelijk om iemand in dienst te nemen die in deze moeilijke omstandigheden met dit soort randvoorwaarden het eindexamen heeft gehaald dan heb je ook iemand in de dienst die dus ook in staat is om met moeilijke omstandigheden om te gaan. Dus het is ook een enorme ellende voor jonge mensen, maar goed als je daar dan doorheen komt en je diploma haalt zegt dat ook weer iets voor een werkgever, denk ik.

SCHAATSEN

WESTER

Gaat u zelf nog schaatsen? Moest ik nog even vragen van een collega.

RUTTE

Zelf? Ik kan niet goed schaatsen, ik kan niet goed schaatsen. Maar ik vind het wel fantastisch om ernaar te kijken.

WESTER

Een premier van Nederland die niet kan schaatsen?

RUTTE

Ik kan wel schaatsen, maar... Nee, ik kan schaatsen. Ho ho ho, even helder: maar ik doe dat liever zonder camera’s.

WESTER

Maar het Catshuis heeft een heel mooi vijvertje. Dan zou u het kunnen proberen.

RUTTE

Ja, maar aan alle kanten kunt u naar binnen gluren. En voor het Torentje ligt ook een mooi vijvertje, alleen daar is net iedereen van het ijs gehaald, helaas.

BOVEN (DE VOORAVOND)

Heeft u klapschaatsen? Nu ben ik eigenlijk wel benieuwd... of ijshockeyschaatsen?

RUTTE

Ik beschouw dit als onderdeel van het privédomein.

BOVEN

Kunstschaatsen? Van die mooie dans...

RUTTE

Een pirouette. Nee, nee, nee. Helaas.

VERKIEZINGEN

BOVEN

Het is toch wel een beetje nu het afscheid van u eigenlijk als uw derde kabinet. U zei net al...

RUTTE

Dit kabinet, ja. Ikzelf hoop ik van niet, maar dat gaat de kiezer bepalen, maar van het kabinet wel.

BOVEN

Ik dacht toch misschien leuk om u even de gelegenheid te geven om iets moois te zeggen over uw derde kabinetsperiode.

RUTTE

Nah, dat ga ik nu niet doen. We hebben zoveel problemen in Nederland. En we gaan nu geen reclamepraatjes houden.

BOVEN

Bent u een beetje tevreden met hoe het liep in deze coalitie?

RUTTE

Gaan we allemaal nog een keer bespreken. We hebben een heel ambitieus regeerakkoord, hadden we. We hebben, vind ik, veel gerealiseerd. Ik noem twee grote punten: klimaat, pensioenen. Daarnaast heeft Nederland natuurlijk een enorm zware economische crisis achter de rug gehad. Dit kabinet is aangetreden in een tijd dat er weer iets richting kon worden gegeven ook in de uitgaven, dat konden we ook doen. Dat zie je ook terug denk ik in bijvoorbeeld het netto besteedbaar inkomen van mensen en andere zaken. Maar ik laat het daarbij. Ik ga nu niet... De hele terugblik gaan we vast nog een keer doen.

BOVEN

Ik vind het eigenlijk wel een mooi moment zo op de laatste persconferentie. Eén vraag dan nog even als het mag. U heeft, dit kabinet begon eigenlijk als een hele, een wat gespannen coalitie in de zin van ChristenUnie - D66 samenwerking. De formatie duurde heel lang. Het liep twee keer mis. Opnieuw begonnen, toch gelukt. Het is eigenlijk wonderbaarlijk goed gegaan. Je hoort van de fracties dat iedereen ontzettend tevreden is over die samenwerking met het coalitieoverleg op maandag, het kabinet als uitvoerder van de fractiestandpunten. Dus deelt u die tevredenheid met dat het eigenlijk in deze samenwerking met deze partijen het toch gewoon goed werken was?

