Commissie Werken in de Zorg

In maart 2018 hebben de bewindspersonen van VWS, de minister van OCW en de staatssecretaris van SZW het actieprogramma Werken in de Zorg uitgebracht. Hierin geeft het kabinet aan hoe het de personeelstekorten in de zorg gaat aanpakken. De commissie Werken in de Zorg is 1 van de maatregelen uit het actieprogramma.

Taakomschrijving

De commissie Werken in de Zorg is een onafhankelijke commissie. De commissie is van start gegaan met als taak de kwaliteit en voortgang van de regionale actieplannen aanpak tekorten te monitoren en te stimuleren. De situatie in de zorg is inmiddels door de coronacrisis sterk veranderd. Weliswaar is de doelstelling van het Actieprogramma Werken in de Zorg onverminderd actueel - voldoende medewerkers die goed zijn toegerust voor en tevreden zijn met het belangrijke werk dat zij doen – maar vraagt om een ander type gesprekken en advisering dan in de afgelopen 2 jaren heeft plaatsgevonden.

Werkwijze

De commissie zal in 2021 gesprekken voeren met (boven)regionale samewerkingsverbanden en sleutelfiguren met als insteek: leren, ophalen van de lessons learned en helpen die verder te brengen. Door de coronacrisis is samenwerking opgebloeid waar die voorheen niet mogelijk leek, barrières zijn geslecht, maar er zijn ook oude hardnekkigheden gebleven. Dat roept vragen op als: ‘wat wilden we, wat gebeurde er tijdens de crisis, zijn de ambities nu veranderd’?

De commissie zal niet langer (ook) inzetten op oordeelsvorming (hoe is een individuele regio bezig met het arbeidsmarktvraagstuk?). Maar rapporteren over verworvenheden en VWS en de regio’s in algemene zin adviseren over verdere stappen.

Op basis van de bevindingen van de commissie kunnen vraagstukken worden geagendeerd voor het Actie Leer Netwerk en/of de landelijke actietafel, twee andere onderdelen van het actieprogramma. Het Actie Leer Netwerk legt de verbinding tussen het actieprogramma, het werkveld en onderwijs. Aan de landelijke actietafel stemmen partijen acties af, bijvoorbeeld acties om knelpunten weg te nemen.

Samenstelling commissie Werken in de Zorg

De commissie bestaat uit (van links naar rechts): Peter van Driel, Doekle Terpstra (voorzitter), Marjolein ten Hoonte, Anja Schouten en Paul Rullmann.

Contact

De commissie is te bereiken op commissiewerkenindezorg@minvws.nl.

Bevindingen commissie Werken in de Zorg 2021

In het voorjaar van 2021 heeft de minister voor Medische Zorg en Sport (MZS) de commissie Werken in de Zorg gevraagd te adviseren welke elementen van de crisisaanpak bestendigd moeten worden. In juni 2021 heeft de commissie het advies “Ontwikkeling van adaptieve zorgorganisaties op het gebied van personeel” aangeboden aan de minister.

De commissie heeft haar aanbevelingen in de vorm van een ‘doe-agenda’ in een begeleidende brief voor de minister op een rij gezet.

De commissie Werken in de Zorg heeft als taak voorstellen te doen om de (toenemende) personele tekorten in de sector zorg en welzijn terug te dringen. VWS heeft de commissie verzocht om in 2020 het accent te leggen op de actuele lessen vanuit coronacrisis: Welke lessen zijn er te leren voor de regionale en voor de landelijk arbeidsmarktaanpak in zorg en welzijn vanuit de coronacrisis?

In 2020 heeft de commissie vier separate adviezen uitgebracht op de deelthema’s:

Behoud en betrokkenheid van zorgprofessionals
Onderwijsvernieuwing en leven lang ontwikkelen
Sociale en technologische innovatie
Anders besturen, vanuit een gezamenlijke maatschappelijke opgave

Eind oktober 2020 heeft de commissie haar adviezen opgeleverd voor de deelthema’s Behoud en betrokkenheid van zorgprofessionals en Onderwijsvernieuwing en leven lang ontwikkelen. In december verschenen de adviezen over Anders Besturen en Sociale & Technologische Innovatie.

In november 2020 gaf minister Van Ark een aanvullende opdracht aan de commissie Werken in de Zorg: analyseer wat nodig is om de matching te verbeteren tussen de mensen die in de coronacrisis aangeven in de zorg te willen werken en de behoeften aan extra zorgmedewerkers van werkgevers. De minister vroeg de commissie hierover concrete adviezen uit te brengen voor de verschillende betrokken partijen. Eind december 2020 heeft de commissie het advies “Extra Handen voor de Zorg: mooi initiatief, lessen geleerd, nu verbeteren!” naar de minister gestuurd.

In januari 2021 heeft de commissie de thema’s met elkaar in verband gebracht in een overkoepelende brief met lessen en adviezen. Minister Van Ark heeft de vijf uitgebrachte adviezen op 25 februari 2021 aan de Tweede Kamer gestuurd vergezeld van een brief waarin wordt toegelicht welk vervolg op de adviezen het ministerie voor ogen staat.

