Aanpak onbedoelde en ongewenste zwangerschap

1 op de 5 vrouwen onbedoeld zwanger

Het aantal tienerzwangerschappen is in Nederland laag, vergeleken met andere landen om ons heen. Daarnaast staat onze abortuszorg bekend als één van de beste in de wereld. Toch krijgt 1 op de 5 vrouwen te maken met een onbedoelde zwangerschap. 68% van deze zwangerschappen blijkt ook ongewenst.

Een onbedoelde zwangerschap is een zwangerschap die ontstaat zonder dat dit de wens of planning was. Een onbedoelde zwangerschap kan ongewenst zijn, maar dat hoeft niet. En een bedoelde of geplande zwangerschap kan door een samenloop van omstandigheden toch ongewenst blijken.

Aanpak ‘Onbedoelde en ongewenste zwangerschap’

Het kabinet wil onbedoelde en ongewenste zwangerschappen voorkomen. En het hele proces van zwangerschap, abortus en geboorte verbeteren. Bijvoorbeeld door goede informatie, een keuzehulp en psychische en maatschappelijke hulp bij onbedoelde zwangerschap. Dit gebeurt via de aanpak ‘Onbedoelde en ongewenste zwangerschap’, die voortbouwt op het Zevenpuntenplan. De aanpak loopt van 2023 tot en met 2025.

Een onbedoelde zwangerschap voorkomen

De aanpak focust ten eerste op de fase waarbij er nog geen zwangerschap (conceptie) is en de manieren om onbedoelde en/of ongewenste zwangerschap te voorkomen. Zo wil het kabinet alle mensen die in de vruchtbare leeftijd zijn laten nadenken over hun kinderwens. Voor nu of voor later. Dat gebeurt met:

• (publieks)communicatie over vruchtbaarheid, zwangerschap en hoe je zwangerschappen kunt voorkomen. Bijvoorbeeld anticonceptie;
• voorlichting over seks en relaties op scholen;
• gratis anticonceptie voor personen in een kwetsbare situatie.

Informatie en ondersteuning bij onbedoelde zwangerschap

Maar niet alle onbedoelde of ongewenste zwangerschappen zijn te voorkomen. Daarom vindt het kabinet goed vindbare en kloppende informatie en hulp voor iedereen die dit nodig heeft belangrijk. In 2022 is de website van het informatiepunt Onbedoeld Zwanger vernieuwd. De website geeft algemene informatie over onbedoelde zwangerschap. Ook is er een chat- en telefoonlijn die 7 dagen per week 24 uur per dag bereikbaar is. Tot slot stuurt het informatiepunt je door naar keuzehulp als je dit wilt. Verschillende organisaties in heel Nederland bieden keuzehulp aan bij een onbedoelde zwangerschap aan iedereen die dit nodig heeft.

Per 1 juli 2023 is er een landelijk netwerk voor psychische en sociale hulp na een abortus beschikbaar. Expertisecentrum Fiom leidt de keuzehulpverleners apart op, en  biedt hen dan een certificaat. Deze hulpverleners bieden ook psychische en maatschappelijke nazorg.  

Zorg en ondersteuning voor (aanstaande) ouders: een Kansrijke Start

Er zijn ook mensen in een kwetsbare situatie die besluiten de onbedoelde zwangerschap te voldragen. Zij hebben vaak extra ondersteuning nodig tijdens en vlak na de zwangerschap. Zo krijgt het kindje een kansrijke start. Voor deze ondersteuning werkt het kabinet nauw samen met het actieprogramma Kansrijke Start. Dat programma startte in 2018.

Onderzoek en monitoring

Tot slot wordt onderzoek gedaan naar onbedoelde en ongewenste zwangerschap gepositioneerd. Het RIVM monitorde de afgelopen jaren het Zevenpuntenplan. Deze monitoring gaat door en wordt vanaf 2023 samengevoegd met die van Kansrijke Start. Door de resultaten van Kansrijke Start en de aanpak onbedoelde en ongewenste zwangerschappen samen te onderzoeken, kunnen resultaten worden vergeleken en met elkaar worden verbonden.

Het Kennisprogramma Onbedoelde zwangerschap en kwetsbaar (jong) ouderschap bij ZonMw is onderdeel van het Zevenpuntenplan. Het loopt tot en met 2025. Daarnaast is er het leernetwerk KOOZ (Kwetsbaar Ouderschap Onbedoelde Zwangerschap). Hierin ontmoeten onderzoekers, professionals en ervaringsdeskundigen elkaar, werken ze samen, vergelijken ze onderzoeksresultaten en leren ze van elkaar. Tot slot komt er ook extra onderzoek om te kijken zorg en ondersteuning te verbeteren bij onbedoelde en/of ongewenste zwangerschap en abortus beter kan, en hoe dat dan beter kan.