RUTTE

Ik ben nooit tevreden. Dus ik kijk ook altijd wat er niet gelukt is. Maar op zich is het waar, die formatie duurde lang. Ik heb vaker gezegd: vooral ook de gesprekken tussen de confessionele partijen en de liberale partijen in deze coalitie over bijvoorbeeld de medisch-ethische vraagstukken die hebben op zo’n respectvolle manier plaatsgevonden dat ik zag dat het een moeilijk onderwerp was maar dat het eerder de samenwerking sterker maakte dan verzwakte. Er was één moment, heb ik wel eens verteld, waarbij Gert-Jan Segers en Alexander Pechtold aan elkaar vroegen: leg mij nou eens uit waarom dit punt, en dan ging het om medisch-ethische onderwerpen, voor jou zo belangrijk is? En je hebt dan soms in het leven dat er iets bijzonders gebeurt. Dat in een groep mensen iedereen even de pen neerlegt, niet op z’n telefoontje kijkt en dat de één begint te praten, rechtstreeks naar de ander. En die ander begint te antwoorden, rechtstreeks naar de één. Vanuit het hart, vanuit de overtuiging. En ik zag daar: de verschillen zijn enorm op deze onderwerpen, maar we zullen hier waarachtig met elkaar wel uit kunnen komen. En dat is gelukkig ook gelukt. En we hebben best wel spannende momenten gehad in de afgelopen jaren. Ook over de medisch-ethische onderwerpen.

BOVEN

En wat zegt dat dan over mogelijke samenwerking in een volgende kabinetsperiode?

RUTTE

Eerst de verkiezingen, eerst de verkiezingen. Ik heb er, ja als kiezer vroeger vond ik het al erg dat partijchefs dan al voor de verkiezingen begonnen de pot te verdelen. En ik heb in mijn potje gekeken en daar zitten nul zetels in op dit moment. Dus laten we dat nou pas na de verkiezingen doen.

BOVEN

Eén ding dan nog, het valt op, valt veel partijen op, zeg maar de machtspartijen, de regeringspartijen, dat behoorlijk veel zetels tegenwoordig bezet wordt in de Tweede Kamer door partijen die eigenlijk niet meedoen met regeringsdeelname. Zowel rechts als links.

RUTTE

Maar hoezo links? Wie doet links niet mee?

BOVEN

De SP, GroenLinks heeft ook nog nooit geregeerd.

RUTTE

Nee, maar de SP of GroenLinks kunnen toch prima toetreden tot een volgend kabinet?

BOVEN

Kijk aan, dat is een interessante uitspraak.

RUTTE

Ja, waarom niet? Er is toch geen enkele partij die de SP uitsluit? Of GroenLinks uitsluit? Geloof het niet. VVD sluit die partijen niet uit. Ja, wij zullen ook vanuit ons kijken met wie kun je het verkiezingsprogramma realiseren? Ja, dat is natuurlijk makkelijker met CDA dan met de SP. Dat zie ik ook wel. Maar daarom sluiten we ze niet uit.

BOVEN

Nee, maar omdat er natuurlijk links en rechts vrij veel partijen... Het is interessant dat u dit nu zegt over de SP en GroenLinks. Maar dat er vrij veel partijen eigenlijk niet meedoen dat dat de poule aan partijen die tot elkaar veroordeeld is redelijk overzichtelijk is. Dus dat die fracties, die zullen vrij vaak gewoon met elkaar moeten. Als u zegt: SP en GroenLinks mogen meedoen, geldt dat ook voor de PVV?

RUTTE

Maar dat is niet aan mij. Daar gaat de kiezer over. Echt jongens, let op, vind ik ook, laten we gewoon eerst de verkiezingen doen. En dan ga ik hier een beetje als een soort grote Toean (grote meneer, red.) zitten vertellen wie er mee mogen doen. We moeten allemaal… past ons nu bescheidenheid, we gaan met de pet in de hand naar de kiezer, vragen respectvol om steun. En dan gaan we daarna kijken. En er is volgens mij geen enkele partij die SP, GroenLinks, VVD, Partij van de Arbeid uitsluit. Dus al die partijen kunnen in principe natuurlijk aantreden.

BOVEN

Oké. Nog even één ding. Mij viel nog iets leuks op. U heeft morgen een interview met Jort Kelder, althans hij met u. En dat werd door de omroep van Jort Kelder aangekondigd als een ontspannen gesprek dat een inkijkje geeft in de bijzondere vriendschap tussen Mark Rutte en Jort Kelder.

RUTTE

Dat wordt dus de ergste bokswedstrijd uit de geschiedenis nu waarschijnlijk. Want Jort zal wel denken: nu moet ik even kritisch worden. Als je het zo aankondigt. Maar misschien ben ik morgen wel verkouden.

