Werk en inkomen voor vluchtelingen uit Oekraïne

Volwassenen en kinderen krijgen elke maand leefgeld. Het leefgeld bestaat uit:

• Kleedgeld
  Alle vluchtelingen krijgen geld voor kleding en persoonlijke uitgaven.
• Eetgeld
  Vluchtelingen krijgen alleen geld voor eten als ze geen maaltijden krijgen in een opvanglocatie van de gemeente. Kleine gezinnen krijgen per persoon meer eetgeld dan grote gezinnen. 
• Extra toelage
  Vluchtelingen krijgen alleen een extra toelage als ze bij een gastgezin wonen. Dit bedrag komt bovenop het geld voor eten en het geld voor kleding. Vluchtelingen kunnen dit geld gebruiken voor bijvoorbeeld openbaar vervoer, familiebezoek of sport. Of om bij te dragen aan de kosten van het gastgezin. Maar dit is niet verplicht. Vanaf 1 oktober 2023 is de extra toelage € 80,91 omdat de gemiddelde maandelijkse kosten voor gas, water en elektra zijn gedaald volgens het Nibud, een onafhankelijk centrum dat consumenten voorlicht over geldzaken. 

Geen leefgeld bij werk of uitkering

Als een vluchteling van 18 jaar of ouder gaat werken, wordt het leefgeld van het hele gezin stopgezet. Dit gebeurt ook als iemand van 18 jaar of ouder een uitkering ontvangt van de Nederlandse overheid. Bijvoorbeeld een werkloosheidsuitkering of een uitkering voor arbeidsongeschiktheid. Werken levert meer op. Wie 3 dagen per week werkt tegen het minimumloon, verdient meer dan het leefgeld.

Bedragen leefgeld vanaf 1 oktober 2023

In de tabel hieronder leest u de bedragen voor kleedgeld, eetgeld en de extra toelage. De hoogte van de bedragen hangt af van de leeftijd van de vluchteling en van de grootte van het gezin.

Voorbeeld: een gezin bestaat uit 2 vluchtelingen. Ze krijgen geen maaltijd in een opvanglocatie van de gemeente. Ze wonen bij een gastgezin. 1 vluchteling is 34 jaar en 1 vluchteling is 5 jaar. De vluchteling van 34 jaar heeft geen werk.

• De vluchteling van 34 jaar krijgt € 60,71 kleedgeld + € 242,48 eetgeld + € 80,91 extra toelage. Dat is € 384,10 leefgeld. 
• De vluchteling van 5 jaar krijgt € 60,71 kleedgeld + € 200,65 eetgeld + €80,91 extra toelage. Dat is € 342,27 leefgeld. 
• In totaal krijgt dit gezin elke maand € 384,10 + € 342,27 = € 726,37 leefgeld.

Informatie over leefgeld in 3 talen

De belangrijkste informatie over het leefgeld, zoals de bedragen en voorwaarden, is verzameld op een factsheet. Deze factsheet is beschikbaar in het Nederlands, Engels en Oekraïens.

Voor het leefgeld horen tot 1 gezin: 

• echtgenoten of aan gehuwden gelijkgestelde partners; 
• hun ongetrouwde kinderen onder de 18 jaar; 
• een voogd die verantwoordelijk is voor de ongetrouwde kinderen onder de 18 jaar. 

Voor het leefgeld horen niet bij het gezin:

• opa’s en oma’s;
• ooms en tantes; 
• getrouwde kinderen onder de 18 jaar;
• kinderen van 18 jaar of ouder. 

Zij zijn volgens de regels een individu of een apart gezin.

Vluchtelingen ontvangen het leefgeld van de gemeente waar zij ingeschreven staan. Op hun bankrekening, via een money card, contant of in natura. Daarom is het belangrijk dat vluchtelingen die bij een gastgezin wonen, zich zo snel mogelijk inschrijven in de Basisregistratie Personen (BRP) bij de gemeente.

Gemeenten kunnen sinds 1 april 2022 leefgeld uitkeren. Op dat moment is de Regeling opvang ontheemden Oekraïne (ROOO) ingegaan.

Nee, er is geen maximum bedrag voor de extra toelage (officieel: de wooncomponent). Ook niet als bijvoorbeeld meerdere mensen op 1 adres verblijven. Gemeenten kunnen een maximumbedrag voor die extra toelage niet handhaven. 

