Veelgestelde vragen over schijnzelfstandigheid

Nee, dit kan niet in alle gevallen. De reden voor het inzetten van zzp’ers, bijvoorbeeld door drukte of door ziekte, speelt geen rol bij de vraag of het gaat om werken in loondienst of werken als zelfstandige. Of het werk als zzp’er of in loondienst kan worden gedaan, hangt af van de omstandigheden waaronder wordt gewerkt.

Als het werk wordt gedaan onder aansturing en/of gezag, dan gaat het om loondienst. Kijk daarom goed naar de opdracht. Is die bedoeld om een werknemer te vervangen? En worden de werkzaamheden één op één overgenomen. Dan gaat het mogelijk om gezag en dus loondienst.

Er zijn ook andere manieren om uw bedrijf voldoende wendbaar houden. U kunt bijvoorbeeld:

• werknemers op tijdelijke basis aannemen of uitzendkrachten inhuren. Flexibiliteit in de dagen en uren waarop werknemers worden ingezet is ook mogelijk. Zo kan bijvoorbeeld een jaarurennorm worden afgesproken. Werknemers werken dan een vast aantal uur per jaar, maar worden flexibel ingeroosterd. 
• Ook kunnen werknemers zelf roosters maken (zelfroostering).
• Ook kunnen werknemers op oproepbasis worden ingezet.
• Daarnaast kan ook met flexpools worden gewerkt, waarbij het personeel flexibel inzetbaar is en op verschillende plekken werkt.

Opdrachtgevers en werknemers zijn samen verantwoordelijk voor de juiste contractvorm. Ga hierover in gesprek met uw werkenden en bespreek de risico’s. De voorkeur die de werkende misschien heeft voor een contractvorm speelt geen rol. Maar de werkende kan de rechten die horen bij loondienst dan moeilijk afdwingen. Ook moet de werkende mogelijk belastingvoordelen die horen bij ondernemers (zoals zelfstandigenaftrek) terugbetalen.

Als het werk wordt gedaan via een bemiddelaar of intermediair, gelden nog steeds dezelfde regels. Ook in dat geval moet gekeken worden hoe in de praktijk wordt gewerkt. Is het werk voor eigen rekening en risico van de werkende? Dan kan het werk op zzp-basis worden gedaan. Bepaalt de opdrachtgever en/of de bemiddelaar hoe en wanneer het werk wordt gedaan? Dan gaat het om een (uitzend)arbeidsovereenkomst. De werkende kan dan niet als zzp’er worden ingezet.

Ook wanneer u inhuurt via een tussenpartij is het belangrijk om te controleren op schijnzelfstandigheid. Ook kan er sprake zijn van ‘inlenersaansprakelijkheid’. Dat betekent dat als de intermediair de loonheffingen of belasting niet betaalt, de inlener (opdrachtgever) mogelijk aansprakelijk is.

Richt een zzp’er een eigen bv en laat die zich via die bv inhuren? Dan kan er nog steeds sprake zijn van schijnzelfstandigheid. Dat is het geval als de bv ‘geen realiteitswaarde’ heeft. Bijvoorbeeld, omdat alleen een bv is opgericht om persoonlijke aansprakelijkheid te voorkomen. Of om te zorgen dat opdrachtgevers geen loonheffingen hoeven af te dragen.

Als de werkende in de praktijk werkt onder aansturing en gezag van een opdrachtgever, dan gaat het om werken in loondienst. Het oprichten van een bv verandert dit niet.

Dit hangt af van de omstandigheden waaronder het werk wordt gedaan. Als het werk onder aansturing en/ of gezag van het platform of de opdrachtgever wordt gedaan, dan gaat het om loondienst. Dit betekent dat u werknemer bent bij het platform of de opdrachtgever.

Als voor eigen rekening en risico wordt gewerkt (en dus niet onder gezag), dan kan het werk worden gedaan als zzp’er. Het is dus belangrijk om te controleren of er sprake is van aansturing en/of gezag bij het platform én bij de opdrachtgever.

U kunt werken als zzp’er als u dat wilt. Maar dan moet de contractvorm wel passen bij hoe u in de praktijk  werkt. Of het gaat om loondienst of ZZP hangt dus af van de omstandigheden waaronder u werkt. Dat is nodig om schijnzelfstandigheid te voorkomen. Er is sprake van schijnzelfstandigheid wanneer iemand zich presenteert als zelfstandige, terwijl het eigenlijk gaat om werknemerschap.

Flexibel werken is ook in loondienst goed mogelijk. Spreek met uw werkgever bijvoorbeeld een vast aantal uur per jaar af. De dagen en uren waarop wordt gewerkt over het jaar heen kunnen dan flexibel zijn. Het loon is hierbij wel gelijkmatig over het jaar verspreid. Dit wordt een contract met jaarurennorm genoemd. Daarnaast kunt u ook een oproepcontract afspreken. Lees meer over contracten voor oproepkrachten.