BOVEN

Begint u de campagne bij een goeie vriend, moet ik het zo zien?

RUTTE

Ik hebt datzelfde gesprek gedaan in kerst 2019. En ja, er zit even wat… sorry allemaal rare hobby’s. Eén rare hobby die Jort Kelder en ik hebben is dat we het leuk vinden ouwe politieke fragmenten terug te zien van politici uit het verleden. Ja het is ook een beetje een vak hè, politiek. En Jort Kelder kijkt er als journalist naar en ik kijk daar vanuit het vak naar. En ja het terugkijken, daarover praten van die politieke fragmenten. Ik zei het laatst nu die mooie biografie van Hubert Smeets aan het lezen over Hans van Mierlo. Ja, ook een beetje, blij met het vak wat ik heb. En vind het mooi om ook daar de geschiedenis van te bestuderen. En die hobby hebben we. En die gaan we een uur lang uitleven op Nederland. Dus ja, ik denk dat er weinig mensen gaan luisteren. Want het wordt een beetje een vreemd programma, denk ik. Maar ik weet niet wat hij gaat vragen dus ik vermoed na al die voorpubliciteit dat het het meest kritische interview uit mijn carrière wordt.

CORONAMAATREGELEN (II)

HAGENS (HART VAN NEDERLAND)

Over de jongeren die het zo zwaar hebben, dat wordt dagelijks nog besproken. Overweegt u op dit moment om een advies aan het OMT te vragen of het kan of versoepelingen mogelijk zijn voor jongeren?

RUTTE

Wat we natuurlijk doen aan het OMT vragen is eerst altijd: hoe staat het met de verspreiding van het virus, wat zijn überhaupt de mogelijkheden voor verruiming? Dat is het eerste. Dan hebben we al besloten eigenlijk als kabinet dat als er wat ruimte zou zijn, eerst de middelbare scholen ruimte wilt geven. Als er daarna meer kan, willen we naar een breder front van dingen kijken. Dus dan kijk je naar de restaurants en cafés, musea, bioscopen, alles. Maar nogmaals, en dan zul je natuurlijk ook in het bijzonder weer gaan kijken waarschijnlijk naar het mbo, hbo en universiteiten, wat daar extra mogelijk is. Maar ook wat wij het OMT natuurlijk steeds vragen is vooral: wat is jullie taxatie hoe het met het virus gaat? Plus: wat is dan de ruimte?

HAGENS

Want in april vorig jaar vroeg u aan het OMT of het mogelijk was om te versoepelen op het gebied van sporten voor jongeren. Is dat niet iets wat op dit moment heel goed zou helpen als jongeren zich niet goed voelen, eenzaam zijn, depressief zijn?

RUTTE

Tuurlijk, ja zeker. Maar ja, ik zou ook het liefst nu alle cafés en restaurants open voor mezelf en ook voor jongeren trouwens, denk ik. En de kappers en iedereen. Maar dat gaat nu helaas niet.

HAGENS

Maar u weet pas of het kan als u een advies heeft gekregen van het OMT.

RUTTE

Nee, maar het is niet zo dat wij vragen: vinden jullie dat wij die sector kunnen openen? De voorvraag is: wat is de ontwikkeling van het virus en hoe groot is het risico dat dat exponentieel gaat groeien? En op dit moment helaas is de laatste vrees die het OMT heeft uitgesproken en die we serieus hebben te nemen met elkaar, dat doordat het feit dat het Engelse virus het overneemt, het Engelse virus boven die beroemde 1 zit, die beroemde R1 – dus dat betekent als u het zou krijgen dat u meer dan één ander persoon besmet en daardoor het weer als een hockeystick gaat groei – dat is op dit moment de film waar we inzitten. We zitten nu niet in de film van de verruimingen helaas.

JONKER (NIEUWSUUR)

We hebben veel coronamaatregelen die Duitsland heeft genomen, hebben wij ook overgenomen in de loop van de tijd, volgens mij. Een maatregel die Duitsland heeft gedaan, bleek afgelopen week, is dat zij met wetenschappers aan een strategie hebben gewerkt om de angst te vergroten voor corona. Is dat hier ook gebeurd?

