Letterlijke tekst persconferentie minister-president Rutte en minister De Jonge (18 juni 2021)
Minister-president Rutte en minister De Jonge leggen uit hoe stap 4 van openingsplan voor de samenleving eruit ziet.
Inleidend statement minister-president Mark Rutte
Goedenavond, Hugo de Jonge en ik hebben op deze plek meerdere keren de hoop en verwachting uitgesproken dat we op weg waren naar een mooie zomer. En die verwachting komt gelukkig uit. Iedereen heeft kunnen zien hoe alle coronacijfers de laatste weken in snel tempo de goede kant op gingen. Hoe het aantal besmettingen hard daalde en vooral hoe de druk op de zorg flink is afgenomen. En gelukkig maar, want dat geeft ruimte voor alle uitgestelde operaties en hopelijk ook wat rust voor al die mensen in de zorg die heel moe zijn na meer dan een jaar topprestaties leveren.
Onze belangrijkste boodschap vanavond is dat we ook de volgende stap uit het openingsplan, stap 4, een paar dagen eerder durven te zetten en dat er zelfs meer kan dan we eerder dachten. Kijkend naar de cijfers en naar het laatste advies van het Outbreak Management Team is dat verantwoord. En zoals we steeds hebben gezegd: we doen wat kan op het moment dat het kan. Ik zal zo concreet maken wat die volgende stap inhoudt, ook voor een paar specifieke sectoren en met enkele bijzonderheden. Daarna zal Hugo de Jonge u schetsen hoe we naar de komende maanden kijken, in de wetenschap dat steeds meer mensen gevaccineerd zijn of het virus hebben gehad en daardoor beschermd zijn. Dus hoe loopt het met vaccineren? Hoe zit het met de zomervakantie? En hoe kijken we naar de periode daarna? Maar nu eerst de situatie vanaf zaterdag 26 juni. Vanaf die dag is de anderhalve meter de centrale maatregel, de anderhalve meter afstand is vanaf die datum de centrale maatregel, ondersteund door de bekende andere basismaatregelen. Want natuurlijk blijven we ook onze handen zo vaak mogelijk wassen en blijven we thuis bij klachten en laten ons testen. U kent het mantra. Wassen, afstand en testen. Zo kan Nederland op anderhalve meter voorzichtig weer open.
Vanaf zaterdag 26 juni zijn er eigenlijk nog maar drie situaties mogelijk. Ik noem ze eerst en zal wat uitgebreider stilstaan bij elk van die drie.
Eén: alles wat op anderhalve meter kan, mag dan weer. Zonder beperkingen in de groepsgrootte, zonder verplichte sluitingstijden, zonder een verbod op alcoholverkoop na een bepaalde tijd, binnen én buiten, en vooral ook: zonder advies over het aantal gasten thuis en zonder mondkapjesplicht in winkels en andere publiek toegankelijke ruimtes.
Twee: daar waar de anderhalve meter onvermijdelijk niet altijd haalbaar is, blijft de mondkapjesplicht voorlopig gelden.
Drie: iets organiseren of openstellen zonder de anderhalve meter regel in acht te nemen, kan voorlopig alleen onder voorwaarden, net als nu.
Wat betekent dat allemaal concreet? Eén: alles wat op anderhalve meter kan, mag vanaf zaterdag 26 juni weer. Dus thuis gasten ontvangen, samen voetballen kijken of met vrienden in het park afspreken kan vanaf zaterdag de 26e op anderhalve meter zonder verdere restricties. Voor het werk op kantoor en op andere werkplekken wordt anderhalve meter ook de norm, met dien verstande dat we maximaal 50 procent van onze werktijd op kantoor zijn. In de praktijk zal dat overigens vaak minder zijn, omdat dat met anderhalve meter niet haalbaar is. Veel bedrijven en organisaties zijn natuurlijk al lang bezig om die nieuwe manier van werken – deels thuis, deels op locatie – ook voor de periode na corona goed te organiseren.
Café- en restauranteigenaren mogen hun zaak vanaf zaterdag 26 juni vullen op anderhalve meter en op de terrassen buiten blijft het natuurlijk mogelijk die regel los te laten door kuchschermen te plaatsen. Tv-schermen in de horeca mogen vanaf dat moment ook weer en natuurlijk hopen we op een oranje finale. Ook theaters, concertzalen en bioscopen mogen vanaf zaterdag 26 juni op anderhalve meter zoveel mensen plaatsen als ze kunnen. Wel blijven in de horeca, de culturele sector en overal waar mensen zitten, een checkgesprek, registratie en een vaste zitplaats verplicht.
Voor alle locaties waar mensen door elkaar heen lopen, dus alle doorstroomlocaties zoals pretparken, kermissen, winkels en musea komt er 1 heldere norm van maximaal 1 persoon per 5 vierkante meter. Dit om ook daar de anderhalve meter afstand te kunnen houden.
Tot slot is publiek bij alle sportwedstrijden vanaf zaterdag 26 juni weer toegestaan en kunnen alle leeftijdsgroepen en teams dan weer sporten in wedstrijd- en competitieverband.
Uiteraard geldt daarbij voor en na de wedstrijd en tijdens de rust gewoon de anderhalve meter, net als op de tribune. Voor de volledigheid moet ik hier één bijzonderheid noemen, en wel voor de evenementen. Die kunnen vanaf woensdag 30 juni weer, zoals vorige week al naar buiten gebracht.
En dit om heel praktische redenen, die te maken hebben met de voorbereidingstijd die gemeenten nodig hebben.
En dan punt twee: daar waar de anderhalve meter onvermijdelijk niet altijd haalbaar is, blijft de mondkapjesplicht voorlopig gelden. Dat geldt in de eerste plaats voor het openbaar vervoer, zowel op het station, het perron en de haltes als in de bus, trein, tram en metro. En het geldt ook overal op Schiphol en andere vliegvelden. Naarmate het land verder van het slot gaat, wordt het onvermijdelijk drukker in het openbaar vervoer en reizen we ook weer meer naar het buitenland. Daarom voorlopig nog deze voorzorgsmaatregel. En dan over de mondkapjes nog twee bijzonderheden.
1: In het geval van de contactberoepen, dus bij de kapper of de masseur, is de anderhalve meter uiteraard ook niet goed mogelijk, maar hier vervalt de mondkapjesplicht omdat in die sector registratie en een checkgesprek verplicht blijft.
2: Op advies van het Outbreak Management Team blijft, tweede punt, de mondkapjesplicht in het voortgezet onderwijs tot de zomervakantie bestaan in zijn huidige vorm. Tot slot, de derde mogelijke situatie: welke voorwaarden gelden als je iets wilt organiseren of openstellen zonder de anderhalve meter regel in acht te nemen? Kort gezegd kan dat vanaf zaterdag 26 juni door te werken met toegangsbewijzen. Elke klant, gast of bezoeker die minder dan 40 uur geleden negatief is getest óf volledig is gevaccineerd óf minder dan 6 maanden geleden corona heeft gehad, kan dan worden toegelaten. Drie mogelijkheden dus. Drie mogelijkheden die in de loop van de komende weken allemaal zichtbaar kunnen worden gemaakt met de Coronacheck-app. Op papier kan natuurlijk ook, maar die app is uiteraard straks gewoon handiger. Zonder dat ik verder die techniek induik, komt het erop neer dat je met de Coronacheck-app kunt laten zien dat je beschermd bent, zonder dat de organisator kan zien waarom dat zo is. Deze manier van werken zal waarschijnlijk vooral een aantrekkelijke optie zijn voor evenementen, festivals en grote sportwedstrijden.
Maar vanaf zaterdag 26 juni kunnen in principe ook anderen hiervoor kiezen. Dus ook cafés en restaurants, en theaters en musea kunnen er dan voor kiezen van alle, en ik onderstreep alle gasten een toegangsbewijs te vragen. Dus nogmaals met de nadruk op ‘alle gasten’, want anders geldt gewoon de anderhalve meter. En daarmee kom ik ook bij een laatste bijzondere situatie die ik graag wil noemen en die geldt voor de discotheken en de nachtclubs. Een sector die nu al heel lang is gesloten en een activiteit die heel veel mensen hebben gemist. Daar is openstelling op anderhalve meter afstand natuurlijk geen realistische optie. Maar met deze toegangsbewijzen kan ook deze sector weer open, en dan meteen zonder beperkingen.
Tot zover en natuurlijk staat alle informatie straks gewoon weer op rijksoverheid.nl.