Nee, gemeenten moeten de extra toelage (officieel: wooncomponent) uitbetalen aan de vluchtelingen die bij het gastgezin wonen. Vluchtelingen kunnen het geld gebruiken om bij te dragen aan de kosten van het gastgezin, maar dit is niet verplicht.

Nee, gasthuishoudens ontvangen geen vergoeding van de overheid.

Ja, sinds 1 december 2022 krijgen vluchtelingen die lang in een verzorgingstehuis, kliniek of andere zorginstelling verblijven maandelijks € 56,12 leefgeld. Ze moeten zijn ingeschreven bij de gemeente op het adres van de zorginstelling.

Ja, vluchtelingen uit Oekraïne hebben recht op kinderbijslag als ze in loondienst werken in Nederland.

Kinderbijslag is een bijdrage in de kosten voor een kind tot 18 jaar.

Zij kunnen kinderbijslag aanvragen bij de Sociale Verzekeringsbank (SVB).

Ja, vluchtelingen uit Oekraïne hebben recht op kindgebonden budget als zij aan de voorwaarden voor kindgebonden budget voldoen. Zo moeten zij ook kinderbijslag ontvangen. En het inkomen en vermogen mogen niet te hoog zijn.

Kindgebonden budget is een extra bijdrage in de kosten voor kinderen tot 18 jaar.

Vluchtelingen ontvangen automatisch kindgebonden budget van de Belastingdienst als ze er recht op hebben. Ontvangen ze geen kindgebonden budget, maar denken ze er wel recht op te hebben? Dan kunnen ze kindgebonden budget aanvragen bij de Belastingdienst.

Vluchtelingen die onder de Richtlijn tijdelijke bescherming Oekraïne vallen, mogen arbeid in loondienst verrichten in Nederland zonder werkvergunning (officieel: tewerkstellingsvergunning of twv). De werkgever heeft wel een meldplicht.

Deze groep vluchtelingen kan met een bewijs van verblijf aantonen dat zij mogen werken. Zij hebben recht op dit bewijs van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND), nadat ze zich inschrijven bij de gemeente en voldoen aan de voorwaarden. Vluchtelingen kunnen een afspraak maken om een bewijs van verblijf op te halen bij de IND. Zij hebben recht op dit bewijs als ze:

• de Oekraïense nationaliteit hebben en na 26 november 2021 uit Oekraïne zijn gereisd;
• de Oekraïense nationaliteit hebben en kunnen bewijzen dat zij voor 27 november 2021 in Nederland verbleven. Bijvoorbeeld met een verblijfsvergunning of een aanvraag voor asiel;
• op 23 februari 2022 een Oekraïense asielvergunning hadden;
• op 23 februari 2022 een permanente Oekraïense verblijfsvergunning hadden en na 26 november 2021 uit Oekraïne zijn gevlucht. En na 23 februari 2022 niet zijn teruggekeerd naar het land van herkomst;
  Op hun O-document (hun verblijfsbewijs, officieel het Vreemdelingen Identiteitsbewijs model 2014) staat 4 maart 2024 als einddatum.
• op 23 februari 2022 een tijdelijke Oekraïense verblijfsvergunning hadden en zich voor 19 juli 2022 hebben ingeschreven bij de gemeente
  Op hun O-document (Vreemdelingen Identiteitsbewijs model 2014) staat de datum 4 september 2023. Deze derdelanders hebben recht op opvang en leefgeld en mogen werken tot de Raad van State uitspraak doet of het kabinet hun tijdelijke bescherming mag beëindigen. 

Vluchtelingen uit Oekraine die onder de Richtlijn tijdelijke bescherming Oekraïne vallen, mogen vrijwilligerswerk doen zonder werkvergunning. De organisatie waar ze vrijwilligerswerk willen doen, moet een vrijwilligersverklaring aanvragen bij UWV.

Ook derdelanders uit Oekraine die sinds 4 september 2023 niet meer onder de Richtlijn tijdelijke bescherming vallen, mogen vrijwilligerswerk doen zonder werkvergunning. De staatssecretaris van Justitie en Veiligheid besloot de beëindiging van de tijdelijke bescherming te bevriezen tot de Raad van State uitspraak doet.