RUTTE

Nee, heb ik al in de Kamer gezegd. Nee, is hier niet gebeurd. En ik weet ook niet of het in Duitsland gebeurd is. Daar was in Nederland groot bericht over, bij allerlei nieuwssites en anderen. Ik heb dat ook opgezocht op de websites van ARD, dus zeg maar de Duitse NOS, de belangrijkste tv-zender en wat erachter zit aan journalistiek en daar kon ik het niet terugvinden. Maar het verwijt was aan Seehofer, de Duitse minister van...

JONKER

Binnenlandse Zaken.

RUTTE

Binnenlandse Zaken die dat gedaan zou hebben.

JONKER

Maar dat is hier dus niet gebeurd?

RUTTE

Dus ik ga hier niet zeggen dat de Duitsers dat deden, want ik weet het gewoon niet. Maar in Nederland is dat niet gebeurd, nee.

JONKER

Nee, want in de stukken van bij het Catshuisberaad uit november, toen werd de communicatiestrategie van Nederland ook besproken en daar stond ook in: aanvankelijk was onze gedragsdrijver in de communicatie van het kabinet, was ook angst. Maar er is natuurlijk een zekere vorm van terechte angst. Hoe heeft dat een rol gespeeld in uw communicatie?

RUTTE

Niet. De angst die we allemaal hadden denk ik vorig jaar maart, april, als je de beelden zag uit Bergamo. En aanvankelijk hoopten we natuurlijk allemaal dat het ons niet zou gebeuren en laten we zeggen vanaf, nou tweede week maart moesten we allemaal de werkelijkheid in de ogen kijken. En ik, ja, ik heb die zorg, grote zorg wel gehad of ik het zelf zou krijgen. En niet eens zozeer, maar vooral ook dat je zelf iemand besmet met een zwakke gezondheid of die wat ouder is. Dat gevoel hebben we natuurlijk allemaal gehad en nog steeds. En dat is maar goed ook, want het is gewoon heel gevaarlijk. Maar dan hoef je niet... Volgens mij hoef je weinig te doen om, hoe je dat nog niet eens extra aan te zetten toch? Het is erg genoeg allemaal.

JONKER

Nee, maar het stond in de communicatielijn als punt: dit was onze strategie, gedragsdrijver angst. Wat betekent dat dan?

RUTTE

Nou niet als in ‘we gaan het extra aanzetten’, maar het is toch zo dat als je maatregelen aankondigt die nodig zijn om een pandemie eronder te krijgen, ja als iedereen zou denken ‘hij is er niet’ of ‘er is niks aan de hand’, helpt dat ook niet. Maar we hoefden daar niet, want dat is uw vraag – hebben we daarvoor feiten verzwaard voorgedaan of hebben we overdreven? – dat meen ik echt niet, hoor. Nee.

PARLEMENTAIRE ENQUÊTES

VAN GRONINGEN (BNR)

Ja meneer Rutte, ik wil met u toch nog heel even naar een volgend kabinet.

RUTTE

U wilt in dat volgende kabinet zitten?

VAN GRONINGEN

Nou nee, dat niet.

RUTTE

Oké.

VAN GRONINGEN

Maar met u wilde ik het er even over hebben, omdat het volgende kabinet wel al rekening moet houden met twee waarschijnlijk zware rapporten uit parlementaire enquêtes.

RUTTE

Ja.

VAN GRONINGEN

Is dat iets waar u zich zorgen over maakt?

RUTTE

Nee. Nee, dit is het Nederlandse parlement, wat in de wet zit dat onze Tweede Kamer het enquêterecht heeft. En dat enquêterecht heeft ons veel opgeleverd. Ik wijs maar even op de grote enquête na de Tweede Wereldoorlog over het handelen van de Nederlandse regering in ballingschap. De ouderen onder ons, de heer Wester en ik, herinneren ons de parlementaire enquête over RSV, met het optreden van Molkenboer.

VAN GRONINGEN

Ja, toen was ik er nog niet.

RUTTE

Nee, u was er nog niet. Maar dat was ook legendarisch, kan ik u zeggen. Maar er is ook veel van geleerd, over hoe ga je om met staatssteun aan de industrie, in dit geval de scheepsbouw? Tot en met de recentere parlementaire enquêtes. Dus ja, ik ga er niet over. Het parlement gaat erover. Maar ik snap heel goed waarom de wet voorziet in het enquêterecht.