Maar dit is wel een bijzonder moment. Want hoe vaak hebben wij hier niet gestaan om te vertellen wat er allemaal niet kon? Nu zijn we gelukkig weer in de fase dat de nadruk ligt op wat er wel kan. En dat hebben we met elkaar verdiend. Door ons aan de regels te houden, hoe lastig dat ook is en hoe lastiger dat nog steeds wordt. Maar vooral door ons massaal te laten vaccineren. En nu is het zoals in dat bekende liedje: we zijn er bijna, maar nog niet helemaal. Dus laten we genieten van wat er weer kan, maar laat ons ook voorzichtig en alert blijven. Zeker als u in het buitenland op vakantie gaat. Want het virus blijft onvoorspelbaar en nieuwe varianten blijven zich aandienen. Kijk naar Groot-Brittannië, waar de Indiase of Deltavariant zo snel om zich heen heeft gegrepen dat de regering toch weer op de rem moest trappen. En kijk naar de zomer van 2020, toen we na de zomervakantie in alle hevigheid met een tweede golf te maken kregen. Natuurlijk maken de vaccinaties het grote verschil met vorig jaar, maar een gewaarschuwd mens telt nog altijd voor twee.
Zeker met de vakanties in het vooruitzicht en nu die Indiase variant ook in ons land meer voet aan de grond lijkt te krijgen. We zullen als kabinet daarom tijdens de zomervakantie alle ontwikkelingen heel precies blijven volgen. En op gezette tijden zal een van de vier meest betrokken ministers u daarover bijpraten, buiten de reguliere persconferenties om. Zo kunnen we er samen voor zorgen dat we veilig de zomer doorkomen en vooral ook veilig het najaar ingaan. En daarover nu meer van Hugo de Jonge.
Inleidend statement minister De Jonge
We hebben altijd gezegd dat vaccinatie onze belangrijkste troef is uit deze crisis. En iedere dag wordt dat meer zichtbaar. Door vaccinatie zijn we steeds beter beschermd, en zien we hoe we steeds meer ruimte krijgen om al die dingen te doen die het leven kleur geven. Er wordt al weken razendsnel gevaccineerd – in de afgelopen week ruim 300 prikken per minuut - zeg maar, een volle kerk. En ruim 18.000 prikken per uur - dat is een vol voetbalstadion gevaccineerden. Ik vertel zo meer over de zomervakantie, over de maatregelen waarvan we nog even geen afscheid kunnen nemen en ik geef ook vast een doorkijkje in hoe we ons voorbereiden op de kerst, op de herfst, excuus. Kerst dat duurt nog even, gelukkig maar.
Maar eerst het vaccineren. De hele jaargang van 2003, dat zijn dus de mensen die al 18 zijn of dit jaar 18 worden, die kan morgen vanaf 10 uur een afspraak maken voor de eerste prik. En dat is een moment om te vieren. Want dat betekent dat we half juni, waar we nu zitten, alle volwassen hebben uitgenodigd voor vaccinatie, half juli alle volwassenen die dat willen een eerste prik hebben gekregen en in de tweede helft van augustus ook die tweede. En dat je die tweede prik haalt, is belangrijk, want alleen als je volledig gevaccineerd bent, ben je goed beschermd. En wil je sneller? Dan kunnen alle 18-plussers die nog geen prik gehad vanaf 23 juni een afspraak maken om vanaf 25 juni met Janssen gevaccineerd te worden – en daar heb je maar 1 prik van nodig. Maar let wel, we prikken zolang de voorraad strekt en die is bij Janssen niet oneindig. En wil je die keuze maken, laat je dan wel eerst goed informeren.
En ondertussen staat de zomervakantie al bijna voor de deur. En de vraag die daar dit jaar bij hoort, zeker dit jaar, is: kunnen we op vakantie? Het antwoord is volmondig: ja. Op de website wijsopreis.nl, kun je zien welke regels er gelden en kun je aan de kleurcodes zien hoe hoog het risiconiveau is in een land. Kun je er veilig heen, dan is een land groen. En ook als het land op ‘geel’ staat dan kun je er naar toe, maar let dan wel op want ‘geel’ is geen ‘groen’. En naar een ‘oranje’ land reis je alleen als het echt noodzakelijk is. We kunnen dus op vakantie. Maar Nederland zelf staat nog niet op ‘groen’. En dat betekent dat andere landen van Nederlanders kunnen vragen om een bewijs te tonen dat je gevaccineerd bent, of negatief getest bent, of recent hersteld bent van een corona-infectie. En voor die landen heb je vanaf 1 juli een Digitaal Coronacertificaat nodig, een DCC, om dat bewijs te kunnen tonen. Welke landen daarom vragen is nu nog niet zeker. We verwachten dat alle landen in de komende weken hun in-reisregels opnieuw zullen vaststellen, net zoals Nederland dat heeft gedaan, op basis van Europese afspraken. Gelukkig zijn bijna overal in Europa de cijfers aan het dalen. Ook hier. En ergens in de komende weken zakt het besmettingsrisico in ons land naar verwachting naar geel en daarna hopelijk naar groen. Maar weet dus, dat zolang Nederland niet op groen staat, sommige landen eisen zullen stellen aan Nederlanders die binnenkomen.
Het Digitaal Corona Certificaat wordt vanaf 1 juli in heel Europa geaccepteerd. In dat DCC kun je je vaccinatiebewijs uploaden, je negatieve testuitslag, of – voor de mensen die het afgelopen jaar, het afgelopen half jaar moet ik zeggen, corona hebben gehad, je positieve PCR-testuitslag. En je kunt zo’n DCC in de loop van aanstaande donderdag waarschijnlijk aanmaken in de coronacheck-app. Dan is het al als toegangsbewijs in Nederland te gebruiken. En vanaf 1 juli is het als reisdocument ook geldig. En om rokende servers te voorkomen: dat DCC hoef je niet perse op die donderdag te downloaden, dat kun je ook prima in de weken daarna nog downloaden. Het is de verwachting dat de meeste landen een DCC-na-vaccinatie pas zullen accepteren als je volledig gevaccineerd bent en je de laatste prik 14 dagen geleden hebt gekregen. Dat laatste geldt niet in Nederland, maar de meeste landen zullen ietsje strenger zijn. En als je niet op tijd geprikt bent, kun je dat DCC ook krijgen met een negatieve testuitslag. En als jij, of je kinderen zich voor vertrek moeten laten testen, dan kan dat vanaf 1 juli tot eind augustus gratis. Via de aanbieder waarbij je je reis geboekt hebt of, als je je reis zelf georganiseerd hebt, online, via een site die we binnenkort via rijksoverheid.nl bekend maken. Dat zijn een hoop regels en dat is best ingewikkeld allemaal. En neem dus vooral ook even een kijkje op wijsopreis.nl om te zien wat jij voor jouw vakantie nodig hebt. En blijf ook regelmatig kijken, want hoe lager het aantal nieuwe besmettingen in Europa is, hoe minder eisen er worden gesteld.
Ik kan het niet genoeg benadrukken: corona is nog niet weg, dus blijf je aan de maatregelen houden, als je op vakantie bent en bij terugkomst. En hoe belangrijk dat is, dat zien we nu de eerste examenreisjes terugkeren; want veel jongeren zijn besmet geraakt. En aan iedereen die nu of later in de zomer terugkomt, doen we een dringende oproep om jezelf bij thuiskomst te laten testen. Heb je geen klachten, dan kan de test met een zelftest. Heb je wel klachten, dan ga je langs bij de GGD. En jongeren die uit het buitenland terugkomen kunnen vanaf maandag sowieso terecht bij de GGD. Met en zonder klachten. Want op die manier snijden we het virus de pas af. En dat is belangrijk. Want we zijn er bijna, maar nog niet helemaal. Voorlopig moeten we ons echt nog aan de anderhalve meter houden.
Op vrijdag 13 augustus hopen we te besluiten of we die laatste echt beperkende maatregel – het afstand houden – gedag kunnen zeggen. En daarvoor moet de epidemie hier, en in de landen om ons heen, goed onder controle zijn. En bij ons besluit kijken we in ieder geval naar twee waarden: de besmettingsgraad – die moet heel laag zijn. En de opgebouwde immuniteit. Die moet juist heel hoog zijn.
