Kabinetsreactie ‘Gezag herwinnen’: een bekwame, betrouwbare en betrokken overheid
We staan op allerlei terreinen voor grote uitdagingen, zoals de woningbouw, de bestaanszekerheid, de omgang met migratie en de weerbaarheid van onze democratische rechtsstaat. Juist dan is het van groot belang dat de overheid het gezag op een goede wijze invult. Dat schrijft minister De Jonge (Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening) in de kabinetsreactie op het advies ‘Gezag herwinnen: over de gezagswaardigheid van het openbaar bestuur’ van de Raad voor het Openbaar Bestuur dat in 2022 verscheen. Ondanks dat op veel terreinen stappen worden gezet, zijn we er nog lang niet. Het kabinet blijft daarom op alle mogelijke manieren werken aan het versterken van het gezag van de overheid. Samen met de Raad wil het kabinet onderzoeken hoe ze dit ook in de toekomst het beste kan doen.
Advies ‘Gezag herwinnen: over de gezagswaardigheid van het openbaar bestuur’
In het rapport stelt de Raad dat het gezag van de overheid onder druk staat, bijvoorbeeld doordat diensten en voorzieningen zijn uitbesteed aan de markt of onafhankelijke uitvoeringsorganisaties. Zonder gezag mist het overheidsbeleid legitimiteit en draagvlak, terwijl die juist hard nodig zijn voor het aanpakken van de grote opgaven waar de samenleving zich voor staat. Het herstellen van gezag vraagt om een aanpak die zich richt op meerdere onderdelen van de overheid, en de Raad adviseert te investeren in de bekwaamheid, betrouwbaarheid en betrokkenheid van het openbaar bestuur. Het kabinet heeft al een aantal acties in gang gezet, ook gebaseerd op de aanbevelingen van de Raad.
Investeren in de bekwaamheid van openbaar bestuur
Begin 2023 ontwikkelde het kabinet de ‘Actieagenda Sterk Bestuur’. Hiermee zet het in op langetermijndenken, door beter na te denken over de effecten en haalbaarheid van nieuwe plannen. Daarnaast besteden we bij benoemingen van topambtenaren extra aandacht aan specifieke kennis voor een bepaalde functie en moet er minder snel worden gerouleerd.
Investeren in betrouwbaarheid van openbaar bestuur
Het kabinet staat voor een overheid die mensen niet als klant of kostenpost ziet, maar die zich in mensen verplaatst en naar mensen luistert. Daarom zetten we met een nieuwe ‘sturingsfilosofie’ in op een overheid die betrouwbaar is, die levert en die doet wat nodig is.
Investeren in betrokkenheid van openbaar bestuur
Het kabinet herkent dat de overheid te veel ‘top-down’ is georganiseerd en dat niet alle groepen op gelijke wijze zijn vertegenwoordigd in het openbaar bestuur. Diversiteit en inclusie vormen een speerpunt in het personeelsbeleid en zullen dat nog meer moeten zijn. Daarnaast wil het kabinet beleid, uitvoering en de controle daarop samen met de samenleving realiseren. Dat lukt alleen als de Rijksoverheid weet wat er in de samenleving speelt en verbinding kan leggen met verschillende groepen en organisaties.
Gezag herwinnen en ‘Elke regio telt!’
De kabinetsreactie op het rapport “Gezag herwinnen” kan in combinatie worden gezien met de reactie op het rapport ‘Elke Regio Telt!’, waarin de Raad de kloof tussen en binnen regio’s en steden aan de orde stelde. Het kabinet liet eerder weten samen met de mensen uit de regio’s aan de slag te gaan met de uitwerking hiervan.