VAN GRONINGEN

Houdt u er rekening mee dat u in een parlementaire enquête die gaat over de fraudeaanpak, dat u waarschijnlijk weer verhoord zal moeten worden?

RUTTE

Nou dat gaan we allemaal zien. Ik ben beschikbaar voor ieder verhoor, maar daar ga ik niet over.

ITALIË

VAN GRONINGEN

Nee. Had ik nog iets anders: bent u blij met uw nieuwe Italiaanse collega?

RUTTE

Ik was ook blij met de vorige trouwens. Ik kon erg goed met Giuseppe Conte werken, maar Mario Draghi is natuurlijk ook een, was een formidabele president van de Europese Centrale Bank en hij lijkt, het lijkt te gaan lukken toch, dacht ik? Er schijnt echt steun te zijn in het parlement. Volgens mij moet hij z’n kabinet nog wel voorstellen, dat gaat daar wat sneller dan hier. Ik dacht dat dat al voorzien was voor morgen. En ik wens hem heel veel succes. Italië is, ja, wij zijn de vijfde economie van Europa van de 27 maar zij zijn de derde. Dus het is echt heel belangrijk dat zij er goed voorstaan.

VAN GRONINGEN

Ja. Maar de reden dat ik het vraag is: heeft u er vertrouwen in dat ze het daar voor mekaar krijgen om die economische hervormingen door te voeren die wel belangrijk zijn, ook gezien de coronasteun die we gegeven hebben?

RUTTE

Ja, die is belangrijk, in ruil voor de steun. Maar die is ook sowieso belangrijk omdat we zien dat Italië over de laatste dertig jaar beperkte economische groei heeft en dat komt volgens alle analyses door te weinig hervormingen op het terrein van de pensioenen en de arbeidsmarkt. En het is echt heel belangrijk dat daar stappen worden gezet, ja.

VAN GRONINGEN

Maar u heeft er wel vertrouwen in dat dat lukt?

RUTTE

Dat weet ik niet. Het Italiaanse politieke stelsel is zodanig dat het niet makkelijk is om daar hervormingen door te voeren, maar ik heb in de persoon Draghi enorm veel vertrouwen, ja. Dat is wel een, echt wel een zwaargewicht.

VERKIEZINGSCAMPAGNE

VAN GRONINGEN

Ik heb nog twee korte vragen. Een, toen ging het even over uw interview met Jort Kelder, ik wilde het heel even met u over de campagne hebben. Want u had bij de Telegraaf in het najaar gezegd: u zult me nauwelijks zien campagnevoeren. Nou nu zien we u met zo’n interview. Wat gaan we nog meer zien de komende weken van u?

RUTTE

Ja, maar dat interview, deel het in waar u wilt, maar het feit dat het begeleid wordt vanuit de RVD en niet vanuit de VVD laat wel zien dat in ieder geval het van mij geen campagne-interview is. Maar doe nou, analyseer hoe u dat wilt, dat is niet erg. Ik heb bij de Telegraaf gezegd dat ik, dat was in oktober: in 2020 zou u mij niet zien in de campagne. En ik heb afgelopen woensdag bij Op1 gezegd, vanuit de bank in de huiskamer, dat uiteraard de komende weken u mij vaker zult zien, ook in de campagne. Dat is logisch, want ik heb de ambitie om het land te mogen blijven leiden na 17 maart. En dan hoort daar ook bij dat ik Nederland vertel wat mijn plannen zijn om ons land naar het einde van deze crisis te leiden en iedereen mee te trekken naar dat eindpunt en daarna samen sterker verder te gaan.

VAN GRONINGEN

Maar waar gaan we u dan zien?

RUTTE

Ja, dat moet u, weet u dit is een persconferentie als premier. Belt u de campagneleider bij de VVD en die heeft vast een schema waarin staat welke debatten er allemaal zijn. En als dat te combineren is met de coronabestrijding zal ik daar verschijnen.

CARNAVAL

VAN GRONINGEN

De laatste korte vraag: maakt u zich zorgen over carnaval komend weekend, dat mensen misschien toch te dicht bij mekaar komen, feestjes in het zuiden van het land?