En of dat bij het begin van het nieuwe school en collegejaar dus kan, is nog niet met zekerheid te zeggen. En daarom vragen we aan het MBO en het hoger onderwijs om zich op beide scenario’s voor te bereiden. Met de anderhalve meter en zonder de anderhalve meter. Zodat ze zodra het kan, ook direct met normaal onderwijs kunnen starten.
Hoe het najaar er precies uit gaat zien en welke maatregelen we dan nodig zullen hebben om een vierde golf te weren, dat is nog niet met zekerheid te zeggen. Wel dat we alert moeten blijven. We weten dat er richting het najaar een aantal risico’s en onzekerheden zijn waarmee we rekening hebben te houden. Bijvoorbeeld: in hoeverre mensen die gevaccineerd zijn nog een rol spelen in de verspreiding van het virus? Hoe goed het lukt om een zo hoog mogelijke vaccinatiegraad te bereiken, in alle groepen en in alle wijken? Mutaties blijven een risico, zeker als ze zich minder aantrekken van de vaccins. En: heel belangrijk, of we het virus als souvenir van de camping mee naar huis nemen. Dat zijn de risico’s die we kennen. En ook al gaat het steeds beter, richting het najaar zullen we de dijk moeten verstevigen om droge voeten te houden. En dat betekent dat als we terugkomen van vakantie we onszelf moeten testen. En ook voor we weer naar school en voor we weer aan het werk gaan. We kijken of en hoe we zelftesten daarvoor aan huis kunnen bezorgen. Daarnaast gaan we in de eerste twee weken, bij het begin van het schooljaar aan alle scholieren en alle studenten vragen zich twee keer per week te testen. En test je dan positief, dan ga je naar de GGD, want via hun tests kunnen we ook zien of er in ons land nieuwe mutanten opduiken. Ons allerbelangrijkste doel is natuurlijk, juist voor de versterking van die dijk, een zo hoog mogelijke vaccinatiegraad, dat is de echte wedstrijd die we spelen. Zo hoog mogelijk onder de bevolking als geheel, en zo hoog mogelijk in iedere groep daarbinnen. De mensen die nog niet gevaccineerd zijn, die wil ik de kans de komende periode alsnog bieden. Dicht bij huis. Dus de GGD komt naar u toe deze zomer. Met de ‘spuitbus’ gaan ze de wijken in waar de vaccinatiegraad laag is. EN zo kunnen ze de mensen beter bereiken en met twijfelaars in gesprek gaan. En er valt steeds meer voor te zeggen om naast alle volwassenen ook alle 12 tot 18-jarigen te vaccineren. Voor de samenleving als geheel, om in het najaar beter beschermd te zijn. En voor de jongeren zelf. Jongeren lijden weliswaar niet zo erg onder het virus, maar wel onder de maatregelen die nodig zijn als zij of een klasgenoot door het virus besmet raken. Onze jongeren hebben al te veel les via een computerscherm meegemaakt. Dus we kijken uit naar het advies van de Gezondheidsraad en we zullen dan een besluit nemen. We zijn er bijna, maar nog niet helemaal. Met dalende besmettingen en een stijgende vaccinatiecijfers, wordt het vast een hele mooie zomer.
VRAAG (NOS)
Meneer Rutte, mag ik u iets vragen? U zei: dit is een bijzonder moment. Het kabinet zet een grote stap vandaag. Betekent dit dat het einde van de crisis dichterbij komt?
RUTTE
Ja.
VRAAG
In zicht is?
RUTTE
Ja.
VRAAG
Er bijna is?
RUTTE
Nou in zicht. Er zijn echt nog een paar, dat moet ik wel zeggen, het verschil met vorig jaar is natuurlijk, op dit moment hebben we nog meer besmettelijken dan vorig jaar op dit moment. Vorig jaar zaten we veel lager. We zitten met een hoog aantal besmettelijken, maar doordat het virus zich zo langzaam verspreidt, daalt het aantal gelukkig wel. En we hebben natuurlijk die vaccinaties, en daarom durven we dit ook aan. Maar er zijn echt nog een paar onzekerheden. Ik wil ze toch, naar aanleiding van uw vraag, nog even kort benoemen. We weten nog niet zeker waar we op uit komen qua vaccinatiegraad. En ook zoals Hugo de Jonge net zei: hoe homogeen is dat door alle groepen in het land? Je weet ook nog niet of er misschien nog besmettelijkere nieuwe varianten komen, zoals die Deltavariant die in Engeland nu zo rond gaat. Je weet ook nog niet, ook dat werd net gezegd, wat er gebeurt bij terugkeer van vakantiegangers. Daarom is het zo belangrijk dat we al deze maatregelen nemen en vakantiegangers vragen daar dus verstandig mee om te gaan. Precies zoals net verteld. We weten ook niet zeker of het vaccin helpt in die zin, het helpt wel, maar beschermt het ook niet alleen tegen ziekte, maar ook tegen het overdragen van het virus? En dat kan weer van belang zijn vooral als er nieuwe varianten komen. En je weet niet wat het seizoenseffect is. Dus er zijn echt nog onzekerheden. Dus ja: we naderen het einde van de crisis. Ik ben daar positief over. Maar we blijven uitermate waakzaam.
VRAAG
En wat is dan de afweging geweest om deze stap vandaag wel te zetten?
RUTTE
Omdat we gevraagd hebben aan het OMT: wat gebeurt er als je die oude stap 5 samenvoegt met stap 4? Dus we hebben nu die stap 4. Eigenlijk is dat samengevoegd de oude stap 4 en 5. En dat doen we ook nog iets eerder. En dan zie je dat op de korte termijn, dat geen effecten heeft, eigenlijk geen effecten heeft op het aantal besmettingen, op wat er in de ziekenhuizen gebeurt. Dus dan kun je dat doen. Dat hebben we steeds gezegd: we doen het als het kan. We kijken naar belasting voor de zorg. En we kijken naar mensen die kwetsbaar zijn voor het virus. Dat zijn de twee doelstellingen naast het zichthouden op het virus. Dat zijn de drie strategische doelstellingen van het hele beleid. Dus dan kun je dat doen. Maar tegelijkertijd moeten we echt, en daarom noem ik deze vijf factoren net even op, zijn er echt nog onzekerheden die je later in dit najaar een probleem kunnen opleveren. En vandaar dat we bijvoorbeeld ook kijken naar het vaccineren van jongeren. We moeten het Gezondheidsraadadvies afwachten, maar dat zou kunnen helpen om die risico’s weer te beperken. Naast dat het voor henzelf prettig is.
VRAAG
U zei net: een gewaarschuwd mens telt voor twee. Wat vraagt u van mensen om te doen?
RUTTE
Ik vraag dus mensen, we vragen mensen, om gewoon heel zorgvuldig hiermee om te gaan. Dus de komende tijd je echt te houden aan de drie voorwaarden, dus: je handen wassen, afstand houden en testen bij klachten. Dat is echt ontzettend belangrijk, want op die manier doe je er zelf alles aan, maar we houden ook zicht op het virus daarmee, door dat testen. Dat is belangrijk voor jezelf, maar ook om zicht te houden op die verspreiding. Het tweede is dat we dus met een heel pakket verzoeken komen aan mensen: ga op vakantie als je dat wilt. Dat kan gelukkig weer, maar doe het verstandig. En vandaar dat hele pakket van testen en ook als het dan toch niet goed blijkt te zijn, verder testen, wat Hugo de Jonge net vertelde. Als we dat nou allemaal doen, dan helpen we met elkaar maximaal om het risico te beperken. Dan kun je nog in de rug worden aangevallen door een nieuwe variant. Daarom blijven we in de zomer ook alert. In wat kleinere samenstelling blijven we anders dan vorige zomer doorvergaderen. Niet de hele dag natuurlijk, maar wel regelmatig, zodat we echt zicht er op houden.
VRAAG
Maar onder die voorwaarden kunnen er weer eindexamenfeesten, kunnen er weer voetbalwedstrijden bekeken worden met een scherm?
RUTTE
Ja, met een scherm vanaf 26 juni kan dat weer en als er een groot scherm wordt neergezet voor een hele grote groep mensen, is dat natuurlijk een evenement, dan zou dat vanaf 30 juni kunnen, maar dan moet het wel met toestemming. Op zichzelf, als je de anderhalve meter weet te houden, mag je natuurlijk ook gewoon plezier hebben met elkaar, graag. Maar wel jongens, echt die anderhalve meter, die blijft echt van groot belang nog omdat we weten dat dan het overspringen van het virus afneemt. En we weten ook dat als je hem nu los zou laten, dat er een risico is dat het virus heel snel zich weer gaat verspreiden en dat is nu met nog veel mensen die nog gevaccineerd moeten worden, onzekerheid over die Deltavariant, is dat echt te gevaarlijk.