Eind november 2019 heeft de commissie wederom adviezen aan de regio’s en een landelijke rapportage aan de minister uitgebracht.

In haar tweede landelijke rapportage schetst de commissie aan de hand van 5 vliegwielen wat het beeld is van de voortgang in de aanpak van de tekorten en waar volgens de commissie aangezet moeten worden om de tekorten op te lossen:

Vliegwiel Onderwijsvernieuwing en Leven Lang Ontwikkelen: de instroom in de sector is flink toegenomen maar het is tijd gerichter in te zetten op de beroepen waar de grootste tekorten verwacht worden. Tevens zijn langlopende verbintenissen nodig als ware het zorgonderwijs deel van de zorgorganisatie.
Vliegwiel Behoud van zorgprofessionals: de aandacht voor dit thema is zeker gegroeid, maar de voortgang op dit thema is nog onvoldoende. De sector dient steviger werk te maken van het thema behoud, ingebed in goed werkgeverschap.
Vliegwiel Sociale en technologische innovatie: de samenwerkingsbereidheid in de regio’s op dit thema is behoorlijk toegenomen maar het blijft bij relatief kleine initiatieven. De commissie adviseert regionale visies op het gebied van innovatie te ontwikkelen, uitgewerkt in een concrete innovatieagenda.
Vliegwiel Invloed en betrokkenheid zorgprofessional vergroten: zorgprofessionals dienen nog intensiever betrokken te worden bij het regionale arbeidsmarktvraagstuk, niet alleen bij de uitvoering van acties, maar ook bij de idee- en planvorming over hoe dingen anders en beter zouden kunnen. Het succes van die betrokkenheid zou moeten blijken uit nieuwe initiatieven die vervolgens kunnen worden opgeschaald.
Vliegwiel Besturen vanuit gedeelde gemeenschappelijke opgave: regio’s die werken vanuit een gedeelde maatschappelijke verantwoordelijkheid maken meer meters. Maar ook deze regio’s lossen de personeelstekorten nog niet op. Daarvoor is meer nodig: van de zijde van de regio’s – onder andere op het gebied van behoud en innovatie - en zeker ook meer van de zijde van de (rijks)overheid en andere ‘externe beïnvloeders’.

In december 2018 heeft de commissie haar eerste adviezen aan de regio’s en haar landelijke voortgangsrapportage aan de minister uitgebracht.

De landelijke rapportage geeft - op hoofdlijnen - het volgende beeld:

Overal wordt de noodzaak van regionale samenwerking gevoeld en wordt ook samengewerkt. Er worden vanuit de regionale actieplannen aanpak tekorten (RAATs) veel acties ingezet.
De focus ligt op het verhogen van de instroom en de daarvoor benodigde begeleidingscapaciteit. Daarop worden zichtbare resultaten geboekt.
Op actielijn 2 “beter leren in de zorg” ziet de commissie tal van ontwikkelingen en initiatieven. Het gaat volgens de commissie echter nog wel om kasplantjes. Blijvende aandacht en schaalvergroting is dus nodig.
Op actielijn 3 “anders werken in de zorg” signaleert de commissie dat aan behoud van medewerkers door zowel werkgevers als binnen de regionale samenwerking, nog minder aandacht wordt besteed. Concrete ambities en het van elkaar leren zijn nodig.

De commissie benoemt 5 vliegwielen om in de regio tot duurzame oplossingen te komen voor de personeelstekorten in zorg en welzijn.

Updates en communicatie door de commissie Werken in de Zorg

De commissie communiceert over haar adviezen door:

De podcast “Voor welke opgaven staat de zorg? “ van het Actie Leer Netwerk (eind februari 2021). Hierin licht Doekle Terpstra de observaties en de aanbevelingen van de commissie toe.
update 19 februari 2020: Nieuwsbrief Commissie Werken in de Zorg over onder andere het webinar “Behoud en Innovatie als dé opgave”.
update 18 februari 2020: Zorgverzekeraars Nederland (ZN) heeft met de commissie Werken in de Zorg afgesproken nauw op te trekken bij het terugdringen van de arbeidsmarkttekorten. Hiervoor heeft ZN een position paper en een infographic opgesteld.
update 20 februari 2019: artikel over IN GESPREK over de arbeidsmarkt op 15 februari 2019.
update 3 juli 2019: artikel over IN GESPREK over de arbeidsmarkt op 26 juni 2019.

Verslagen laatste bijeenkomsten

Op 11 februari 2020 ging de commissie over haar tweede rapportage via een webinar in gesprek met bestuurders en directeuren uit zorg & welzijn, het onderwijs en andere relevante partijen. U kunt het webinar “Behoud en innovatie als dé opgave” terugkijken.
Op 26 juni 2019 ging de commissie in gesprek met de regio’s over het thema behoud.
Op 15 februari 2019 heeft de commissie haar observaties en aanbevelingen besproken met de regionale gesprekspartners.