Letterlijke tekst persconferentie na ministerraad 12 januari 2018
Letterlijke tekst van de persconferentie van minister-president Rutte na afloop van de ministerraad op 12 januari 2018.
Inleidend statement minister-president Rutte:
Goedemiddag, allereerst welkom natuurlijk op de eerste persconferentie in 2018. Het nieuwe jaar kende een heel slecht begin, zeker ook voor Groningen. De aardbeving bij Zeerijp heeft ons weer eens met de neus op de feiten gedrukt. In Groningen gaan mensen iedere avond naar bed met het gevoel: ik hoop maar dat het rustig en veilig blijft. En wat mij betreft en wat betreft het hele kabinet kunnen we dat ook niet snel genoeg oplossen. Iedereen wil dat, kabinetsbreed. En natuurlijk ook de mensen in Groningen, die terecht boos zijn. Ik denk dat we dat allemaal zo voelen.
Er moeten in ieder geval nu twee dingen gebeuren, daar hebben we vandaag uitvoerig over gesproken. In de eerste plaats het schadeprotocol. Het is klip en klaar dat de mensen in Groningen het recht hebben op compensatie van hun schade. Dat moet ook geregeld zijn wat ons betreft, binnen enkele weken moet het protocol nu af zijn. En dat vraagt betrokkenheid en voortvarendheid van alle partijen. Het is niet alleen een zaak van de Rijksoverheid, maar ook de regionale partijen. Gezamenlijk moeten we daar nu snel uit zijn. En ten tweede, het antwoord op de vraag hoe en wanneer de gaswinning naar beneden gebracht kan worden, en zoals Eric Wiebes al heeft toegelicht toen hij de Ministerraad verliet, het touwtje, hij brengt nu alle mogelijkheden daarvoor in kaart. Dat de gaswinning naar beneden moet, dat weten we natuurlijk al een tijd. Die is natuurlijk ook al naar beneden gegaan van boven de 50 naar iets boven de 21 miljard kuub. En daarom is het natuurlijk ook zo moeilijk nu te behappen dat het zoveel tijd kost om die volgende stappen te zetten. Dat komt wel omdat er meerdere factoren een rol spelen. Als er onvoldoende gas geleverd kan worden, komen mensen in de kou te zitten of kunnen bedrijven failliet gaan. Maar wat ik ook nog vaak hoor is dat mensen denken dat de overheidsfinanciën een factor zouden zijn in het niveau van de gaswinning. Nou, nog maar een keer, ik heb het al vaak gezegd: dat is geen factor. De enige factor die we hebben is de veiligheid in het gebied en voorkomen dat grote delen van Nederland van het gas worden afgesloten. Dat is de enige afweging, en niet de bijdrage aan de Rijksbegroting. Het regeerakkoord gaat uitgebreid in natuurlijk op de situatie in Groningen, voorziet ook in een brede aanpak van alle facetten, dus een veilige en verantwoorde gaswinning. Daar hoort bij preventie, herstel, ook perspectief boven de grond voor de mensen in het gebied, voor de bedrijven en de mensen die er wonen, ook voor de werkgelegenheid. En dat betekent ook dat er moet worden geïnvesteerd in de leefbaarheid van de economie daar en van de regio als geheel. Daar wordt ook hard aan gewerkt om dat verder vorm te geven.
Tot slot een andere kwestie die speelt natuurlijk nu, is Venezuela. De kwestie van de situatie tussen Venezuela en de eilanden die daar liggen. De Nederlandse onderdelen van het Koninkrijk: Aruba, Bonaire en Curaçao. Deze week veel in het nieuws geweest. Dat zorgt natuurlijk voor groot ongemak daar op de eilanden, past ook niet bij het streven naar goed nabuurschap met een van onze grootste buurlanden. Momenteel loopt het overleg tussen vertegenwoordigers van Curaçao, Aruba, Nederland en Venezuela. En wij zoeken naar een oplossing voor het probleem dat de regering van Venezuela ervaart, zodat de grens zo snel mogelijk weer open kan.
Schadeprotocol Groningen
GEERTS (RADIO 1)
Meneer Rutte, u had het net al over de schadeloosstelling en de protocollen die daarbij horen. De Nationale Ombudsman pleitte vanochtend er voor dat de overheid er veel strakker bovenop zou zitten. Sterker nog, dat de overheid zelf de schadeloosstelling ter hand zou nemen. Wat vindt u daarvan?
RUTTE
Ik heb het allemaal gehoord. Maar ik denk nu dat het vooral van belang is dat we even geen nieuwe uitspraken doen uit de regering. De heer Wiebes is van de week daar geweest, heeft ook net ook tegen u gezegd, we hebben daar in het kabinet uitvoerig over gesproken dat we binnen een paar weken die kwestie van het schadeprotocol afgewikkeld willen hebben. Maar nogmaals dat moeten we ook echt met elkaar doen. Ook met de spelers daar, lokaal en regionaal. Ik ben er van overtuigd dat dat kan. En wat er dan precies in dat schadeprotocol staat, dat zien we over een paar weken.