VRAAG
Meneer De Jonge, nog een vraag voor u: u had het net over vaccineren van mensen die na 2003 geboren zijn. Ik dacht even u gaat zeggen: als ze dat willen, kunnen ook gevaccineerd worden. Waarom wacht u op het advies van de Gezondheidsraad?
DE JONGE
Ik denk dat het belangrijk is omdat de Gezondheidsraad alle aspecten meeweegt. Ik noemde zelf een epidemiologisch argument om het te doen, als je gewoon kijkt naar het najaar, dan weten we gewoon dat het veel waarschijnlijker is dat je die R onder de 1 weet te houden als je de 12 tot 17 jarigen ook vaccineert. Als je kijkt naar het meer maatschappelijk argument, dan zou je kunnen zeggen: ook voor jongeren zelf, en nog los van dat jongeren dus bij kunnen dragen aan hoe we met elkaar beschermd zijn, ook voor jongeren zelf is het van belang omdat daar door de continuïteit van het onderwijs veel beter gewaarborgd is. Maar daarnaast zou je ook medisch-ethische argumenten kunnen aandragen, en ik denk dat het goed is om dat advies van de Gezondheidsraad, om die reden af te wachten voordat wij het definitieve besluit nemen. Maar u hoort ook aan hoe ik er over spreek dat ik zelf op dit moment een voorstander ben om dat te doen. En om de redenen die ik net noem. Kijk, u moet zich voorstellen, als we het najaar in gaan, dan zijn er best een aantal onzekerheden. Natuurlijk, de vaccinatiegraad lijkt heel erg hoog te gaan eindigen. Dat weten we nog niet helemaal zeker natuurlijk, maar het lijkt heel erg hoog te gaan eindigen. En dat is hartstikke goed. Er zullen altijd mensen zijn die niet gevaccineerd zijn. Soms omdat ze niet willen, soms omdat ze niet kunnen. Daarnaast is er altijd een deel van de mensen bij wie een vaccinatie onvoldoende immuunrespons oplevert. En dat maakt dat er toch altijd wel een deel van de mensen niet goed beschermd zijn. Vervolgens, stel dat je dan die anderhalve meter loslaat en die, hoewel mensen dan gevaccineerd zijn, dragen ze dan nog steeds wel bij in de verspreiding. We weten niet in welke mate dat is, maar als die mensen allemaal weer door elkaar gaan bewegen en allemaal weer toch dat virus aan elkaar gaan overdragen, ondanks dat de gevaccineerden er zelf niet ziek van worden, gaan de niet-gevaccineerden of de wel-gevaccineerden maar bij wie die vaccins dan onvoldoende hebben uitgehaald, die gaan daar natuurlijk wel weer ziek van worden. En in potentie zelfs ook wel weer een nieuwe golf opleveren in de ziekenhuizen. En dat is de reden dat we zeggen: die groep van gevaccineerden moet echt zo hoog mogelijk zijn. We hopen dat de transmissieremming ook hoog is onder gevaccineerden en dat zou de mogelijkheid kunnen bieden, waardoor we in het najaar, weliswaar misschien nog een opleving hebben van dat virus zelf in de besmettingen, maar dan in ieder geval niet meer een opleving ook daadwerkelijk in de ziekenhuizen en dat moeten we natuurlijk ten koste van alles zien te voorkomen.
VRAAG
Maar hebt u overwogen om vooruitlopend op het advies van de Gezondheidsraad mensen zelf de keuze te geven om gevaccineerd te worden of niet, jongeren tussen de 12 en 18?
DE JONGE
We hebben het advies van de Gezondheidsraad sowieso al gevolgd voor jongeren met een medische indicatie. Dat is een. Twee is: dat advies van de Gezondheidsraad, ook al zou dat nu komen of volgende week komen, betekent ook niet dat jongeren onmiddellijk aan de beurt zijn. Wat we hebben gezegd: nu, morgen, zijn alle 18-plussers uitgenodigd, maar half juli hebben ze hun eerste prik gehad, en in de tweede helft van augustus hun tweede prik. Dus het is ook niet zo dat als je nu zou besluiten alle jongeren ook, dat die allemaal voor de start van het nieuwe schooljaar aan de beurt zijn. Zoveel vaccins worden er gewoon niet geleverd. Dus je hebt voor de komende maanden alle prikslots nodig voor de eerste en tweede prik van iedereen boven de 18. Dus dat zou niet versnellend hebben gewerkt, wil ik maar zeggen. En wat wel goed werkt, is als we dat besluit nemen, zo goed als mogelijk ook de onderbouwing kunnen geven, ook aan ouders bijvoorbeeld die zich misschien wel zorgen maken van: ja oke, mijn jongen is nu gezond en zou dit dan geen bijwerkingen kunnen opleveringen? Dan wil je een heel goed, onderbouwd advies ook kunnen geven op basis van het advies van de Gezondheidsraad, want we zijn uiteindelijk gebaat bij een hele hoge vaccinatiegraad. Dus niet overhaasten, dat besluit, dat is niet nodig namelijk. We hoeven dat besluit niet morgen te nemen. Je kunt het ook niet morgen effectueren. Maar als u het mij nu zou vragen, om de redenen die ik heb genoemd, zou ik zeggen: ik ben voor.
VRAAG (RTL)
Voor meneer Rutte, u zei: alles wat op anderhalve meter kan, mag weer vanaf 26 juni. Maar het is heel lastig om je er aan te houden, dat zag je ook aan de Koning. U zei net over hem: hij deed zijn best, maar het lukte niet. Is het dan niet beter om die maatregel gewoon los te laten?
RUTTE
Nee, dat is echt onverstandig, en ik heb ook over de Koning gezegd dat hij er zelf ook van baalt. Het was georganiseerd op anderhalve meter, maar er was een enorme toestroom, en het was ook niet meer terug te dringen die toestroom. Het werd zo vol. En dat kan natuurlijk een keer gebeuren dat het dan gewoon niet lukt. Dat is niet goed, maar dat kan. Maar die anderhalve meter is echt van belang, want de afstand, we hebben nu wel veel meer dan anderhalve meter, maar als ik het nu zou hebben, of ik ben gevaccineerd maar toch nog het zou kunnen overdragen, u zou nog niet gevaccineerd zijn, of gevaccineerd zijn maar het werkt onvoldoende, en u zou ziek worden. De kans dat het virus u bereikt is echt nul. En daarom is die anderhalve meter zo belangrijk. We hebben nog zoveel mensen die niet gevaccineerd zijn. Het is echt een te groot risico als we dat nu zouden los laten.
VRAAG
Maar hoe ga je daar dan op handhaven? Want je ziet het overal. Je ziet iedereen te dicht op elkaar staan.
RUTTE
Nou ik moet heel eerlijk zeggen, behalve de journalisten als ik bij de formatie wegloop, die staan echt boven op elkaar, maar verder zie ik in Nederland gelukkig nog op heel veel plekken dat mensen zich echt houden aan de anderhalve meter.
VRAAG
Ja, maar mensen hebben nu nog veel een mondkapje op. Maar dat hebben ze dus straks niet meer. Wordt er dan nog wel gehandhaafd? Krijgen ze nog steeds boetes?
RUTTE
Buiten heb je geen mondkapje nodig.
VRAAG
Nee, maar wel bijvoorbeeld in de supermarkt.
RUTTE
De handhaving zal natuurlijk zo zijn dat als er echt excessen zijn, zoals ook nu, dan wordt er natuurlijk ingegrepen.
VRAAG
Dus de handhaving blijft?
RUTTE
Ja, in die zin dat je niet meer thuis buiten zegt: je mag maar met twee mensen over straat. Je mag weer met grotere groepen over straat. Maar als echt zichtbaar, in your face, de politie ziet dat mensen zich er niet aan houden, dan zullen ze echt ingrijpen.
VRAAG
U zei ook: we komen deze zomer nog met enige regelmaat bij elkaar. Wat is dan het signaal zoals, u haalde het net ook al aan, in Engeland worden de teugels weer aan getrokken, wat zou in Nederland het signaal zijn om weer dingen terug te gaan draaien?
