Metrologie: betrouwbaar meten

Maten en metingen moeten kloppen

Metrologie is de leer van maten, metingen en meetfouten. Consumenten en organisaties moeten erop kunnen vertrouwen dat iets wat zij kopen of verkopen in de juiste hoeveelheid is. Zo is bijvoorbeeld een juiste meting van het energieverbruik belangrijk voor de consument en voor de energieleverancier.

Meetinstrumenten voor eerlijke handel

Betrouwbaar meten ondersteunt eerlijke handel. De overheid stelt daarom de volgende voorwaarden:

• Goedgekeurde meetinstrumenten

  Bijvoorbeeld een benzinepomp die bij 20 liter benzine op de teller ook echt 20 liter afgeeft.

• Wettelijke meeteenheden

  Een winkel mag bijvoorbeeld geen 'ons' vleeswaren aanbieden. Dit moet 100 gram vleeswaren zijn, omdat de kilogram de wettelijke meeteenheid is.

• Gelijke meetstandaarden

  Een standaard als de kilogram moet overal hetzelfde zijn. Dit bepaalt hoe geloofwaardig het meetresultaat is. Deze standaarden zijn internationaal afgesproken.

Metrologiewet biedt rechtszekerheid

De Metrologiewet biedt consumenten en organisaties meer rechtszekerheid. Zo zijn energiebedrijven verplicht om geijkte (metrologisch gecertificeerde) meters te gebruiken. Dit zijn meters die gemaakt en gecontroleerd zijn onder strenge regels. Deze regels zorgen ervoor dat de metingen die ze doen heel precies en juist zijn. Op die manier weten de klant en het energiebedrijf dat de gebruikte hoeveelheid elektriciteit klopt. Ook moeten bedrijven de juiste meeteenheid gebruiken. Voor elektrische energie is dat bijvoorbeeld kilowattuur (kWh) en voor lengte is dat de meter.

De belangrijkste doelen van de Metrologiewet zijn:

• voorwaarden stellen voor een eerlijke handel;
• consumenten beschermen;
• het vertrouwen in meetinstrumenten vergroten;
• zorgen voor rechtszekerheid.

Regels voor metrologie

De Nederlandse regels voor metrologie staan in verschillende wetten en besluiten, waaronder:

• de Metrologiewet;
• het Meeteenhedenbesluit 2006;
• het Besluit meetinstrumenten en marktdeelnemers;
• de Regeling gebruik en installatie EU-meetinstrumenten;
• de Regeling nationaal autonoom geregelde meetinstrumenten.

Controle van meetinstrumenten voor de handel

Verschillende toetsende instellingen controleren en certificeren nieuwe meetinstrumenten voordat deze in de handel gebracht worden. De overheid heeft hiervoor 4 bedrijven aangewezen. Dit zijn:

• Kalibra International;
• KEMA B.V. (Engels);
• NMi Certin (Engels);
• SGS Nederland.

De controles vooraf zorgen ervoor dat er geen onbetrouwbare apparatuur in de handel komt. En dat het meetinstrument nauwkeurig meet.

Controle voorschriften metrologie

De overheid heeft een aantal organisaties aangewezen om te controleren of marktpartijen zich aan de voorschriften voor metrologie houden. Controle van de regels zorgt voor betere bescherming van de consument. Ook beschermt dit de handel tegen fraude en oneerlijke concurrentie.

• Rijksinspectie Digitale Infrastructuur (RDI) controleert bijvoorbeeld de pompen van een tankstation. Maar ook de weegapparaten in winkels en bedrijven. 
• De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd houdt toezicht op de weegschalen in de medische praktijk.
• Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) houdt toezicht op de vloeistofmeetinstallaties en weegschalen in de mijnbouw. 

Beheer van meetstandaarden

Het Nationaal Metrologisch Instituut van Nederland VSL beheert de Nederlandse meetstandaarden. Dit is nodig om ervoor te zorgen dat meetresultaten (wereldwijd) met elkaar te vergelijken zijn. Hierdoor kunnen producten die uit verschillende landen komen naadloos gecombineerd worden. Denk bijvoorbeeld aan vliegtuigonderdelen.

Er is een Raad van deskundigen die toezicht uitoefent op de tot stand koming en het beheer van meetstandaarden. Daarnaast adviseert de raad de minister van Economische Zaken en Klimaat. Leden van de raad hebben een achtergrond in de wetenschap, het bedrijfsleven of een van de betrokken brancheorganisaties. Ze adviseren op basis van relevante en actuele marktkennis.

Metrologie in de internationale handel

Klanten in de internationale handel willen zeker weten dat de hoeveelheid van het product klopt bij aflevering. Daarom is het belangrijk dat verschillende landen dezelfde maten gebruiken.

De wettelijke meeteenheden in de Europese Unie (EU) zijn overal hetzelfde. Zo kunnen Nederlandse bedrijven dezelfde meeteenheden gebruiken als hun collega's in het buitenland. De basis hiervan is het Internationaal Stelsel van eenheden (SI-stelsel), vastgesteld door de Meterconventie (Engels).

Aanbevelingen voor meetinstrumenten

De Internationale organisatie voor wettelijke metrologie (OIML) (Engels) geeft adviezen voor meetinstrumenten. De Europese Unie houdt daarmee rekening in de EU-richtlijnen.