GEERTS
Dat schadeprotocol en vooral de vertraging die dat met zich meebrengt, dat noemde de ombudsman ‘juridisch geneuzel’. Is dat een term waarin u zich kunt vinden?
RUTTE
Nogmaals, ik wil dat problemen worden opgelost, dus ik ga nu geen commentaar geven verder op de ombudsman.
GEERTS
Oké, dan wel, wat is volgens u een redelijke termijn voor mensen om hun geld binnen te krijgen?
RUTTE
Wat ik wil is dat we binnen een paar weken de kaders helemaal rond hebben, maar ik ga nu verder geen uitspraken doen over wat daar precies in staat. Want alles wat ik daar nu over zeg, dat is iedere keer het probleem met dit dossier, leidt uiteraard – dat begrijp ik ook – tot reacties van bestuurders daar. Volgens mij is mijn taak nu en ook die van Eric Wiebes en van het hele kabinet om te bevorderen dat we zo snel mogelijk tot goede afspraken komen, en dan past het er niet bij dat ik nu op onderdelen daarvan al uitspraken doe.
GEERTS
Ja, maar daarmee wordt iedere keer verwezen naar een onafhankelijke commissie of naar andere externe partijen. Mijn vraag is meer: wat is de rol van de Nederlandse overheid hierin, moet inderdaad de Nederlandse overheid hier niet gewoon het voortouw nemen en bijvoorbeeld gewoon beginnen met uitkeren?
RUTTE
Nogmaals, binnen twee weken willen we die afspraken maken en er moeten over heel veel dingen afspraken worden gemaakt en bij alles wat ik er nu over zeg, verzeker ik u een ding, leidt tot veel reacties en leidt tot een vertraging van het opstellen van het schadeprotocol, dus dat moet ik niet doen.
GEERTS
Dus als u als overheid iets doet voor die mensen, dan helpt dat niet?
RUTTE
Nee, dat helpt wel, maar alles wat ik nu zeg wordt natuurlijk gelezen ook in de context van onderhandelingen die al maanden gaande zijn, die ook vaak tussen de partijen daar plaatsvinden in het gebied zelf en tussen de partijen daar en het kabinet. En wij willen echt de komende weken die afronden.
VAN DOMMELEN (NOS JOURNAAL)
Is het niet gewoon een kwestie van fatsoen om de Groningers te vertellen: ‘dan en dan is er duidelijkheid?
RUTTE
Ja, maar dan moeten wij het bestuur van Groningen naar ons toetrekken. Het schadeprotocol betreft de afwikkeling van deze hele kwestie en binnen onze democratie is dat samen met de gemeenten en de provincie.
VAN DOMMELEN
Ja, maar dat leidt dan toch, daar hebt u ongetwijfeld gelijk in, maar al dat soort opmerkingen, dat leidt toch tot een soort van bestuurlijke onmacht. Dat iedereen een beetje naar elkaar kijkt, van: ‘ja, ik kan het ook niet in mijn eentje oplossen, we moeten het samen doen’. En intussen zit je in Groningen in je huis en hoor je alleen maar dat.
RUTTE
Exact.
VAN DOMMELEN
Ja, maar nu zegt u: twee weken, dan moet er een protocol zijn. Dan heb je een protocol, maar dat moet ook nog ’s in werking treden en moet dan iets gaan vertellen over jouw schade. Voor je het weet ben je een aantal maanden verder en weet je nog niets.
RUTTE
Iedereen is op dit moment zeer gemotiveerd om het zo snel mogelijk te doen. Wiebes heeft er ook een paar dingen over gezegd. Dat wordt ook in het gebied zo gevoeld, ook bij de bestuurders daar. Dus ik heb er echt vertrouwen in dat we in een paar weken eruit kunnen zijn.
VAN DOMMELEN
Maar hebben die Groningers niet gewoon recht op uw persoonlijke toezegging: ik ga dat voor jullie regelen en ik ga iedereen erbij betrekken, en dan en dan is het geregeld.
RUTTE
Ja, maar dan moet ik ook het bestuur in Groningen nu helemaal overnemen. Ik geloof niet dat dat het plan is.
Gaswinning Groningen
DU PRÉ (DE VOLKSKRANT)
Over de gaswinning, meneer Rutte: meneer Wiebes, en ook meneer Kamp hiervoor hebben steeds gezegd dat met de huidige norm het maximum eigenlijk ook het minimum is geworden, omdat er namelijk gewoon voor de leveringszekerheid, de huidige hoeveelheid nodig is voor de Nederlandse huizen en ook voor de contracten die we met het buitenland hebben. Is er nou toch dan een mogelijkheid dat dat niet zo is?