RUTTE
Daar gaan we nu niet vanuit. Daar gaan we echt niet vanuit, anders zouden we het niet doen. Alle prognoses voor de komende weken zijn positief, maar wat ik net zei: je wilt scherp blijven, we willen ook Nederland kunnen bijpraten, vandaar dat we een keer in de week op Algemene Zaken of waar we ook vergaderen, iemand dan beschikbaar zal zijn voor de pers om te zeggen wat zijn de laatste inzichten. We zullen altijd ingrijpen als er onverwacht toch nog een verslechtering is, ook daar kan Nederland op rekenen. Maar dat is absoluut niet de verwachting, maar we willen wel constant monitoren: wat is er aan de hand? We zetten nu echt een grote stap. Een van de verst gaande stappen in Europa, terwijl we qua aantal besmettelijken echt ook echt nog steeds heel hoog staan. We denken dat het kan omdat alle prognoses laten zien dat het allemaal snel daalt. Maar als het dus nodig is, grijpen we in.
VRAAG
Ja, want aan de andere kant zie je ook al hoe snel het gaat. Er is nu een school in Amstelveel gesloten door de Indiase variant, door die Deltavariant. Dus het kan snel weer de andere kant op staan.
DE JONGE
Ja, die Deltavariant, ik denk dat als je, kijk, wij kijken natuurlijk heel nauwlettend naar het VK. Ons RIVM en ons Centrum voor Infectieziektebestrijding heeft echt bijna dagelijks contact ook met het VK. En wat je daar ziet, is allereerst de les van daar, is allereerst dat vaccineren helpt. Ook tegen die Indiase variant, die Deltavariant. Want de mensen die daardoor nu in de ziekenhuizen komen zijn ofwel mensen die niet gevaccineerd zijn ofwel mensen die slechts een keer gevaccineerd zijn. En daarom zeggen we ook: laat je vaccineren. Daarom zeggen we ook: neem ook die tweede prik. Wel echt anders in de Britse strategie is natuurlijk die, ze hebben nogal geleund op dat ene been van een prik. En wij hebben altijd geleund op twee benen van twee prikken. En dus dat maakt ons wel enigszins anders. Niettemin, vaccineren werkt. Dus alles inzetten op vaccineren is gewoon wat nodig is. En met name ook inzetten op niet alleen een hele hoge, maar ook een hele homogene vaccinatiegraad, dus onder alle groepen, onder alle wijken een zo hoog mogelijke vaccinatiegraad. Dat is de reden dat we met alle GGD’en hebben afgesproken dat ze de komende weken de wijk in trekken. Met de ‘spuitbus’ er op af om te zorgen dat je echt overal een hoge vaccinatiegraad bereikt, want dat zorgt er voor dat je ook minder verspreiding krijgt, ook van die Deltavariant, die iets besmettelijker lijkt. En die zich in ieder geval ietsje minder lijkt aan te trekken van vaccinatie, althans, van een prik. Van een prik AstraZeneca. Dat ook nog ’s een keer. Kortom, alle reden om twee prikken te zetten. Alle reden om in te zetten op een hoge en homogene vaccinatiegraad. En alle reden dus ook om die anderhalve meter nog eventjes te handhaven, want we hebben hem gewoon nodig om daarmee ook de verspreiding van die Deltavariant te vertragen en te verlagen. En we weten ook dat inmiddels ook uit de Kiemsurveillance in Nederland blijkt dat we hem in behoorlijke mate op Hollandse bodem hebben. Het is een paar procent nu, maar die Kiemsurveillance kijkt altijd een paar weken terug, dus de aanname van het RIVM is dat die in grote steden wel tegen de 10% zou kunnen zijn. We hebben nog steeds rond de 90% van de Britse variant, de Zuid-Afrikaanse variant die heeft de survival of the fittest verloren, dus die lijkt eigenlijk weg te zijn. De Braziliaanse variant zet ook niet echt door, maar die Deltavariant, het is wel waarschijnlijk dat die op enig moment ook de boel gaat overnemen in Nederland. Tegen die tijd, het is eigenlijk een race tegen de klok, tegen die tijd wil je gewoon zo ver mogelijk zijn met vaccineren. En vandaar, anderhalve meter “it is”, voor de komende tijd.
VRAAG (SBS)
Meneer De Jonge, ik had een vraagje over op vakantie gaan. U zei net zelf al: een aantal landen heeft ons niet, zit niet echt nog te wachten op Nederlanders, vandaar dat we misschien met een test naar die landen moeten. De overheid gaat die financieren?
DE JONGE
Ja.
VRAAG
Eentje?
DE JONGE
Ja.
VRAAG
Per persoon of hoe gaat dat in zijn werk?
DE JONGE
Je hebt er maar een nodig om weg te komen, toch? Tenminste, als je vervolgens snel vertrekt, dan heb je er maar een nodig.
VRAAG
En hoe gaat dat in praktijk in zijn werk?
DE JONGE
Allereerst, wanneer en waar is dat DCC nodig? Ik denk dat dat belangrijk is. Dus waar heb je eigenlijk dat bewijsje nodig? Dat is volgens mij belangrijk om goed te vertellen. Kijk, voor groene landen is in Europa afgesproken, daar wordt sowieso onderling dat niet gevraagd. En wanneer ben je groen? Als je 50 besmettingen hebt per 100.000 inwoners over de afgelopen 14 dagen. Daar zijn wij nog niet. Wij staan wat hoger. Wij zitten op 115 geloof ik per 100.000 over de afgelopen 14 dagen. Kortom, we moeten nog door de helft en eigenlijk nog iets verder dan door de helft. Daarnaast wordt er nu in Europa nog gevraagd dat je het aantal positieve testen, dus de positieve testratio in de teststraten, dat dat minder is dan 4%. Op dit moment staan we dus nog op rood. Dus wij zijn eigenlijk een van de donkerst gekleurde gebieden, maar dat zal slechts voor een hele korte duur zijn omdat die 4% positieve testratio, daar voldoen we al bijna aan, en zeker als we alle testen daarbij optellen die daarvoor in aanmerking zouden kunnen komen. Dus dan zouden wij op geel gaan, maar wij willen natuurlijk op groen en de aanname is dat het met het huidige tempo waarin het naar beneden gaat begin juli op groen zou kunnen staan. Dat is de aanname. Als dat zo is dan hoef je helemaal niks meer, want dat ga alle andere Europese landen helemaal niks meer vragen. Dat zou kunnen, maar dat weten we dus nog niet, maar dat zou kunnen. Trouwens ook een belangrijke reden om die anderhalve meter nog maar even aan te houden, je gewoon even aan de regels te houden. Dat is één. Stel nou dat je al weg wil op weg vakantie en je bent nog even... we zijn nog niet groen. Ja, dan zal je waarschijnlijk om een DCC gevraagd worden. Dat is allereerst mogelijk via vaccinatie. Dat zal voor het reizen zal dat mogelijk zijn vanaf 1 juli en als je niet op tijd gevaccineerd ben dan kun je een gratis test krijgen en in de komende week, denk ik, zullen wij bekendmaken, via Rijksoverheid.nl, waar je die gratis test dan kunt aanvragen.
VRAAG
Dat is een heel lang antwoord om tot het echte antwoord te komen.
DE JONGE
Ik zou het compleet willen noemen.
VRAAG
Ja, eerder zei u van ‘ik stond er niet echt positief tegenover om dat te financieren’, want u zei ‘ja, het profijtbeginsel, we hoeven niet allemaal te betalen voor iemand die op vakantie gaat’. Wat heeft u doen veranderen van mening?
DE JONGE
Nou een paar dingen. Eén is dat mijn verwachting is dat vrij veel landen toch wel DCC zullen gaan gebruiken, zolang we niet op groen staan. Twee is dat mijn verwachting dat wij nog een tijdje niet op groen zullen staan. Ik hoop dat natuurlijk wel zo snel mogelijk te bereiken, maar ja dat hebben we echt met elkaar in de hand. Drie is dat het mijn aanname was dat meer landen, net als Nederland, in die 14 dagen na die twee prik er niet bij op zouden tellen. En dat zou eigenlijk betekenen dat je gewoon met je vaccinatie gewoon keurig op pad kunt. En daarnaast dacht ik nog: misschien willen meer landen ook die kinderen wel echt uitzonderen en dat hoop ik ook wel dat heel veel landen dat zullen doen. We hebben afgesproken: in principe pas vanaf 12. Maar nu zie ik toch dat een aantal landen daar nog niet helemaal aan gaat voldoen. Sommige willen ook kinderen vanaf 6 testen, soms zelfs nog jonger. Kortom, ik denk dat er vrij veel mensen, als wij nog niet op groen staan, vrij veel mensen echt gebruik zullen moeten maken van een test. Ja, dan jagen we wel vrij veel mensen op kosten voor de vakantie. En dat is de reden dat we hebben gezegd ‘nou ja misschien moeten we het toch maar doen’. Eenmalig in de zin van: gaan we niet volgend jaar weer doen. Dat doen we alleen maar in juli en augustus, want na die tijd kun je echt gewoon gevaccineerd zijn. Dan heb je het niet meer nodig.