Vluchtelingen die onder de Richtlijn tijdelijke bescherming Oekraïne vallen, mogen alleen werken als zelfstandige als:

• zij een verblijfsvergunning als zelfstandige hebben, of:
• de opdrachtgever een werkvergunning (officieel: tewerkstellingsvergunning) heeft.

Ook derdelanders uit Oekraine die sinds 4 september 2023 niet meer onder de Richtlijn tijdelijke bescherming vallen, mogen nog werken. De staatssecretaris van Justitie en Veiligheid besloot de beëindiging van de tijdelijke bescherming te bevriezen tot de Raad van State uitspraak doet.

Vluchtelingen die onder de Richtlijn tijdelijke bescherming Oekraïne vallen, mogen stage lopen voor een opleiding.

Een vluchteling kan aantonen dat hij onder de richtlijn valt met een sticker of O-document (officieel: het Vreemdelingen Identiteitsbewijs model 2014) van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND). De stageaanbieder heeft dan geen werkvergunning (officieel: tewerkstellingsvergunning) nodig. Vluchtelingen kunnen een afspraak maken om een bewijs van verblijf op te halen bij de IND. 

De stagiair, werkgever en opleiding moeten wel een stageovereenkomst afsluiten. 

Ook derdelanders uit Oekraine die sinds 4 september 2023 niet meer onder de Richtlijn tijdelijke bescherming vallen, mogen nog stage lopen. De staatssecretaris van Justitie en Veiligheid besloot de beëindiging van de tijdelijke bescherming te bevriezen tot de Raad van State uitspraak doet.

Derdelanders uit Oekraine die sinds 4 september 2023 niet meer onder de Richtlijn tijdelijke bescherming vallen, mogen nog werken. De staatssecretaris van Justitie en Veiligheid besloot de beëindiging van de tijdelijke bescherming te bevriezen tot de Raad van State uitspraak doet. 

Hun werkgever hoeft geen werkvergunning (tewerkstellingsvergunning) aan te vragen. De werkgever moet wel bij UWV melden dat een vluchteling uit Oekraïne in het bedrijf wil werken (meldplicht).

Deze derdelanders hebben een bewijs van verblijf (O-document) dat geldig is tot 4 september 2023. Zij hebben een brief van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) dat ze langer mogen verblijven en werken in Nederland. Een werkgever kan controleren of een ze mogen werken zonder werkvergunning door te kijken naar het O-document en de verlengingsbrief.

Zie ook: tijdelijke rechten van derdelanders na 4 september 2023 op de website van de IND. 

Een vluchteling uit Oekraïne heeft dezelfde rechten als een Nederlandse werknemer. Bijvoorbeeld recht op een veilige werkplek, pauzes, vakantiedagen en het minimumloon.

Een vluchteling die werkt of heeft gewerkt, heeft ook recht op sommige uitkeringen, bijvoorbeeld recht op een werkloosheidsuitkering (WW). 

Vluchtelingen die te weinig betaald krijgen of gevaarlijk werk moeten doen, kunnen bellen met de Nederlandse Arbeidsinspectie op 0800 5151 (gratis). De inspectie controleert of bedrijven zich aan de regels houden.

Ja, zij mogen in de gemeentelijke opvang of bij gastgezinnen blijven.  Als ze willen, mogen ze zelf een andere opvang vinden. Bijvoorbeeld bij een gastgezin, vrienden, familie of in een hotel. 

Ja, Oekraïners die in Nederland werken, moeten aangifte inkomstenbelasting doen. 

Zij kunnen hulp krijgen bij de belastingaangifte van de Belastingdienst. 

Afhankelijk van de waardering van hun diploma kunnen Oekraïense psychologen in Nederland aan het werk als basispsycholoog. Zij kunnen aan het werk in de curatieve zorg. Of in de preventieve zorg bij een gemeente, GGD-locatie of maatschappelijke organisatie. Zij krijgen ondersteuning bij de diplomawaardering en het vinden van een passende werkplek. Meer informatie hierover is te vinden op de website van Empatia.

Organisatie inzet Oekraïense psychologen
Empatia organiseert de inzet van Oekraïense psychologen in Nederland. Empatia is een samenwerkingsverband van: 
•    VluchtelingenWerk Nederland, 
•    OPORA Foundation 
•    PsyGlobal. 