RUTTE
Op dit moment is dat de situatie. Wat Eric Wiebes ook doet nu al sinds zijn aantreden, maar zeker ook door wat er maandag gebeurd is, is opnieuw kijken naar alles: de grootgebruikers, de kleinverbruikers, buitenlandse contracten, om te bezien of je meer kunt doen dan in het regeerakkoord staat wat sowieso kan qua vermindering. In het regeerakkoord staat zo’n 1,5 miljard kuub minder. Eric Wiebes zegt: dat is richtinggevend, maar als het meer kan en als het sneller kan, is dat beter, dus daar werkt hij aan om te bezien of die mogelijkheid er is. En dat weten we nog niet. Dat brengt hij in kaart en zodra dat rond is, bericht hij er over.
DU PRÉ
En heeft u een idee van de termijn waarop hij werkt? Er is dinsdag een debat in de Tweede Kamer volgende week.
RUTTE
Ja, dan is het er nog niet, maar hij wil nu in het eerste kwartaal met al die scenario’s komen om te kijken of het sneller zou kunnen dan we al in het regeerakkoord ons hadden voorgenomen. En nogmaals, daarbij spelen de financiën van een verminderde gasopbrengst geen rol.
Nieuwe ambassadeur van de Verenigde Staten
GEERAEDTS (RTL NIEUWS)
Hoe kijkt u aan tegen het eerste optreden van de ambassadeur van de Verenigde Staten hier in Nederland?
RUTTE
Daar geef ik verder geen commentaar op. Ik ga een relatie met hem bouwen. Ik geloof niet dat ik die relatie bevorder door ook weer allemaal commentaar te geven op allerlei optredens.
GEERAEDTS
Waarom niet, want hij heeft iets geks gezegd over Nederland wat gewoon niet klopt. Hebt u dan geen taak om hem daar op te wijzen?
RUTTE
Ik heb begrepen dat een onderminister in Amerika vanmorgen op tv heeft gezegd dat hem al gevraagd is die duidelijkheid te verschaffen, dus dat hoef ik niet meer te doen.
GEERAEDTS
U hoeft hem niet te helpen om die duidelijkheid...
RUTTE
Het lijkt me een intelligente man, en ik begrijp dat hij uit Washington de instructies heeft gekregen om, uit Washington instructies heeft gehad om waar misverstanden zouden kunnen zijn gerezen die misverstanden weg te nemen.
GEERAEDTS
Vindt u dat terecht?
RUTTE
Daar ga ik niets over zeggen. Ik heb maar een belang en dat is dat we tussen de Nederlandse en Amerikaanse regering een werkbare relatie bouwen. Amerika is de leider van de vrije wereld, een van onze belangrijkste partners en ik vind natuurlijk van alles van wat ik allemaal zie en ook de uitzendingen bij, wat was het Nieuwsuur, en bij RTL en overal. Maar dat hou ik toch even voor mezelf.
Gaswinning Groningen (2)
DE ZOETEN (NIEUWSUUR)
Toch nog heel even over Groningen. Het SodM heeft gezegd: het is code rood. We moeten eigenlijk misschien niet meer naar leveringszekerheid kijken. We moeten puur naar de veiligheid kijken. Is het kabinet ook bereid om op een gegeven moment te zeggen: de veiligheid is gewoon de eerste en enige prioriteit?
RUTTE
Ja, maar veiligheid is natuurlijk ook dat niet bij een deel van Nederland het gas midden in de winter wordt afgesloten. Dat veiligheid moeten wij als kabinet in de volle breedte zien en vandaar dat we zeggen: het is in de eerste plaats de veiligheid daar, dan is de leveringszekerheid – want dat is op zichzelf ook een aspect van veiligheid – dat niet ineens een hele provincie zonder gas zit als het vriest. En nogmaals, omdat ik iedere keer merk dat het misverstand er is: daarbij speelt geld geen rol als in, dat een lagere gaswinning gevolgen zou hebben voor de staatskas. Ja, dat kan zo zijn, maar dat is geen factor die we in de afweging betrekken.
DE ZOETEN
U zegt: leveringszekerheid, maar SodM zegt dus: de veiligheid an sich, dat de boel daar niet instort, dat is gewoon het allerbelangrijkste en 1,5 miljard minder, wat nu in het regeerakkoord staat, dat is dan gewoon te weinig.
RUTTE
Zij gaan nu komen, conform code rood, wat betekent, dat is een technische codering die gebruikt wordt in het meet- en regelprotocol. Dat betekent dat zij nu kijken vanuit interventieniveau wat er moet gebeuren. Dat betekent in de eerste plaats, dat heeft de NAM gedaan dat zij met een plan moesten komen binnen twee dagen. En nu komt het SodM, dat hoort bij code rood, komt binnen twee weken met een opvatting en daar moet het kabinet dan een besluit over nemen.
DE ZOETEN
Ja, maar bent u bereid om dan, want eerder is er wel een advies geweest wat het kabinet toen niet gevolgd heeft, bent u bereid om te zeggen: oké het is nu toch weer een stap verder, we gaan dat wel overnemen?
