Aanpassingen wapenexportcontrolebeleid
Sinds 14 juli 2023 heeft het kabinet het aanvullend nationaal wapenexportcontrolebeleid in de vorm van een presumption of denial afgeschaft. Dit beleid was van toepassing op Saoedi-Arabië, de Verenigde Arabische Emiraten en Turkije in verband met hun betrokkenheid in respectievelijk Jemen en Syrië. Ook is de uitzondering van Turkije als eindbestemming voor een globale vergunning per 1 oktober 2023 niet meer van kracht.
Wat is er veranderd?
Oude situatie: tot 14 juli 2023 was een presumption of denial-beleid van kracht op de uitvoer van militaire goederen of dual-use goederen met militair eindgebruik naar Saoedi-Arabië, de Verenigde Arabische Emiraten en Turkije. Een vergunning kon alleen worden toegekend als onomstotelijk vaststond dat de goederen niet in Jemen werden ingezet (in het geval van bestemming Saoedi-Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten). In het geval van bestemming Turkije kon een vergunning alleen worden toegekend als vaststond dat de goederen niet werden ingezet in Noord-Syrië. Daarnaast moest de vergunningaanvraag een toets aan de acht criteria uit het EU Gemeenschappelijk Standpunt inzake wapenexport doorstaan.
Nieuwe situatie: sinds 14 juli 2023 is het presumption of denial-beleid afgeschaft. Vergunningaanvragen voor de uitvoer van militaire goederen of dual-use goederen met militair eindgebruik naar Saoedi-Arabië, de Verenigde Arabische Emiraten en Turkije worden strikt getoetst aan het EU Gemeenschappelijk Standpunt inzake wapenexport.
Vanaf 1 oktober 2023 is het bovendien weer mogelijk om voor Turkije een globale vergunning aan te vragen.
Waarom wordt het beleid aangepast?
Aanleiding voor deze beleidswijzing is de voorgenomen Nederlandse toetreding tot een verdrag op het gebied van exportcontrole in het militaire domein (in het Duits) waar op het moment Duitsland, Frankrijk en Spanje bij zijn aangesloten. Toepassing van aanvullend nationaal beleid belemmert effectieve deelname aan dit verdrag. Bovendien is het aanvullend nationaal beleid niet noodzakelijk om ongewenst gebruik van uit Nederland afkomstige goederen te voorkomen. Tot slot sluit het kabinet met afschaffing van aanvullend nationaal beleid zo nauw mogelijk aan bij het gezamenlijk overeengekomen Europees wapenexportbeleid en draagt daarmee bij aan een gelijker speelveld op het gebied van wapenexportcontrole. Het opheffen van de uitzondering van Turkije als eindbestemming voor een globale vergunning sluit ook aan op deze ambitie.
Zie voor een nadere toelichting op deze beleidswijzigingen de Kamerbrieven Maatregelen ter bevordering van Europese defensiesamenwerking en verdere Europese convergentie van het wapenexportbeleid en Rapport over het Nederlandse exportcontrolebeleid in 2022.
Sinds wanneer is het nieuwe beleid van kracht?
- Afschaffing presumption of denial – per 14 juli 2023.
- Openstelling van de globale vergunning voor Turkije als eindbestemming – per 1 oktober 2023.
Op welke goederen is het beleid van toepassing?
De afschaffing van het presumption of denial-beleid heeft direct effect op vergunningaanvragen voor de uitvoer van militaire goederen en dual-use goederen met militair eindgebruik naar Saoedi-Arabië, de Verenigde Arabische Emiraten en Turkije.
Het hernieuwd openstellen van de globale vergunning voor Turkije als land van eindbestemming is eveneens van toepassing op militaire goederen en dual-use goederen met militair eindgebruik.
Het is niet van toepassing op dual-use goederen met civiel eindgebruik.
Verandert er nog meer?
Verder blijft het beleid ten aanzien van Saoedi-Arabië, de Verenigde Arabische Emiraten en Turkije ongewijzigd, dat wil zeggen:
- Voor doorvoer naar Saoedi-Arabië, de Verenigde Arabische Emiraten en Turkije is het niet toegestaan om gebruik te maken van de Regeling algemene doorvoervergunning NL007 (doorvoer via Nederland vanuit EU of NAVO+ landen). Doorvoer vanuit Turkije is wel mogelijk onder NL007.
- Turkije is uitgezonderd als eindbestemming voor doorvoer onder de Regeling algemene vergunning NL008 (doorvoer via Nederland naar EU of NAVO+ landen).