VRAAG
Akkoord.
VRAAG (ALGEMEEN DAGBLAD)
Ik wil het feestje niet verstoren, maar is het niet een beetje te vroeg om al te versoepelen?
RUTTE
Wat zei je?
VRAAG
Ik wil het feestje niet verpesten, maar is het niet te vroeg om deze stap te zetten?
RUTTE
Nee, het is niet te vroeg, omdat we hebben natuurlijk heel precies advies gevraagd en het OMT zegt eigenlijk: voor de korte termijn kun je niets fout doen. Maar de risico ontstaan op de iets langere termijn. De anderhalf meter is wel van groot belang, omdat je inderdaad anders, na alle redenen die we genoemd hebben, en ook alle onzekerheden die er zijn, maar dit is echt de verantwoorde stap.
VRAAG
Wanneer gaat die anderhalve meter er dan af? Want half augustus wordt...
RUTTE
Daar heeft Hugo de Jonge net alle criteria voor genoemd...
DE JONGE
Nou kijk, volgens mij is het goed om... die...we nemen deze stap helemaal niet te vroeg, hij sluit helemaal aan bij de routekaart zoals we die hadden afgesproken. Dus ik bedoel niet zozeer openingsplan en de volgende stappen en data die we daarbij hebben genoemd, maar ik bedoel gewoon de signaalwaarden die we hadden afgesproken voor risiconiveau 1, daar zitten we bijna aan. Dus we zitten op dit moment eigenlijk in risiconiveau 2 en we glijden vrij rap naar 1 toe. En die film gaat sowieso de goede kant op, maar als je de foto zou moeten nemen, de finishfoto zeg maar, van volgend week vrijdag, volgend wek zaterdag als de maatregelen ingaan dan verwachten we op of heel echt dicht bij risiconiveau 1 te zitten. En daarmee is het ook volmaakt congruent met die eerder afgesproken routekaart. Ik weet dat er nog weleens zorg was bij een aantal mensen van ‘houden we ons daar wel aan’. Daar houden we ons dus eigenlijk al de hele tijd vrij consistent aan. En ten aanzien van de anderhalve meter hebben we gezegd, kijk daar moet je een paar dingen in ogenschouw nemen. Daar kunnen we gewoon nu nog niet zo heel goed voorspellen. Maar tegen de tijd dat we allemaal in de behoorlijke mate zijn gevaccineerd of immuniteit hebben opgebouwd, tegen de tijd dat we ergens verwachten dat die besmettingsgraad heel veel lager is dan zou je natuurlijk die anderhalve meter kunnen laten varen. Maar we hebben gezegd: dat gaan we niet nu besluiten. We gaan ook niet nu zeggen ‘het zal dan zijn’. Nee, we gaan nu zeggen: op 13 augustus, dat is de eerste ministerraad na de zomer, 13 augustus, gaan we dat besluit nemen, gaan we dat besluit nemen. En dat doen we tegen de achtergrond van opgebouwde immunisatie en de besmettingsgraad van dat moment.
VRAAG
Komt er een soort kantoorpolitie straks trouwens? Want dat thuiswerken wordt zo semi...
RUTTE
Nee. Dat is een zaak van de bedrijven, net zoals nu. Maar we zeggen wel: anderhalve meter. We zeggen ook maximaal de helft van de werktijd, is echt onze dringende, dringende ‘guidance’, dringend advies, eigenlijk zien we dat werkgevers zich er netjes aan houden en die helft van de werktijd, dat zullen maar weinig bedrijven realiseren, want stel een bedrijf zoals hier, dit ministerie met veel liften. Ja, tenzij iedereen dat prettig vindt naar die 20ste etage te wandelen, maar de liftcapaciteit is al een hele grote beperker en heel veel kantoren van hoeveel mensen daar kunnen werken.
VRAAG
Als mensen niet durven? Bijvoorbeeld als ze nog niet gevaccineerd zijn of dat ze nog wat angstig zijn. Moeten ze dan verplicht, als hun werkgever dat zegt, toch naar kantoor?
RUTTE
Daar is een normale relatie werkgever-werknemer en er is altijd als je als werknemer het gevoel hebt dat er niet voldoende rekening wordt gehouden met jouw belangen kun je altijd naar de Inspectie Sociale Zaken en Werkgelegenheid.
VRAAG
Dan één vraag over de registratie van de vaccinaties. Mensen zullen snakken... veel mensen zullen snakken naar die app straks, volgende week, en denken ‘yes, kan die op groen, kan ik gaan’. Maar niet alle prikken zullen daar in staan of wel?
DE JONGE
Kijk die app die zal gebruikmaken van sowieso alle registratie die inmiddels in CIMS staan, dat is het centrale registratiesysteem. We hebben natuurlijk verschillende prikkende partijen gehad in Nederland. Die hebben allemaal hun spulletjes netjes opgestuurd, als het goed is, naar CIMS. Maar dat is niet helemaal goed, want niet alle prikkende partijen hebben dat tot op het heden gedaan. Daar waar er technische storing is, bijvoorbeeld bij de GGD, is dat niet zo heel groot punt. Die moeten worden opgelost, overigens. Maar dat is niet het allergrootste punt voor dit doel, want de GGD-systemen zullen ook als bronsysteem worden gebruikt. Daar waar het prikken zijn bijvoorbeeld die door de huisartsen zijn gezet daar ...helpen de huisartsen om zo snel mogelijk ook hun spullen in te sturen naar CIMS, naar het centrale registratiesysteem van het RIVM. En voor zo ver dat nog niet is gebeurd verwachten we echt dat ze dat de komende week gaan doen en ik denk dat ook voor huisartsen is daar heel een groot belang bij. Die hebben ook geen zin om al die caravans aan hun bureau te krijgen. Dus ik denk dat zij dat echt zullen gaan doen.
VRAAG
Dat zal lukken?
DE JONGE
Ja, dat zal echt wel lukken. En stel dat om welke reden dan ook, die registratie niet is doorgekomen in CIMS en je bent door een partij geprikt die niet de GGD is, maar iemand anders en ergens is die registratie kennelijk niet helemaal goed doorgegeven dan is er altijd nog mogelijkheid om via een webportaal, wat we zullen maken, dat zal vast aan het einde van de maand overigens beschikbaar zijn. Namelijk vanaf 1 juli eigenlijk. 30 juni / 1 juli. En daar kun je altijd via degene die jouw vaccinatie heeft gezet, die kan daar gewoon jouw registratie in aanmaken. Dus niemand valt tussen wal en schip. We zullen ook een enorme helpdesk optuigen om mensen op weg te halen. Dat zal ook vanaf volgende week donderdag live gaan. Kortom: we helpen mensen de zomer door. Komt wel goed.
VRAAG (TELEGRAAF)
Ja, ik had een vraag over de lange termijn. Want jullie komen in de zomer dus bij elkaar om dingen te bespreken voor de herfst, maar zijn er al voorzorgsmaatregelen die als achtervang dienen voor het geval we wel weer een derde, vierde golf, denk ik inmiddels...
