Integriteitsschendingen en ongewenst gedrag bij het Rijk tegengaan

Sociaal veilig werken bij de Rijksoverheid

Onderzoeken onder rijksmedewerkers laten zien dat de werkomgeving niet voor iedereen altijd veilig voelt. Zij geven bijvoorbeeld aan dat ze buitengesloten, gediscrimineerd of gepest worden.

De werkgever heeft de plicht om te zorgen voor een gezonde en veilige werkplek. En om werknemers te ondersteunen. De werkgever moet ook duidelijk maken waar werknemers ongewenste omgangsvormen, misstanden en integriteitsschendingen kunnen melden.

Rijksmedewerkers kunnen ongewenste omgangsvormen of vermoedens van integriteitsschendingen of misstanden met hun leidinggevende bespreken. Of met een vertrouwenspersoon, een integriteitscoördinator of via een meldpunt binnen hun ministerie.

Daarnaast is er een onafhankelijk, extern meldpunt voor het hele Rijk. Met een klachtencommissie voor ongewenst gedrag en een integriteitscommissie. De integriteitscommissie behandelt vermoedens van integriteitsschendingen en misstanden en benadeling.

Ook moet duidelijk zijn waar werknemers terechtkunnen als zij negatieve gevolgen (benadeling) ondervinden omdát zij eerder een melding hebben gedaan. Als de benadeling eerder door een andere instantie is behandeld, zal deze via het rijksbrede meldpunt niet nogmaals worden behandeld. Dit geldt ook voor vermoedens van integriteitsschendingen en misstanden.

Meldpunt voor rijksmedewerkers en ex-rijksmedewerkers

Het Meldpunt integriteitsschendingen en ongewenst gedrag Rijk is opgericht voor medewerkers en ex-medewerkers van ministeries en uitvoeringsorganisaties, zoals DUO en het Rijksvastgoedbedrijf: 

• medewerkers met een arbeidsovereenkomst
• zelfstandigen
• stagiairs
• uitzendkrachten
• gedetacheerden
• inhuurkrachten

Uitzonderingen voor enkele ministeries en uitvoeringsorganisaties

Voor de Klachtencommissie ongewenste omgangsvormen en Integriteitscommissie Rijk zijn er uitzonderingen voor (ex-)medewerkers van sommige ministeries en uitvoeringsorganisaties:

Uitzonderingen voor de Integriteitscommissie Rijk:

• Medewerkers en ex-medewerkers van Financiën kunnen integriteitsschendingen melden bij het Onderzoeksbureau Integriteit Financiën (intern). En bij de Commissie sociale veiligheid en Integriteit Financiën (extern). Voor klachten over ongewenste omgangsvormen kunnen zij terecht bij het rijksbrede meldpunt.
• Medewerkers en ex-medewerkers van Justitie en Veiligheid kunnen vermoedens van een misstand en integriteitsschendingen door leidinggevenden melden bij het centrale meldpunt JenV (intern) en bij de Integriteitscommissie van Justitie en Veiligheid (extern). Voor klachten over ongewenste omgangsvormen kunnen zij terecht bij het rijksbrede meldpunt.
• Medewerkers en ex-medewerkers van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) kunnen tot 1 januari 2026 integriteitsschendingen melden bij de tijdelijke integriteitscommissie VWS. Voor klachten over ongewenste omgangsvormen kunnen zij terecht bij het rijksbrede meldpunt. Vanaf 1 januari 2026 kunnen zij ook voor het melden van integriteitsschendingen terecht bij het rijksbrede meldpunt.

Uitzonderingen voor de Klachtencommissie ongewenste omgangsvormen:

• Medewerkers en ex-medewerkers van Defensie en Buitenlandse Zaken kunnen ongewenst gedrag of integriteitsschendingen melden bij de integriteitscoördinator van hun eigen ministerie.
• Ook (ex-)medewerkers van de rechtspraak, het Openbaar Ministerie, de politie, zelfstandige bestuursorganen en de Hoge Colleges van Staat kunnen terecht bij hun eigen organisatie.

Burgers kunnen een klacht over een medewerker van de Rijksoverheid indienen bij het ministerie van die medewerker.

Meldpunt is onafhankelijk

Het Meldpunt integriteitsschendingen en ongewenst gedrag Rijk is onafhankelijk van het Rijk. Het wordt wel gefinancierd door de Rijksoverheid, maar het werk voor het meldpunt doet de stichting CAOP. Dat is een zelfstandige organisatie die geen deel uitmaakt van de Rijksoverheid. 

Klachten, meldingen, e-mails en verslagen staan bij het CAOP in een afgeschermde online omgeving, dus buiten de Rijksoverheid. Zo kan vertrouwelijke informatie niet door een datalek of storing bij het Rijk belanden.

Meldpunt informeert over klachten en meldingen

Het Meldpunt integriteitsschendingen en ongewenst gedrag Rijk behandelt klachten en meldingen niet zelf. Dat doen de 2 commissies: de Klachtencommissie voor ongewenste omgangsvormen en de Integriteitscommissie Rijk voor vermoedens van integriteitsschendingen en misstanden en benadeling.

Medewerkers van het meldpunt geven alleen algemene informatie aan (ex-)rijksmedewerkers die erover denken om een klacht in te dienen. Of die vermoeden dat er sprake is van een integriteitsschending of misstand. Het meldpunt legt uit:

• wat het verschil is tussen een klacht over ongewenste omgangsvormen en een melding over een vermoedelijke integriteitsschending;
• aan welke voorwaarden een klacht of melding moet voldoen;
• hoe de klachtenprocedure of de meldingsprocedure werkt;
• welke (andere) mogelijkheden er zijn om een klacht of melding in te dienen;
• wat iemand kan doen die een integriteitsschending of misstand wil melden of bespreekbaar wil maken. Bijvoorbeeld contact zoeken met een vertrouwenspersoon.

Meldpunt met 2 commissies

Klachten en meldingen komen binnen bij het meldpunt. Het meldpunt kan ze doorsturen naar 2 commissies:

• De klachtencommissie behandelt de klachten over ongewenst gedrag. Bijvoorbeeld van een rijksmedewerker die zich door collega’s gediscrimineerd voelt. Of met ongewenst seksueel gedrag te maken heeft gehad.
  Voor elke klacht die wordt behandeld, wordt een klachtencommissie gevormd met een voorzitter en 2 leden.

• De integriteitscommissie behandelt de meldingen over vermoedens van integriteitsschendingen en misstanden. Bijvoorbeeld een melding van een medewerker die vermoedt dat een bepaalde directie informatie doorverkoopt aan criminelen. Of over misstanden bij een uitvoeringsorganisatie.

Taken klachtencommissie

De klachtencommissie onderzoekt klachten over ongewenste omgangsvormen. Als een klacht wordt behandeld, dan brengt de klachtencommissie daarover een advies uit. De commissie geeft dan aan of de klacht gegrond, deels gegrond of ongegrond is.

Het onderzoeksrapport gaat naar de hoogste leidinggevende van de persoon over wie de klacht gaat. Die leidinggevende beslist wat er met het advies van de klachtencommissie gebeurt en beargumenteert die beslissing in een zogeheten afdoeningsbrief.

Taken integriteitscommissie

Bij de integriteitscommissie Rijk kunnen rijksmedewerkers en ex-rijksmedewerkers vermoedens van misstanden en benadeling melden. En van integriteitsschendingen, zoals misbruik van persoonsgegevens of een datalek.