RUTTE
Nogmaals, ik weet niet wat er in het advies staat. Ik ga er niet op vooruit lopen.
DE ZOETEN
Ja, maar als zij eerder als 12 hebben geadviseerd, is de kans dat zij nu met zoiets komen natuurlijk redelijk groot.
RUTTE
Ik weet niet waar u die cijfers op baseert. Ik kan alleen zeggen dat het SodM er nu naar kijkt en wij wachten dat advies af.
Schadeprotocol Groningen (2)
DE ZOETEN
Nog even toch over het schadeprotocol ook. U zegt: het is nu niet zinvol als ik er iets over zeg. Maar het heeft al heel erg lang geduurd. Hoe reflecteert u daarop dat het zo lang heeft geduurd?
RUTTE
Ja, dat dat dus veel te lang is en dat Eric Wiebes, terecht denk ik, tot de conclusie is gekomen dat dat niet aanvaardbaar is en dat raakt dus ook de regering. Het raakt ook de spelers daar. Niet de mensen in het gebied natuurlijk, maar gezamenlijk hebben wij nu een opdracht.
DE ZOETEN
Maar wat rekent u zich dan zelf aan daarin?
RUTTE
Dat ik nu allereerst er keihard aan moet werken om er voor te zorgen dat er een schadeprotocol komt en daarna ga ik natuurlijk praten over wat er allemaal beter had gekund.
DE ZOETEN
Is het niet heel cynisch dat er eerst weer een aardbeving moet komen voordat er eindelijk haast komt?
RUTTE
Ja, maar dat is niet waar. Eric Wiebes is vanaf dag 1 daar mee bezig al. Zijn gesprek van woensdag was ook al gepland. Dus heeft hij ook al voor de kerst heel veel gesprekken gehad daar. Hij had al als absolute prioriteit dat schadeprotocol. Dat was al zijn prioriteit en de aardbeving heeft daar niets aan veranderd. Maar het heeft ons natuurlijk wel allemaal op een verschrikkelijke manier met de neus op de feiten gedrukt.
Gaswinning Groningen (3)
CATS (HET FINANCIEELE DAGBLAD)
U heeft al een paar keer gezegd in deze persconferentie dat wat u betreft het geen factor is, is de staatskas, wat betreft de winning van het Groningse gas. Maar dat Groningse gas heeft er natuurlijk wel voor gezorgd dat Nederland is wat het is, namelijk een verzorgingsstaat van formaat. Dus dat is misschien toch iets te makkelijk. Betekent dit dat u bereid bent om te gaan bezuinigen op diezelfde verzorgingsstaat voor de veiligheid van de Groningers, voor hun huizen die nu gestuct moeten worden?
RUTTE
Ik blijf bij de uitspraken die ik deed. Dat hebben we steeds gezegd. Ook toen, nu is de slag op de begroting nog een paar miljard. Dat was een aantal jaren geleden nog 12 miljard, dus dat is met tien miljard afgenomen. Midden in de crisis ook nog. Ook toen gold al dat veiligheid op nummer 1 staat, naast leveringszekerheid en dat de staatsfinanciën aan de inkomstenkant van het Groningse gas, geen factor is in de besluitvorming. Nu gaat het nog om een paar miljard op de rijksbegroting, dus het niet zo dat we de verzorgingsstaat hoeven te sluiten als we geen gas winnen.
CATS
Maar 2 miljard minder op bijvoorbeeld de ouderenzorg...
RUTTE
Twee miljard op 300 miljard op de rijksinkomsten is te overzien.
CATS
Oké dat is dan te overzien, maar er speelt toch ook nog mee dat dat wel heel lang heeft geduurd dan dat besef. Kunt u dat zeggen omdat de olieprijs stijgt?
RUTTE
We zijn sinds 2012 bezig het terug te brengen inmiddels van ver boven de 50 miljard, nu terug naar 20 of 21. En het kabinet wil het verder terugbrengen.
CATS
Maar kunt u dat zeggen omdat de olieprijs nu stijgt die is gelieerd aan de gasprijs, dus dat maakt het allemaal iets makkelijk misschien?
RUTTE
Nee nogmaals, dat heeft voor mij nooit een rol gespeeld. Voor het vorige kabinet niet en voor dit kabinet niet. Het gaat om veiligheid en niet om de gevolgen voor de rijksbegroting als je minder gas wint.
CATS
Oké en u had het net over preventie in dit dossier. Wat betekent dat? Hoe kunt u aardbevingen voorkomen?
RUTTE
Preventie is dat je naast het herstel van de schade woningen versterkt. Er liggen twee grote opgaves, dus schadeherstel en de versterkingsopgave.
Akkoord Duitsland
VAN SOEST (ALGEMEEN DAGBLAD)
Bent u geschrokken van het voorlopige akkoord dat vanochtend is gesloten door Angela Merkel en Martin Schulz?