Vanaf 1 januari handhaaft de Belastingdienst weer op schijnzelfstandigheid. Lees meer over de handhaving  op de website van de Belastingdienst.

Dit wetsvoorstel verduidelijkt de regels over wanneer sprake is van zelfstandig werken en wanneer sprake is van werknemerschap. Daarnaast wordt een rechtsvermoeden van werknemerschap geïntroduceerd, gebaseerd op een uurtarief.

Dit rechtsvermoeden maakt het voor werkenden aan de basis van de arbeidsmarkt makkelijker om een arbeidsovereenkomst te claimen. Deze wet is nog niet actief. De beoogde inwerkingtreding van het wetsvoorstel is 1 januari 2026.

De keuzehulp en de ondernemerscheck zijn niet hetzelfde. De ondernemerscheck helpt om te bepalen of iemand voor de inkomstenbelasting ondernemer is. De keuzehulp helpt om inzicht te geven of in een bepaalde arbeidsrelatie sprake is van loondienst of zzp.

Het kan dus ook zo zijn dat iemand voor de inkomstenbelasting ondernemer is, maar in een bepaalde arbeidsrelatie ook werknemer is. Bijvoorbeeld als een schilder een eigen bedrijf heeft, maar ook een aantal uur per week onder gezag en dus in loondienst werkt bij een schildersbedrijf.

Binnen de Rijksoverheid worden stappen gezet om schijnzelfstandigheid te voorkomen. Er wordt onderzocht hoeveel zzp’ers bij de Rijksoverheid werken. En of deze het juiste contract hebben en er geen schijnzelfstandigheid is. Situaties waarin een zzp’er normaal werk verricht onder gezag, moeten worden aangepast. Waar mogelijk komen deze medewerkers in loondienst.

Wanneer u in loondienst werkt heeft u de volgende rechten en plichten:

• Recht op ontslagbescherming 
• Recht op ten minste het minimumloon of cao-loon
• Recht op betaalde vakantie
• Recht op verlofregelingen met loondoorbetaling 
• Mogelijk recht op pensioen
• Verzekerd tegen ziekte, langdurige arbeidsongeschiktheid en werkloosheid
• Werkgever moet premies en belasting inhouden en afdragen

Wanneer u als zzp’er werkt gelden de volgende rechten en plichten:

• Werk op basis van opdrachten
• Tarieven worden zelfstandig of in overleg vastgesteld
• Recht op belastingvoordelen voor zelfstandig ondernemers  
• Verantwoordelijk voor eigen pensioen
• Verantwoordelijk voor afdracht btw en inkomstenbelasting 
• Zelf verantwoordelijk voor afsluiten verzekeringen tegen ziekte en arbeidsongeschiktheid
• Geen recht op WW.
• Bepaalt zelf of en wanneer een opdracht wordt uitgevoerd, maar geen recht op verlof of vakantiegeld

Welk nationale recht voor u geldt, hangt af van de afspraken in uw contract. Is hierover niets afgesproken? Dan is het belangrijk om te bezien in welk land u het werk verricht. Werkt u (meestal) in Nederland? Dan geldt het Nederlandse recht. Het is dan belangrijk te kijken hoe in de praktijk wordt gewerkt.

Als uw werkt onder leiding (gezag) van de opdrachtgever, dan gaat het om werken in loondienst. Als u werkt voor eigen rekening en risico, dan werkt u niet in loondienst (zzp). Werkt u in een ander land? Dan geldt het Nederlandse recht niet.

Voor meer informatie over belastingzaken bij werken over de grens: Team Grensoverschrijdend Werken en Ondernemen (GWO): 0800 - 024 12 12

Voor de belastingplicht en sociale zekerheid kunnen weer andere regels gelden. Lees hierover meer op de website van de Belastingdienst. 

Welk nationale recht geldt, hangt af van de afspraken in uw contract. Is hierover niets afgesproken? Dan is het belangrijk te bezien in welk land het werk wordt gedaan. Per werkende moet worden gekeken waar deze het werk doet.

Werkt de werkende vooral in Nederland? Dan geldt het Nederlandse recht. In dat geval moet worden beoordeeld of de werkende voor eigen rekening en risico werkt (zzp) of onder aansturing (loondienst). Werkt de werkende in een ander land? Dan geldt het Nederlandse recht niet.

Voor meer informatie over belastingzaken bij werken over de grens: Team Grensoverschrijdend Werken en Ondernemen (GWO): 0800 - 024 12 12

Voor de belastingplicht en sociale zekerheid kunnen weer andere regels gelden. Lees hierover meer op de website van de Belastingdienst. 

Voor AOW’ers gelden dezelfde regels als voor andere werkenden als het gaat om werken in loondienst of werken als zzp’er. Ook dan moet worden gekeken hoe in de praktijk wordt gewerkt. Als het werk onder aansturing (gezag) van de werkgevende wordt gedaan, dan gaat het om werken in loondienst. Als voor eigen rekening en risico wordt gewerkt, dan werkt u niet in loondienst (zzp).