Toespraak van minister Van Engelshoven bij ceremonie erkenning en excuses aan transgender- en intersekse gemeenschap

Minister van Engelshoven sprak op 27 november 2021 bij de ceremonie voor erkenning en excuses aan de transgender- en intersekse gemeenschap in de Ridderzaal te Den Haag. Zij sprak namens het kabinet excuses uit voor de gevolgen van de Transgenderwet.

Beste mensen,

Ik sta hier vandaag met een zwaar gemoed.

Zo’n 35 jaar geleden is er een wet in werking getreden die in beginsel iets góeds mogelijk maakte. Want je kon vanaf dat moment je geslachtsaanduiding wijzigen in de geboorteakte.

Een bevrijding, zou je denken.

Maar tegelijkertijd vertelde dezelfde wet dat je dan je lichaam moest laten aanpassen. De overheid stelde sterilisatie als voorwaarde.

Het zou onvoorstelbaar moeten zijn. En er is natuurlijk helemaal níets bevrijdend aan.

Het is eerder:

Beklemmend.

Bekrompen.

Beangstigend.

Een grove schending van je integriteit. En van je waardigheid.

Zo hebben de mensen wie dit aangaat nog veel meer terechte beschrijvingen van wat in feite gewoon een verschrikking is geweest. Je zou dan ook hópen dat er zo gauw mogelijk een eind was gekomen aan de vreselijke gevolgen van deze wet. Maar pas 7 jaar geleden… in 2014… zijn deze ronduit mensonterende vereisten geschrapt.

Terwijl ik dat hier hardop zeg, kan ik er eigenlijk met mijn hoofd nog steeds niet bij dat het zo lang heeft geduurd. Tientallen jaren zijn er mensen geweest die medische behandelingen ondergingen, die ze helemaal niet wilden. Maar ze wisten dat ze niet anders kónden.

Ánderen hebben door deze wet juist gewacht. Ze hebben noodgedwongen uitgesteld zichzelf te worden. Jarenlang.

Ik kan het totaal niet rijmen met de progressieve waarden waar we in dit land voor staan. We hebben gewoon decennialang een wet gehad die transgender- en intersekse personen kwaad heeft gedaan. En heeft gemaakt. Want ik weet heel goed dat wie die dit aangaat hier furieus over is. Of juist ontroostbaar.

Ik geef jullie geen ongelijk. Natuurlijk horen normen over hoe lichamen er uit moeten zien niet thuis in een wet. En een wet moet een mens al helemaal nooit dwingen tot een operatie.

Vandaag maak ik hiervoor dan ook, publiekelijk, namens het voltallige kabinet… onze diepgemeende excuses. Terugkijkend zeg ik: de Staat had beter moeten weten. De Staat had beter moeten dóen.

Wie vanwege de toen geldende wet, verplichte medische ingrepen onderging, komt daarom in aanmerking voor een financiële tegemoetkoming.

Ik weet, uiteraard, dat dit de pijn niet wegneemt. Niet verzacht. Niet uitwist. Niets is daartoe in staat.

Toch heeft dit moment, hier, vandaag, betekenis. We zien samen het onrecht onder ogen. We aanschouwen nu dezelfde, weerzinwekkende waarheid. En we onderstrepen dat wat is gebeurd… mensenlevens heeft getekend.

Mijn gedachten gaan daarbij ook uit naar ieder van jullie die al vóórdat deze wet er was, is vernederd, tegengewerkt, of buitengesloten, door overheid of samenleving. Enkel en alleen om wie je bént.

Ik kijk hier vandaag naar een gezelschap van mensen dat zoveel verdriet en onrecht bespaard had moeten blijven.

Laat ons samenzijn hier, er voor zorgen dat zoveel mogelijk mensen buiten deze zaal, die nog niets wisten van de vreselijke gevolgen van de Transgenderwet… dit nu ook weten. En het nooit vergeten.

Weet dat ik er alles aan doe om er voor te zorgen dat wat hier vandaag in de Ridderzaal gebeurt, heel veel landgenoten bereikt. En tot ver buiten onze landsgrenzen wordt opgemerkt. Zodat ook in andere landen, vergelijkbare wetten heel gauw kunnen worden aangepast.

Beste mensen,

Niemand van jullie had moeten meemaken wat jullie hebben meegemaakt. En het spijt me diep dat dit toch zo is geweest.