RUTTE
Nee, en ik ga ook niet op elk regeerakkoord wat in een ander land gesloten wordt reageren verder. Ik ben er niet van geschrokken. Ik ben blij dat Duitsland op weg is naar een stabiele regering, dat lijkt mij van groot belang ook voor Nederland.
VAN SOEST
Ik vraag het natuurlijk omdat ze daarin hebben afgesproken dat er meer geld en meer bevoegdheden naar Brussel moeten. Iets waar u nooit zo’n hele grote fan van bent.
RUTTE
Ik ga niet op elk regeerakkoord reageren.
VAN SOEST
En als Duitsland als machtigste land in Europa vindt dat dat Europees Monetair Fonds er snel moet komen?
RUTTE
Nederland heeft een aantal voorstellen gedaan voor het versterken van de eurozone. We hebben in de eerste plaats voorgesteld dat er inderdaad een Europees Monetair Fonds moet komen. Ik heb niet precies nog kunnen analyseren wat ze daarover hebben afgesproken in het Sondierungs Akkord heet het geloof ik. Het voorlopige, de opmaat naar de onderhandelingen in Duitsland. Ook daar is sprake van een Europees Monetair Fonds. Dat lijkt een fonds te worden wat communautair moet worden bestuurd, anders dan het huidige fonds wat intergouvernementeel is bestuurd. Wat betreft Nederland heeft het de voorkeur als het intergouvernementeel blijft en zouden wij willen dat het runnen van de programma’s ook bij dat fonds wordt belegd, dus dat je de trojka afschaft en dat je het runnen van programma’s bij het fonds onderbrengt. Maar dat is een standpunt wat Nederland al in september in de Europese discussie heeft ingebracht in combinatie met het koppelen van de Structuur- en Cohesiefondsmiddelen aan het naleven van de landenspecifieke aanbeveling, uit de Commissie. Dus dat landen ook daadwerkelijk hervormen om toegang te krijgen tot de Cohesie- en Structuurfondsen. En daarnaast hebben wij voorstellen gedaan voor een systeem waarbij in de eerste plaats ook de private schuldeisers betrokken worden als een land in de problemen komt. En we hebben voorstellen gedaan als Nederland waar het betreft de verdere afronding van de bankenunie. Dus er ligt een heel pakket Nederlandse voorstellen. Er zitten nu ook weer elementen op de eurozone in, in dit eerste Duitse akkoord. Er liggen ook heel veel andere voorstellen in Europa: van de Commissie van Portugal, de Franse president heeft een aantal aanzetten gegeven. Ik was 1 januari bij de Oostenrijkse collega die uiteraard ook met hem uitvoerig gesproken over dit onderwerp. Die discussie zal de komende maanden, mogelijk jaren, zijn beslag krijgen.
VAN SOEST
Maar toch, laatste vraag dan, Duitsland en Frankrijk willen duidelijk iets anders met het Europees Monetair Fonds dan Nederland. Welke mogelijkheden....
RUTTE
Volgens mij wat nu in het Duitse akkoord staat, staat volledig haaks op wat Macron wil. Macron wil geen communautair Europees Monetair Fonds, dat is echt heel wat anders. Macron wil een Europees Monetair Fonds intergouvernementeel houden. Het Duitse voorstel, zoals ik het lees, lijkt mij 180 graden haaks op de Franse voorstellen.
VAN SOEST
Welke mogelijkheden heeft u nog om dit tegen te houden?
RUTTE
Allemaal, dit is allemaal bij unanimiteit.
Beperken gezinshereniging
JOOSTEN (ELSEVIER)
Is het misschien een goed idee voor Nederland om net zoals nu de nieuwe coalitie in wording in Duitsland heeft besloten, om de gezinshereniging te beperken?
RUTTE
Nogmaals, we hebben in Nederland een heel streng en rechtvaardig migratiebeleid, ook op gezinshereniging, op sociale zekerheid. Maar het gaat niet werken, om, als er in een Europees land een coalitieakkoord wordt gesloten met elementen van beleid over zaken waar we ook hier in Nederland mee bezig zijn, om dan daar commentaar op te leveren. Ik geloof er echt in dat het veel beter is dat je als land zelf met voorstellen komt en ideeën hebt, in de Europese discussie, ook in dit geval hoe je als land omgaat met migratiebeleid. Dus ik ga er niet op reageren.
JOOSTEN
Ja, maar Rutte I om het maar even zo te zeggen heeft heel veel moeite gedaan, ook destijds, om de gezinshereniging te beperken. Toenmalig minister Leers ging nog Europa in om dat te regelen. Dus eigenlijk zou je moeten zeggen: beter laat dan nooit.
RUTTE
Dan zou ik echt die Duitse voorstellen moeten bestuderen. U koppelt de Duitse voorstellen nu blijkbaar aan de vraag of ze Europees rechtelijk kunnen wat zij voorstellen, dus u heeft twijfel over wat Duitsland nu voorstelt en dat heb ik nog niet kunnen beoordelen, maar ik begrijp uit uw vraag dat u twijfel heeft of de Duitse voorstellen wel kunnen binnen het Europees rechtelijke kader, begrijp ik u goed?
