Economische en Monetaire Unie (EMU)
Meer samenwerken op economisch en financieel gebied. Dat houdt de Economische en Monetaire Unie (EMU) in. Deze unie is opgericht om de interne Europese markt beter te laten werken, zodat er stabiele prijzen zijn.
Wat is de EMU?
Bekijk de video met uitleg over de EMU.
(Een animatie. EMU-saldo.)
VOICE-OVER: De Economische Monetaire Unie, ook wel afgekort als EMU is bijna hetzelfde als de Europese Unie, ook bekend als de EU.
(Het beeld wordt blauw.)
Het verschil is dat alleen de Europese landen die de euro hebben ingevoerd hier deel van uitmaken.
Nederland is lid van zowel de EU als de EMU.
(De kaart van Europa.)
Binnen deze unie helpen landen elkaar en werken ze samen.
De begrotingen van deze samenwerkende landen hebben daardoor invloed op de begrotingen van de individuele landen.
(Vlaggen rond een muntstuk.)
Het verschil tussen de totale inkomsten en uitgaven van een land heet het begrotingssaldo of EMU-saldo.
(Spaarvarkentjes.)
Daar zitten ook de inkomsten en uitgaven van lokale overheden bij zoals gemeentes en provincies.
Het begrotingssaldo kan een tekort of een overschot zijn.
(Een grafiek gaat op en neer.)
Binnen de Europese Unie worden de begrotingssaldo's vergeleken.
En er wordt afgesproken hoe groot zo'n tekort maximaal mag zijn.
Als een land te weinig geld heeft om alle uitgaven te betalen en daardoor in financiële problemen raakt, kunnen ze geld lenen.
(Een muntstapel.)
Daarover moet natuurlijk wel rente worden betaald.
Alle leningen die de overheid op een bepaald moment heeft noem je de staatsschuld, of EMU-schuld.
(Een grafiek.)
Ook in Nederland was er de afgelopen jaren een staatsschuld.
Ook voor de staatsschuld is binnen de Europese Unie afgesproken hoe hoog die maximaal mag zijn.
Als de staatsschuld hoger is dan afgesproken moet de overheid van een land maatregelen nemen om de schuld te verkleinen.
Dat gebeurt door minder uit te geven of door meer belastingen te heffen.
(Grafieken gaan op en neer.)
(Het Nederlandse wapenschild. Het beeld wordt blauw. Dit is een uitgave van: Ministerie van Financiën. Productie: EDG Media. Concept en ontwerp: Florian TV Network.)
Belangrijkste afspraken uit de EMU
Binnen de EMU coördineren lidstaten hun begrotingsbeleid. Dat moet ervoor zorgen dat schulden houdbaar blijven. En dat lidstaten in goede tijden buffers opbouwen die ze kunnen inzetten in slechte tijden. De EMU kwam tot stand door het Verdrag van Maastricht uit 1992.
Volgens de bekendste afspraken mogen de EU-landen:
- een begrotingstekort hebben van maximaal 3% van het bbp;
- een maximale overheidsschuld hebben van 60% van het bbp.
Deze afspraken zijn vastgelegd in het Stabiliteits- en groeipact (SGP). Dat is een groot pakket met regels. Hebben landen een te hoog tekort of een te hoge staatsschuld? Dan moeten ze maatregelen nemen om tekort en schuld geleidelijk terug te brengen. Bijvoorbeeld door te kijken naar de resultaten van de uitgaven van een land of door over meer zaken belasting te heffen.
Extra afspraken om de EMU te versterken
Om de EMU te versterken, hebben eurolanden extra afspraken gemaakt:
- Strengere regels voor overheidsbegrotingen. Landen moeten bijvoorbeeld vooraf hun begrotingen laten beoordelen door de Europese Commissie;
- Meer toezicht op het economische beleid van eurolanden. Een aantal maanden per jaar licht de Europese Commissie de economie van alle EU-landen door om problemen tijdig te signaleren. In dit Europees Semester rapporteert zij over problemen in de economie, bijvoorbeeld over risicovolle leningen van banken, de huizenprijzen en de werkloosheid. Deze monitoring heet de macro-economische onevenwichtigheden procedure (MEOP). Lees meer over de Macroeconomic imbalance procedure (Engelstalig) op de website van de Europese Commissie.
- Oprichting van een noodfonds om landen in financiële problemen te helpen (het Europees Stabiliteitsmechanisme of ESM). Deze landen moeten in ruil voor steun hervormingen en bezuinigingen doorvoeren.
- Strengere regels voor banken. Banken moeten bijvoorbeeld buffers hebben om verliezen op te vangen. De afspraken die landen hiervoor hebben gemaakt gelden voor alle banken in de EU- en vormen een onderdeel van de Europese Bankenunie.
Bekijk het Verdrag over het noodfonds ESM.
Modernisering van Europese Begrotingdregels
De EU-ministers van Financiën hebben op 20 december 2023 een akkoord bereikt over de modernisering van het SGP. De nieuwe regels gaan over begrotingsbeleid, hervormingen en investeringen. Het akkoord moet bijdragen aan ambitieuze schuldafbouw en betere naleving van de afspraken. Dit is belangrijk voor gezonde overheidsfinanciën, duurzame economische groei en stabiliteit in EU-lidstaten.