RUTTE

Nou ja, daarom heb ik ook de oproep net gedaan: vier dat in huiselijke kring en/of via de Zoom. Maar houd je aan alle regels. Dat is echt ontzettend belangrijk. En het zuiden van het land zal dat denk ik ook doen, dat hoop ik echt, omdat men daar heeft gezien vorig jaar natuurlijk wat er gebeurt – maar toen wisten we gewoon nog niet dat het virus al zo onder ons was – wat er gebeurt als dat soort bijeenkomsten leiden tot het verspreiden van het virus.

BENOEMINGSPROCEDURE BEWINDSLIEDEN

MEIJER (DE VOLKSKRANT)

Ja, meneer Rutte, een deel van de Kamer wil nieuwe ministers vooraf, voor de benoeming en beëdiging kunnen spreken in een Kamercommissie. Dat plan ligt in de Kamer, er wordt over tien dagen over gestemd dus dan zouden de bewindslieden van Rutte IV eerst langs de Tweede Kamer moeten. Vindt u dat een goed idee?

RUTTE

Mijn oom wordt premier van het volgende kabinet begrijp ik? Nou, ja, daar gaat de Kamer over. Luister we hebben uiteraard het staatshoofd uit de informatie gehaald, is uiteraard nog steeds degene die de nieuwe ministers en staatssecretarissen beëdigt, dus wordt op de hoogte gehouden van de informatie zodat hij ook weet op basis van welk voorliggend politiek proces uiteindelijk mensen bij hem op de stoep staan om beëdigd te worden. Maar verder is het aan de Kamer hoe dat proces wordt ingericht. Nou waar ik in ieder geval tamelijk zeker van ben, want die ene zetel verwacht ik toch zeker wel, is dat ik daar dan zelf ook bijzit na 17 maart. En ja, dan gaat de Kamer er verder over beslissen.

MEIJER

Maar het kan betekenen, zoals het bijvoorbeeld met kandidaat-Eurocommissarissen gaat, dat mensen voortijdig sneuvelen omdat ze die Kamer onbevredigend beantwoorden. En dat de vraag is: wilt u zich nog terugtrekken? Ja.

RUTTE

Ja, dat ze vragen aan partijen... Dus moeten we nog preciezer selecteren.

MEIJER

Ja, dat zou de consequentie kunnen zijn. Maar dat raakt dus ook uw werk als mogelijk formateur straks.

RUTTE

Ja, maar nogmaals daar abstraheer ik echt van. Ik wil eerst de verkiezingen en hier niet speculeren over welke rol ik daarna heb. Want daar gaat eerst de kiezer over. Maar wie dat dan ook is heeft natuurlijk te maken ook met uitspraken die de Kamer doet over de inrichting van dat hele proces. En dat is ook de afgelopen jaren al op punten veranderd? Toen ik begon in 2010 en ook in 2012, zeg ik uit mijn hoofd, was het nog de Koningin die besloot over de aanwijzing van informateurs en formateurs. En sinds 2017, of was dat al in 2012? In ieder geval in 2017 was het de Kamer die dat deed bij Kamermoties. Dus dat proces verandert door de jaren.

MEIJER

In ’12 al.

RUTTE

Of dat was al in 2012. Oké. Maar dat de Kamer door de jaren heen dus veranderingen aanbrengt in het proces, ja dat is natuurlijk aan de Kamer. Ik heb me daartoe te verhouden.

MEIJER

Maar u hebt niet principieel bezwaar van waar bemoeit de Kamer zich mee? De Kamer kan toch ook zeggen we zien het wel als het nieuwe kabinet er is, maar er gaan dus nu in de Kamer eerder...

RUTTE

Ik heb geen principiële bezwaren nee, nee, nee. Er is natuurlijk de impliciete vertrouwensregel. Het is niet zo dat de Kamer als een minister aantreedt expliciet ‘ja’ moet zeggen. Het vertrouwen wordt geacht er te zijn tot dat expliciet wordt gezegd: dat vertrouwen is er niet meer door een motie van wantrouwen aan te nemen. Dus in die zin hebben we een wat ander systeem dan veel andere landen waar een Kamer expliciet ‘ja’ moet zeggen tegen een aantredend kabinet. Dat kennen we hier niet. Kennen overigens ook andere landen niet hoor. Er zijn meerdere landen die dat niet hebben. Maar ik zie geen principieel bezwaar tegen hoorzittingen als dat uw vraag is, nee.