JOOSTEN
Nee, ik bedoel eigenlijk gewoon: wat Duitsland nu wil, dat wilde Nederland al 5 jaar geleden.
RUTTE
Nederland heeft 5 jaar geleden een aantal zaken in het eerste regeerakkoord waar ik vorm aan mocht geven in het eerste kabinet een aantal zaken die op Europees verdragsrechtelijke beperkingen stuitte. Ik begrijp uit uw vraag dat dat ook bij het Duitse akkoord zo zou zijn, dat is mij nog niet bekend. Dat moet ik even goed bestuderen.
JOOSTEN
Bulgarije is aangetreden als voorzitter van de EU. De heer Juncker heeft gezegd dat het land recht heeft op toetreding tot de euro en Schengen. Hij heeft in elk geval gezegd van: ik ben er helemaal voor als zij toetreden. Ik wilde graag weten wat het standpunt van Nederland is.
RUTTE
Beide is mogelijk, alleen voor de euro geldt dat ze dan moeten voldoen aan de convergentiecriteria en dat moet de Commissie in eerste instantie vaststellen en ik begreep juist dat Juncker zei: er is nog werk te doen. Ook dat heb ik alleen maar uit Reuters berichten gehaald vandaag die ik probeer tijdens zo’n Ministerraad te volgen, dus ik weet niet precies wat de laatste stand van zaken daarvan is. Volgens mij heeft de Commissie geen formele positie ingenomen op de vraag of Bulgarije rijp is voor de euro. Maar op zich is de afspraak in Europa dat alle landen, behalve ik dacht Denemarken heeft daar een opt-out op, dat alle landen uiteindelijk ook bereid zijn de euro in te voeren, maar dan moeten ze aan de convergentiecriteria voldoen. Dus dat is normaal beleid en dan is het eerst de Commissie die er voorstellen voor doet. Over Schengen ligt het anders. Daar hebben Nederland, met andere landen, een aantal jaar geleden gezegd: wij vinden dat er een strakkere koppeling moet zijn aan het naleven van het controle- en verificatiemechanisme wat is ingesteld bij de toetreding van Bulgarije en Roemenië. En naar onze opvatting is Bulgarije nog niet klaar voor Schengen. Dat is nog steeds onze opvatting.
Bezoek Oostenrijk
BOVEN (BNR)
Meneer Rutte, uw eerste bezoek dit jaar, u zei het net al even, ging dit jaar naar Oostenrijk op 1 januari. Bent u enthousiast over nieuwe Oostenrijkse regering?
RUTTE
Ik ben altijd blij als er in een Europese lidstaat stabiele regeringen zijn. Verder is het niet aan mij om politieke duiding te geven van zo’n regering, maar ik heb een heel goed gesprek gehad met Sebastian Kurz, de nieuwe kanselier van Oostenrijk en zie zeer uit naar een goede samenwerking. Maar ik ga geen politiek commentaar leveren of een regering te links, te rechts of te midden is. Dat doe ik nooit.
BOVEN
Ik bedoel het eigenlijk meer in de context van Oostenrijk was altijd bondgenoot hè van Nederland. Nederland, Duitsland, Oostenrijk, dat waren altijd een beetje de landen die samen optrokken. Kurz die kijkt ook weer naar Orbán. Hoe ziet u dat nu, u heeft met hem gesproken?
RUTTE
De Oostenrijkse regering heeft natuurlijk al, sinds Werner Faymann, en dat is onder Christian Kern voortgezet en nu ook natuurlijk met de regering die er nu is, heeft een aantal opvattingen over migratie. En ze hebben ook een grote rol gespeeld in februari 2016 om uiteindelijk bij te dragen aan het afsluiten van de Balkanroute. We weten in vier dagen kwamen vluchtelingen uit Zuid-Turkije in Berlijn aan. En Oostenrijk heeft een belangrijke rol gespeeld om dat toen te beëindigen. En dat was de opmaat ook naar de afspraken die we natuurlijk konden maken met Turkije over het opvangen van Syrische vluchtelingen. Dus daar zit een vrij consequente koers. Ook bij Kurz, een consequente koers. Maar als ik bijvoorbeeld kijk naar de gesprekken die hij en ik hebben gevoerd over het Europese budget, nu weer zevenjaarsbudget, die discussie die daar aan komt, de toekomst van de eurozone, daar merk ik vergaande overeenkomsten in onze opvattingen.
BOVEN
Maar bij immigratie niet?