DE JONGE
Vierde inmiddels helaas. Jazeker. Kijk, waar we al een tijd mee bezig zijn bijvoorbeeld is die rioolwater surveillance. Die gaat naar meerdere keren per week, bijna vier keer per week, naar vijf keer per week, naar dagelijks toe in het najaar. Daarmee hebben we, denk ik, een hele goed, ook uniek in de wereld. Daar wordt ook echt vanuit het buitenland veel naar gekeken, een hele goede monitoring, een vroegtijdige monitoring. We gaan veel intensiever nog sequence op alles wat er uit de GGD komt, en alles wat er bij de GGD wordt getest. Zodoende houden we heel goed in de gaten hoe het virus zich ontwikkel, welke mutaties we op Hollandse bodem hebben en dat is inzicht wat je nodig hebt en daarmee als we vroeg zijn zijn we ook vroeg om weer nieuwe maatregelen te kunnen treffen als dat nodig is. Dat is één. Twee is de toegangstest of het werken aan het toegangsbewijs, wat we er nu nog heel erg nodig hebben om dingen weer eerder mogelijk te maken of meer dingen mogelijk te maken. Stel dat je je dat straks eventjes niet meer nodig hebt. Dat heb je natuurlijk wel staan op het moment dat je eigenlijk in een situatie komt dat bijeenkomsten in grote groepen misschien wel niet verantwoord zijn. Dus dat toegangstesten hebben we sowieso ook paraat voor het najaar. Nou testen en bron- en contactonderzoek blijft natuurlijk heel erg belangrijk. Die dijkbewaking van net na de zomer, als iedereen terugkomt van vakantie. Allemaal testen voordat je weer één voet in de samenleving zet. Hartstikke belangrijk om die dijken ook daadwerkelijk te versterken. En zo proberen we van alles en nog wat te doen om te zorgen dat we er klaar voor zijn en ja, als zich lokale uitbraken voordoen dan moet je er weer bovenop springen natuurlijk en dat zal in eerste instantie zal dat een maatregel zijn die in een specifiek gebied geldt, maar ook daar gelden weer gewoon het werken in het risiconiveaus. Op het moment dat daar de risiconiveaus oplopen dan zullen daar gewoon weer maatregelen bij passen. We gaan natuurlijk wel opnieuw kijken naar die routekaart en de maatregelen die per risiconiveau geformuleerd waren, zijn die gegeven de vaccinatiegraad nog steeds de meest verstandige maatregelen? We zullen in september ook weer met een herziening komen. Maar we hebben natuurlijk heel veel geleerd ook in het afgelopen jaar.
VRAAG
En qua ic-capaciteit? Is die weer makkelijk op te schroeven?
DE JONGE
Makkelijk is het niet denk ik, want ik denk dat we niet moeten onderschatten hoe ongelooflijk groot de klus is die de ziekenhuizen nog wacht gegeven alle inhaalzorg die nog moet gebeuren. Wat je natuurlijk wel hoopt, is dat überhaupt die inhaalzorg gewoon plaats kan vinden. Dat er geen zorg meer hoeft te worden uitgesteld. En dat betekent wel... dat is een extra reden om heel alert te zijn net na de zomer op wat er weer gaat gebeuren, want een kleine opleving in de besmetting kunnen we ons veroorloven, maar een opleving in de ziekenhuizen kunnen we ons gewoon echt niet veroorloven. Daarom: vaccineren wat we kunnen. En die dijken versterken net na de zomer. Ten aanzien van het opschalen in de zorg: op zichzelf genomen, ook daar is ervaring op gedaan met het opschalen van de zorg. Ook daar is ervaring op gedaan met het verspreiden, of het spreiden van patiënten. Er is ervaring op gedaan ook met het spreiden van de inhaalzorg. Dus dat moeten we sowieso allemaal blijven doen. En uiteraard is collega Van Ark ook met de ziekenhuizen in gesprek van: hoe zou je - als het onverhoopt weer mogelijk nodig zou moeten zijn – hoe zou je ook daar weer verder kunnen opschalen?
VRAAG
Maar als ik u zo hoor, dan is de kans best aanwezig dat we weer in een lockdownachtige situatie komen in het najaar?
DE JONGE
Ik vind eigenlijk dat we het echt aan onze stand verplicht zijn om dat ten koste van ongeveer alles te voorkomen, omdat die lockdown is zo schadelijk geweest natuurlijk voor van alles en nog wat. Voor de economie, voor samenleving, voor de contacten tussen mensen. Dat virus heeft er in gehakt, maar de maatregelen net zo, minstens zo. En wat we daarom denk ik moeten doen, is gewoon op een ernstige manier omgaan met het handhaven van die anderhalve meter. Wat we daarom moeten doen is niet doen wat we denk ik vorig jaar een beetje teveel hebben gedaan, in de zomer toch een beetje te veel hebben gerelativeerd, de ernst ook teveel hebben gerelativeerd, en dat moeten we denk ik niet doen. En ook richting het najaar, ook al zijn we in steeds hogere mate gevaccineerd, onderschat niet wat dat virus nog kan doen. Als je naar alle onzekerheden kijkt voor het najaar. De mate van transmissieremming, de oplopende vaccinatiegraad, de homogeniteit van de vaccinatiegraad, mutaties. Al die onzekerheden, we kunnen allemaal niet precies voorspellen wat dat virus allemaal nog in zijn mars heeft. Konden we dat maar, maar dat kunnen we niet. We betreden terrein dat we nog niet kennen met elkaar. En dus moeten we dat behoedzaam en voorzichtig doen en ons gewoon houden aan de afspraken die we maken.
VRAAG
En u zei net: we leunen op twee benen, dus twee prikken. Nou komen er signalen binnen van mensen, vooral jongeren, die vanwege heftige bijwerkingen twijfelen om hun tweede vaccinatie te gaan halen. Wordt dat op een bepaalde manier geregistreerd van: iemand heeft er twee of iemand heeft er een? En wat wordt er aan gedaan om er toch voor te zorgen dat die mensen het wel gaan doen?
DE JONGE
We hebben natuurlijk veel verschillende inhaalacties. Als je echt hele vervelende bijwerkingen hebt, moet je je gewoon bij een arts melden natuurlijk. Als je spierpijn hebt in je arm, of een beetje koorts, of een beetje hoofdpijn, moet je gewoon een flinke vent zijn of een flinke dame zijn en gewoon die tweede prik gaan halen. Want dat is echt beter dan een flinke corona-infectie, dus doe dat nou maar gewoon.
VRAAG
Maar het gaat hier wel om mensen die wel echt langere tijd last hadden.
DE JONGE
Exact, dan moet je je gewoon even bij een arts melden. Die kan dan met je meedenken en als je echt maar één prik hebt, dan zien we dat natuurlijk. Want je ziet dan een van de twee staan in de registratie, dus op die mensen zullen allerlei inhaalacties ook op worden gedaan. Van: ‘wat is er aan de hand’ en ‘kom hem eens halen’.
VRAAG (ANP)
U heeft een paar keer verwezen naar de gevaarlijke varianten die in het buitenland voorkomen en die ook in toenemende mate hier naar toe komen. We hebben onder meer daarvoor ook die quarantaineplicht gekregen. Werkt dat nou eigenlijk? Worden daarvoor bekeuringen uitgeschreven? Hoeveel?
DE JONGE
De eerste bekeuringen zijn opgelegd. We hebben die quarantaineplicht pas net, en er wordt volop gehandhaafd. U moet zich voorstellen als je uit het VK op het vliegtuig stapt, dan wordt bij boarden gekeken of je je PCR-test hebt gedaan, of je vervolgens je antigen-test hebt gedaan vlak voor boarden, dus dubbele test. En er wordt gekeken of jij je quarantaineverklaring bij je hebt, waarop dan staat waar je verblijft, en vervolgens gaat die verklaring naar een belteam, die belt, en die ziet, ze hebben inmiddels een paar duizend telefoon achter de rug. En ziet in een paar procent van de gevallen dat iemand zich niet houdt aan de quarantaineplicht. Overigens in de andere gevallen heb je een gesprek van: ‘lukt het een beetje, kunnen we nog helpen etc?’ Ook belangrijk, dus de ondersteuning wordt ook geboden. Maar in een paar procent van de gevallen houden mensen zich er niet aan, en in dan wordt er een handhaver erop afgestuurd. En ook dat is inmiddels gebeurd en de eerste boetes zijn uitgedeeld. Dus dat werkt en het loopt.
VRAAG
Er was van tevoren nog wel de vrees dat het geen waterdicht systeem was. Het belteam was tamelijk klein, zij moeten min of meer aan de telefoon inschatten of je je wel aan de quarantaineplicht houdt. Ze kunnen dat niet echt checken of zien. Hoe weet u dat dat echt werkt? Dat we niet massaal geflest worden?