Empatia begeleidt Oekraïense psychologen. Zij krijgen ondersteuning bij de diplomawaardering en het vinden van een passende werkplek. Ook koppelt Empatia Oekraïense psychologen aan Oekraïners met een zorgvraag.  Meer informatie hierover is te vinden op de website van Empatia.

Gemeenten en zorgverleners kunnen terecht bij het Loket Ontheemden Oekraïne PSH (LOOP). Dit loket is het aanspreekpunt over psychosociale hulpverlening aan vluchtelingen uit Oekraïne.
 

Als werkgever die een vluchteling uit Oekraïne in dienst wil nemen, moet u:

• controleren of de vluchteling onder de Richtlijn tijdelijke bescherming valt;
  De werknemer kan dit aantonen met een sticker of O-document (officieel: het Vreemdelingen Identiteitsbewijs model 2014), die is afgegeven door de IND. Heeft de vluchteling nog geen sticker of O-document? Dan moet de vluchteling zo snel mogelijk een afspraak maken om een bewijs van verblijf op te halen bij de IND.
• melden bij UWV dat u de werknemer in dienst neemt;
  Sinds 1 april 2022 moet u de vluchteling die valt onder de Richtlijn tijdelijke bescherming aanmelden bij UWV, minstens 2 werkdagen voordat de vluchteling bij u komt werken. De Arbeidsinspectie kan controleren of u zich aan de regels houdt.
  Heeft de vluchteling nog geen sticker of O-document? Dan moet de vluchteling zo snel mogelijk een afspraak maken om een bewijs van verblijf op te halen bij de IND.
• een arbeidsovereenkomst (arbeidscontract) sluiten met de vluchteling;
  In een arbeidsovereenkomst staan de afspraken tussen een werkgever en werknemer. 

U hoeft geen werkvergunning aan te vragen voor de meeste vluchtelingen uit Oekraïne.

Derdelanders mogen nog werken

Derdelanders uit Oekraine die sinds 4 september 2023 niet meer onder de Richtlijn tijdelijke bescherming vallen, mogen nog werken. De staatssecretaris van Justitie en Veiligheid besloot de beëindiging van de tijdelijke bescherming te bevriezen tot de Raad van State uitspraak doet. 

U hoeft als werknemer geen werkvergunning aan te vragen, allleen bij UWV melden dat een vluchteling uit Oekraïne in het bedrijf wil werken (meldplicht).

U kunt controleren of ze mogen werken zonder werkvergunning door te kijken naar het O-document en de verlengingsbrief. Deze derdelanders hebben een bewijs van verblijf (O-document) dat geldig is tot 4 september 2023. En een brief van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) dat ze langer mogen verblijven en werken in Nederland. 

Zie ook: tijdelijke rechten van derdelanders na 4 september 2023 op de website van de IND. 

Nee, het is voor vluchtelingen met de Oekraïense nationaliteit niet meer mogelijk om hryvnia om te wisselen naar euro’s. De regeling voor het omwisselen van de hryvnia liep tot en met 9 december 2022.

Om een betaalrekening te openen, moet een Oekraïense vluchteling meerderjarig zijn, over geldig identiteitsbewijs beschikken en in veel gevallen een burgerservicenummer van een Nederlandse gemeente hebben ontvangen.

Niet-reguliere identiteitsbewijzen

Als een Oekraïense vluchteling niet beschikt over een geldig idententiteitsbewijs dan zijn er aanvullende soorten identiteitsbewijzen waarmee een Nederlandse betaalrekening kan worden aangevraagd:

• Een Cyrillisch Oekraïens paspoort in combinatie met een zogeheten ‘certificaat van identiteitsvaststelling’
• Een verlopen Engelstalig Oekraïens internationaal paspoort dat door de Oekraïense ambassade is verlengd
• Een Oekraïense permanente verblijfsvergunning die geldig was op 24 februari 2022 in combinatie met een geldig paspoort uit een ander land buiten de EU
• Een geldig zogeheten O-document dat sinds juni door de Nederlandse Immigratie- en Naturalisatiedienst aan Oekraïense vluchtelingen zonder erkende identiteitspapieren kan worden uitgegeven.

Op de website van Betaalvereniging Nederland staat meer informatie over het aanvragen en gebruiken van betaalrekeningen door Oekraïense vluchtelingen.