RUTTE
Ja, bij immigratie ook veel, ook veel overeenkomsten. Wij zijn natuurlijk beiden van mening dat we moeten proberen om in een en-en-en-aanpak dit vraagstuk van de migratie te benaderen. Dus het wegnemen van de grondoorzaken in de landen van herkomst, goede opvang mogelijk maken in de regio, zoals de afspraken met Turkije, waar mogelijk ook met andere landen. Daarnaast, daar heeft het Oostenrijkse regeerakkoord een paar dingen over gezegd, zijn er mogelijk verschillen van opvatting over wat je in een crisissituatie doet met het herverdelen van vluchtelingen over Europa. Die discussie is nog niet klaar. Er zijn scholen die zeggen: je moet altijd herverdelen over Europa. Maar er ligt ook een voorstel van het vorige voorzitterschap Estland, wat Nederland heeft omarmd, om in crisissituaties vluchtelingen her te verdelen over Europa. Dat hele gesprek moet nog plaatsvinden. En ik heb wel kennis genomen van het Oostenrijkse regeerakkoord, maar het moet natuurlijk blijken hoe Oostenrijk uiteindelijk op dat punt in de praktijk de zaak vorm gaat geven. Maar bijvoorbeeld op het hele grote vraagstuk van de begroting en de eurozone zijn er grote overeenkomsten.
BOVEN
De vorige keer dat deze regering aantrad in Oostenrijk toen volgden er Europese sancties, 15 jaar geleden, nu gaat u binnen twee weken nadat de regering is aangetreden naar het Nieuwjaarsconcert.
RUTTE
Ja.
BOVEN
Wat zegt dat eigenlijk over, de FPÖ is nog steeds de FPÖ, maar kennelijk is Europa veranderd, is Nederland veranderd.
RUTTE
Ja, ik denk dat we het allemaal belangrijk vinden dat partijen die veel kiezers achter zich krijgen en bereid zijn verantwoordelijkheid te nemen. In Nederland hebben we het ook met de PVV gedaan. Ik was in 2010 voorstander ervan om toen die partij toen wel, nu niet meer, maar toen wel bereid was verantwoordelijkheid te nemen, om die partijen ook de kans te geven. Dat werd een gedoogconstructie. Dus ik denk dat het belangrijk is dat partijen ook op de flanken, of dat nou links of rechts is, die bereid zijn te tekenen voor regeerprogramma’s die uitgaan van de algemene principes van onze Europese beschaving en de rechtstaat, om die partijen ook een kans te geven. En daar zie je natuurlijk wel een verschil, dat is waar, met de reacties in 2000 dacht ik, regering Schüssel en nu.
BOVEN
FPÖ-minister van Binnenlandse Zaken heeft voorgesteld om de asielzoekers in Oostenrijk te concentreren.
RUTTE
Daar ga ik niet op reageren verder, want daar heeft hij later ook weer zelf opmerkingen over gemaakt. Dat schijnt... ja goed, dan moeten we even heel precies bekijken wat hij er over gezegd.
BOVEN
Maar dat is wel het risico als je dit soort partijen natuurlijk in een regering krijgt, dat je dit soort retoriek op regeringsniveau gaat horen.
RUTTE
Ja ook bij centrumlinkse en centrumrechtse partijen kunnen risico’s zijn.
Terugtreden van Camiel Eurlings als IOC-lid
DE WINTHER (DE TELEGRAAF)
De heer Rutte, tijdens het reces is ook Camiel Eurlings teruggetreden als IOC-lid. Wat vindt het kabinet daarvan?
RUTTE
Ja, ik heb daar natuurlijk kennis van genomen. Ik had al gezegd voor de laatste persconferentie voor het kerstreces dat mij bekend was dat gesprekken, was toen al gepland, met NOC*NSF, over allerlei zaken en dat ik dat gesprek me heel goed kon voorstellen. Ik respecteer dat besluit. Hij is door het IOC op persoonlijke titel benoemd. De overheid heeft er verder geen rol in. En ik denk dat we nu vooruit moeten kijken. Dus ik respecteer dat besluit en ik wil er eigenlijk verder niet te veel commentaar op geven.
DE WINTHER
Is respecteren ook het goed vinden?
RUTTE
Ik snap dat hij dit doet. Ik snap dat hij dit besluit heeft genomen. Maar ik laat het erbij omdat hij er niet zat op een plek die de Nederlandse regering had bevorderd of waar wij over gaan. Het IOC benoemt mensen op persoonlijke titel, en ook een eventueel nieuw IOC-lid dan zie je allerlei suggesties in de media verschijnen van sporters. Het IOC heeft 15 sporters op plekken zitten, maar de andere 70 zijn juist niet-sporters, en het IOC gaat er zelf over wie ze daar neer zetten.
DE WINTHER
De Koning was natuurlijk destijds nog geen lid van de regering, maar is dat inmiddels wel. Voorziet u dat hij zich in de toekomst nog ’s gaat bezig houden met wie zich wellicht in het IOC namens Nederland mag manifesteren?
RUTTE
Over opvattingen van de Koning doe ik nooit mededelingen, al was het maar omdat die opvattingen voor zover die in de openbaarheid komen altijd liggen onder het beslag van ministeriële verantwoordelijkheid.