DE JONGE
Kijk, u moet zich voorstellen, geen enkel wettelijke maatregel heeft een honderd procent naleving natuurlijk. Je moet je riem omdoen in de auto, maar als je het niet doet, dan gaat er hooguit zo’n heel irritant piepje, maar je moet best een eind rijden voordat je daadwerkelijk wordt aangehouden. En een rood stoplicht, als je het een beetje goed uitmikt, dan kun je een rood stoplicht negeren. Kan. Je bent wel een eikel als je het doet, maar het kan wel. En je kunt ook tegen de lamp lopen, dus je kunt ook gewoon een boete krijgen. De pakkans is denk ik heel belangrijk, en die pakkans is hier zeer reëel, dat blijkt wel uit de eerste mensen die inmiddels een boete hebben gehad, dus die pakkans is hier heel reëel. Dus kijk, die quarantaineplicht, het eerste wat je erbij moet zeggen, het is ook gewoon een wettelijke norm. En die wettelijke norm moet je gewoon, daar moet je je gewoon aan houden. Overigens, een quarantaineadvies, daar moet je je ook gewoon aan houden. Als de GGD zegt: ‘ga met je kont op de bank zitten,’ dan ga je gewoon met je kont op de bank zitten. Die plicht daar moet je je ook gewoon aan houden, dat is gewoon de wettelijke norm, dat geldt in heel veel landen, ook in Nederland. Hou je er gewoon aan. En ja, als je je afvraagt: ‘zou ik de kans kunnen hebben dat ik tegen de lamp loop,’ die kans is er. Dat is gewoon een zeer gerede kans dat je tegen de lamp loopt.
VRAAG
En u zegt dat is voldoende om die extra varianten buiten de deur te houden? We hebben geen extra slot op de deur nodig, een vliegverbod?
DE JONGE
Nee, die dubbele testplicht is voor buiten de deur. Dat is om de spullen buiten de deur te houden. En die quarantaineplicht is om te zorgen dat als die op Hollandse bodem komt om hem uit te drukken. Daar is de quarantaineplicht voor. Want je moet namelijk gewoon tien dagen in quarantaine, tenzij je op de vijfde dag negatief test. En dat werkt sinds de middeleeuwen, isolatie werkt. Dat werkt eigenlijk altijd bij infectieziekten. Dus, kijk, we wisten natuurlijk dat... reizigers zijn gewoon een risico. Reizigers hielden zich slecht aan de quarantaine adviezen. En dat is de reden dat we voor reizigers uit zeer hoge risicogebieden zeggen: we komen met een quarantaineplicht. Dat wilde het kabinet al heel lang, de Kamer al heel lang. Althans, aanvankelijk niet zo, maar nadat ze daar wat van overtuigd raakten weer wel. En we zien dat inmiddels de handhaving ook gewoon is ingeregeld. Is die 100% waterdicht? Nee. Bij geen enkele regel is dat zo. Kun je tegen de lamp lopen? Ja. Dus hou je er maar gewoon aan.
VRAAG (REFORMATORISCH DAGBLAD)
Meneer Rutte, ik heb drie vragen over kerken. Gelden de regels die uitgebreide regels voor bioscopen, theaters en concertzalen gelden die met ingang van 26 juni ook voor de kerken?
RUTTE
Ja, daar is het zo dat religieuze instellingen, dus kerken en andere religieuze instellingen kunnen ook weer inkomsten organiseren op maximaal 100% van de capaciteit. Mits op 1,5 meter. Dus je moet kijken: hoeveel mensen kun je dan kwijt in de kerk op 1,5 meter. En die capaciteit mag je gebruiken. En ik kan u ook melden dat het zang, schreeuw en blaasadvies vervalt. Het was geen advies om te gaan zingen, schreeuwen of blazen. Het was het advies om dat niet te doen en dat advies vervalt.
VRAAG
Dus dat betekent met ingang van 27 juni mag ook iedereen dan die in de kerk is mag weer zingen?
RUTTE
Ja.
VRAAG
Ik had nog een andere vraag. Over die coronatoegangsbewijzen. Dat systeem, mogen we daar als kerken ook mee gaan werken? Zodat ze dan weer volledig met alle zitplaatsen weer ...
RUTTE
Ik zou dat antwoord weten, maar Hugo de Jonge...
DE JONGE
Ze mogen daar in principe mee gaan werken, alleen ze zitten op een andere manier in de wet. En de overheid kan natuurlijk nooit kerken aanwijzen en kerken machtigen om dat verplicht te vragen aan de mensen die daar binnenkomen. Dus daar gaan kerken echt helemaal zelf over. Ik denk eerlijk gezegd dat dat niet gaat werken. Een vaccinatiebewijs vragen voordat je de kerk in gaat stappen. Het is op vrijwillige basis is het niet verboden om het te doen. Maar wij kunnen kerken niet aanwijzen om daar van gebruik te maken. Zo werkt het niet.
VRAAG (NEDERLANDS DAGBLAD)
Ik heb eerst even een kort vraagje. Ik denk aan meneer De Jonge. Die gratis test voor vakantie. Geldt dat ook als je wel volledig bent gevaccineerd, maar nog niet twee weken geleden?
DE JONGE
Ja.
VRAAG
Dan over die anderhalve meter maatregel. Ik weet niet aan welke van...
RUTTE
Stel ‘m dan gaan wij kijken.
VRAAG
Mooi. We moeten, dat benadrukken jullie, hoe enorm belangrijk dat is, en dat je de ernst ervan niet moet relativeren, zoals misschien vorig jaar zomer wel eens is gebeurd. Er werd al even eerder naar gevraagd en ik wil ook niet heel cynisch zijn, maar is het niet toch een heel klein beetje naïef. Ik weet niet meneer Rutte hoe u hier naar toe bent gekomen, maar als u uit het Torentje bent gelopen, heeft u gezien dat op de terrassen die regel al niet meer bestaat? Dat zal in heel veel kantoren, supermarkten, andere winkels, als je binnen voetbal gaat kijken met mensen, zal het ook niet gelden. Dat geldt dan wel, maar de handhaving...
RUTTE
Weet je, het is heel simpel. We doen het met z’n allen. En ik zie ook heus wel dat het soms niet gebeurt. Maar ik vind tegelijkertijd, als ik door de stad fiets, afgelopen weekend, maar het weekend daarvoor. En je ziet die mensen in de rij staan bij de Primark, of hoe heten al die winkels, in het Haagse centrum, al die mooie grote warenhuizen. En mensen staan te wachten om naar binnen te kunnen omdat nu eenmaal de capaciteit beperkt is. Mensen staan daar in die rijen echt netjes op anderhalve meter. Ik vind dat, en dat doet ook het winkelpersoneel heel netjes. Ik moet zeggen: op de Grote Markt, waar ik dan regelmatig een koffie drink, vind ik toch gemiddeld genomen dat mensen zich er goed aan houden. En dat zal ook wel ’s mis gaan. Weet je, dat is dan niet goed, mijn oproep aan iedereen is: hou je er aan. Want het is het meest effectieve. Naast je handen wassen en testen bij klachten. Daarom zit hij in de drie hoofdadviezen om dat virus onder controle te houden.
VRAAG
Maar het is vorig jaar dus misgegaan eigenlijk. Hoeveel mensen zich er aan hebben gehouden.
RUTTE
Er is wel een verschil met vorig jaar is dat we nu een veel grote vaccinatiegraad hebben, maar er is nog steeds een behoorlijk risico, omdat je niet weet hoe hoog die precies opbouwt, hoe homogeen hij is, of er nieuw varianten komen. Of je met gevaccineerd zijn misschien niet zelf ziek wordt, maar misschien nog een ander ziek zou kunnen maken. Al die redenen, en er zijn nog steeds veel mensen in de ziekenhuizen liggen, er moet heel veel zorgen worden ingehaald. Er liggen toch nog steeds meer dan 200 mensen op de ic. Dat lijkt nu laag, maar ik weet nog begin april vorig jaar toen we over die 200 heen gingen dat we echt allemaal ‘huh’ zaten. Maar dat was natuurlijk een stijgende lijn, nu gelukkig dalend, maar is nog steeds veel. Er moet heel veel gebeuren nog in de ziekenhuizen, voor mensen die... dus even solidair met z’n allen, we zijn er bijna maar nog niet helemaal, hoort dit er ook gewoon bij. Dus ik ben heel blij dat u die vraag stelt, ik hoop dat er veel mensen kijken, maar weet je, ik kan niet in mijn eentje tegen de samenleving zeggen: ohh, die anderhalve meter. Je moet het wel met z’n allen doen.
VRAAG
U heeft het vertrouwen in?
RUTTE
Ik heb vertrouwen in de wijsheid van de Nederlander. En als er echt excessen zijn: handhaven.
Heel veel dank.