VERKIEZINGEN (II)

MANCHE (RVD)

Dan gaan we voor de laatste vraag naar meneer Krikke.

RUTTE

Meneer Krikke, u probeerde mij te bellen zag ik.

KRIKKE

Ja. Klopt ja, dat is niet gelukt.

RUTTE

Wat is daar misgegaan?

KRIKKE

Helaas, maar ik zit hier nu. Meneer Rutte, ik maak de Grote Bram Krikke Show met Bram Krikke voor Videoland over de aankomende verkiezingen. Alleen ik hoor steeds vaker het geluid dat de verkiezingen misschien uitgesteld moeten worden. Dat zou natuurlijk funest zijn voor mijn show. Kunt u mij garanderen dat de verkiezingen in maart doorgaan?

RUTTE

Ja 100 % garantie kan ik nooit geven. Maar het is voor zover ik weet na de oorlog niet voorgekomen dat een verkiezing werd uitgesteld. Dus het zou echt heel bijzonder zijn als dat gebeurt. Alles is erop gericht dat ze doorgaan. Ook dat ze veilig doorgaan. En uw, ook hiermee zo persoonlijk, gemaakte pleidooi versterkt mij nog eens in de ambitie om met mijn collega’s ervoor te zorgen dat ze ook door kunnen gaan. Maar je kunt het nooit 100 % garanderen.

KRIKKE

Oké. Dit is ook uw laatste reguliere persconferentie voor de verkiezingen. Dus het zou zomaar kunnen zijn dat er misschien iemand anders hier straks staat. Gaat u het dan missen?

RUTTE

Ja, ik vind dit echt een heel mooi onderdeel van mijn werk, omdat ik eigenlijk alle aspecten van mijn werk interessant vind. Ik vind het heel erg mooi om op basis van een visie tot beleid te komen. Dat is natuurlijk het werk wat we iedere dag achter de schermen vooral ook doen, maar ik vind het ook heel belangrijk omdat dan te verdedigen zowel in de Tweede Kamer als over het voetlicht te brengen door met de journalistiek in gesprek te zijn. Die uiteraard daar dan ook met kanttekeningen en enkeling een keer ook weleens een kritisch terzijde’tje verslag van doen. Ja, dat vind ik mooi van mijn werk. Dus... en ik vind deze traditie geweldig. Ik ben blij dat het ook weer in Nieuwspoort is en niet op AZ. Dat ik te gast ben van de PPV (Parlementaire Pers Vereniging). Ik vind het echt... ja, ik vind het heel... echt een heel mooi moment in de week altijd en dat dwingt mij ook om op vrijdag weer even te verdiepen in al die onderwerpen, vandaar dat hele stapeltje. Dus ook de dingen waar ik dan misschien zo’n week zelf niet zo mee bezig was, maar waar u misschien vragen over kan stellen. Dus dat heeft echt heel veel voordelen. Ik vind het erg leuk.

KRIKKE

Oké. Tot slot...

RUTTE

Ik zou dat missen.

KRIKKE

Ja, tot slot: dit wordt aankomende zondag uitgezonden, dat betekent ook dat u jarig bent.

RUTTE

Klopt.

KRIKKE

Gefeliciteerd.

RUTTE

Ontzettend bedankt.

KRIKKE

Hoe gaat u het vieren?

RUTTE

Nou binnen alle coronaregels. Dus... ik kan bij één persoon op bezoek.

KRIKKE

En wie wordt dat?

RUTTE

Jort Kelder is zaterdag. Dat houd ik even stil, maar ik kan het met één persoon vieren, ja.

KRIKKE

Nou heel erg bedankt.

RUTTE

Dus het wordt allemaal heel klein. Heel klein taartje met zo’n heel klein kaarsje erop.

KRIKKE

Ik heb een beeld. Dank u wel.

RUTTE

Heel veel dank en succes de komende week. Leuk dat je het doet.

KRIKKE

Ja, dank u wel.

RUTTE

En blijf bellen hè. Ik neem een keer op dan.

KRIKKE

Dat is goed. Ik blijf het proberen.

RUTTE

Oké, dank.