DE WINTHER
Ja, maar kan ik daaruit ook opmaken dat de Nederlandse regering het onverstandig vindt om vanuit de Nederlandse regering te lobbyen voor iemand in het IOC.
RUTTE
Ja, dat is een ingewikkelde vraag. Kijk, het IOC benoemt zelf mensen. Ik sluit niet uit dat als ik in Zuid-Korea ben dadelijk bij de opening van de Spelen en gesprekken heb dat ik, als je iemand tegen het lijf loopt, zou je kunnen zeggen: we zouden het als land goed vinden als Nederland weer vertegenwoordigd is in het IOC. Ik weet niet of dat zich voordoet. Ik ga niet actief daar voor lobbyen, maar als iemand mij dat zou vragen: nou zit Nederland toch voor het eerst sinds lange tijd meer in het IOC, wat vind je daar van? Dan zal ik zeggen dat ik dat betreur en het goed zou vinden als er weer een Nederlander in het IOC zou zitten. Is dat een lobby?
DE WINTHER
U zou ook kunnen zeggen van: we moeten er nu alles aan doen dat we op internationaal niveau, dat ik als minister-president, er alles aan doen om te zorgen dat we die zetel...
RUTTE
Als ik dat hier zou uitspreken is de kans dat we hem krijgen kleiner, want dan zal het IOC zeggen: daar ga je niet over, tegen mij. Dus dit vraagt subtiliteit. Maar natuurlijk is het in het belang van de Nederlandse sport dat wij op alle relevante plekken goed vertegenwoordigd zijn.
DE WINTHER
Er zijn mensen die zeggen: het moet een vrouw zijn, dat zou goed zijn. Is dat iets wat u ook vindt?
RUTTE
In het algemeen ben ik daar een groot voorstander van, bij gelijke geschiktheid. Als het goede vrouwen zijn die je benoemt, om die te krijgen. Maar dan zijn we al weer twee stappen verder. Eerst maar ’s kijken of überhaupt wat het IOC van plan is.
DE WINTHER
En misschien liever een sporter dan een politicus?
RUTTE
Dat zei ik net al. Ik zie overal in de pers sporters gesuggereerd worden, alleen het IOC is gereorganiseerd en werkt zo dat er 15 plekken zijn voor sporters. Die zijn allemaal ingevuld. En waar Eurlings zat was op een van de andere 70 plekken, dat is niet voor sporters. Dus het is niet zo dat als daar een Nederlander komt, dan is het niet perse een voordeel als dat een sporter is. Misschien zelfs wel een nadeel, want die zou dan juist op een van die 15 plekken hebben gemoeten. Dan moet je kijken of daar een vacature is ontstaan. Maar de plek waar Eurlings zat, was niet een sportersplek, daar zitten 15 gereserveerde plekken voor.
Relatie Nederland-Turkije
KRANENBURG (NRC HANDELSBLAD)
Meneer Rutte wat ook nog gespeeld heeft tijdens het reces dat is de heer Erdogan. Die noemde u een oude vriend. Is dat wederzijds? En is een oplossing nabij, het diplomatieke geschil?
RUTTE
Nou ja, ik heb ook kennis genomen van die uitspraken. Ik kan alleen maar zeggen dat hij en ik een paar hele goede gesprekken hebben gevoerd in Ankara, in Chicago, in Den Haag. Die waren stevig. Gesprekken met Erdogan zijn pittig en stevig, maar dat lukt mij dan ook.
KRANENBURG
Dit was nog voor maart he, van vorig jaar?
RUTTE
Ja zeker, die contacten waren goed. Niet altijd eens, en dat hoeft ook niet. Als we alleen contact hebben met landen waar we het mee eens zijn, dan gaat de agenda snel leegraken. En sinds maart zijn er overigens op allerlei niveaus goede contacten met Turkije. Er wordt goed samengewerkt op tal van terreinen, maar de diplomatieke relaties zijn nog niet volledig hersteld. Dat is duidelijk.
KRANENBURG
Nee, maar is dat nu wel aanstaande?
RUTTE
Daar kan ik niets over zeggen.
KRANENBURG
Wie moet het oplossen? Is dat op het hoogste niveau? Doet u dat met de Turkse premier?
RUTTE
Daar iets over zeggen bevordert niet, dat als je een oplossing wil, dat ‘ie er dan ook komt.
Uitspraak Amerikaanse ambassadeur
VRAAG
Meneer Rutte goedemiddag. Ik ben de enige vertegenwoordiger van de internationale pers en ik ga een vraag in het Engels stellen, zeker omdat er zulke belangstelling is in dit onderwerp. Maar gaat over de Amerikaanse ambassadeur.
RUTTE
Over de Amerikaanse?
VRAAG
Ambassadeur, de opmerking van de Amerikaanse ambassadeur. Would you agree with the comments by the American ambassador about no-go-zones in the Netherlands and that politicians are set on fire in the Netherlands, what do you make of those comments?
RUTTE
I don’t agree, but I am not going to comment on the comments, but I don’t agree with the comments. Thank you.