Belangrijke gebeurtenissen staatsdeelnemingen 2022
De Nederlandse staat is aandeelhouder in 39 ondernemingen. Op deze pagina staan een aantal belangrijke gebeurtenissen in 2022 met betrekking tot de deelnemingen op een rij.
In de Nota Deelnemingenbeleid Rijksoverheid 2022 staat het publiek belang, nog meer dan voorheen, centraal. Daarnaast is er aandacht voor:
- maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO);
- diversiteit;
- investeringen in de energietransitie.
Ook zijn kaders opgesteld voor het aangaan en afstoten van deelnemingen, voor branchevreemde en buitenlandse activiteiten en voor een breder perspectief op de financiële positie van deelnemingen. Dat laatste betekent dat niet alleen naar rendement gekeken wordt, maar ook naar de hoeveelheid kapitaal die deelnemingen aanhouden en financiële indicatoren die iets zeggen over de dagelijkse activiteiten van deelnemingen.
De nota Deelnemingenbeleid Rijksoverheid 2022 is de opvolger van de Nota Deelnemingenbeleid Rijksoverheid 2013.
Het jaar 2022 stond voor een groot deel in het teken van de energiecrisis. Dit kwam door de oorlog in Oekraïne en de voortgang van de energietransitie. Bij Gasunie is met hard gewerkt om te zorgen voor voldoende en betaalbaar aardgas in Nederland en Europa. Zo verdubbelde Gasunie de LNG-importcapaciteit in Nederland. Dit deed Gasunie met de EemsEnergyTerminal en de uitbreiding van de Gate-terminal. Gasunie investeerde in 2022 ook veel in transport en opslag van waterstof, warmte, groen gas en CO2.
Ook TenneT investeerde in 2022 volop in de energietransitie. Door de energietransitie wordt de vraag naar elektriciteit steeds groter. Daarom wordt naast fossiele energie steeds meer groene energie opgewekt. Hierdoor ontstaat er in sommige regio's in Nederland netcongestie. Dit betekent dat door de beperkte transportcapaciteit er als het ware een file op het stroomnet ontstaat. Gebruikers kunnen dan niet zomaar energie krijgen of terug leveren aan het net. Om deze uitdagingen het hoofd te bieden is onder andere een nationale taskforce netcongestie opgericht. Ook het regionale netbeheer is belangrijk voor de energietransitie. Het ministerie van Financiën heeft de eerste stappen gezet om de kapitaalbehoefte van regionale netbeheerders op de lange termijn te garanderen.
Invest-NL en Invest International zijn in 2020 en 2021 opgericht. Zij stimuleren het Nederlandse bedrijfsleven in Nederland en het buitenland en versnellen de energietransitie. In 2022 kwamen beide deelnemingen goed op stoom.
Het portfolio van Invest-NL steeg met € 160 miljoen tot in totaal € 617 miljoen. In het oog springende investeringen zijn:
- Elestor, een ontwikkelaar van systemen voor langdurige energieopslag.
- Exasun, een bedrijf dat dakbedekking met geïntegreerde zonnecellen maakt.
Invest-NL investeert ook in jonge innovatieve bedrijven en fondsen, zoals Lightyear, Haermonics, SeaQurrent en Thorizon.
In 2022 heeft Invest International € 250 miljoen toegezegd als investering aan klanten. Banken en andere marktpartijen verwijzen actief door naar en werken samen met Invest International. Dit laat zien dat de deelneming niet concurreert, maar juist aanvullend aan de markt werkt. In het vierde kwartaal introduceerde Invest International de mogelijkheid om ondernemers in het midden- en kleinbedrijf (MKB) met kleinere financieringen te helpen hun activiteiten uit te breiden in en naar het buitenland.
In de eerste maanden van 2022 zat Nederland nog in een lockdown. Het aantal reizigerskilometers bij NS was hierdoor over 2022 slechts 76% vergeleken met 2019. Daarnaast kreeg NS ook te maken met personeelstekorten. Vooral door het aanhoudende hoge ziekteverzuim als gevolg van COVID-19. Hierdoor konden er minder treinen worden ingezet. Vooral in september en oktober 2022 leidde dit tot veel hinder voor de reizigers. NS heeft daarna besloten om het aanbod beter af te stemmen op het nieuwe reizigersgedrag na COVID-19. Vanaf eind 2022 leverde NS weer een betrouwbare dienstverlening. De kans op een zitplaats in de spits en het aantal drukke treinen is weer op het oude niveau.
Ook op Schiphol zette het herstel na de pandemie in 2022 door met een verdubbeling van de passagiersaantallen. Een stijging van 106% ten opzichte van 2021. Dit herstel had ook een keerzijde: lange wachtrijen op Schiphol. Door COVID-19 was er net als bij NS, minder personeel beschikbaar. Om de wachtrijen te verkleinen en onveilige situaties te voorkomen, beperkte Schiphol in de tweede helft van 2022 het aantal vertrekkende vluchten. Ook werd een nieuw sociaal akkoord gesloten om de arbeidsvoorwaarden en - omstandigheden van medewerkers op Schiphol te verbeteren.
In 2022 waren Nederlandse Loterij en Holland Casino voor het eerst een volledig kalenderjaar actief in de markt voor online kansspelen. 2022 was ook het jaar dat online kansspelen volop aandacht kreeg in het maatschappelijk debat. Hierin ging het bijvoorbeeld over:
- kansspelverslaving voorkomen;
- de maatschappelijke rol van de kansspelaanbieders;
- passende wet- en regelgeving voor online kansspelen.
In 2023 evalueert de staat haar aandeelhouderschap in beide deelnemingen.