Toespraak minister Visser Deltacongres 2021 Maastricht
Toespraak van minister Visser (IenW) op 11 november 2021tijdens het 12de Deltacongres in Maastricht.
Dank Brecht van Hulten, deltacommissaris Peter Glas, dijkgraaf Patrick van der Broek,
Dames en heren,
Goed om hier te zijn, om fysiek aanwezig te kunnen zijn hier in Maastricht bij het 12e Deltacongres!
500 mensen hier in de zaal, waterbeheerders, bestuurders, wetenschappers, waterprofessionals uit het hele land. En 1500 mensen thuis die live meekijken: ook van harte welkom in Maastricht!
De samenstelling van dit Deltacongres, met al die bestuurslagen, waaronder de waterschappen, de oudste democratische organen ter wereld, daar kijken wij misschien niet van op. Maar internationale collega’s die ik erover vertel vinden het altijd heel bijzonder. U mag daar best trots op zijn!
Over water praten is een wereldreis maken. Er is zoveel over te zeggen, het raakt aan zoveel aspecten van ons dagelijks leven. Het is, zoals de deltacommissaris net ook al zei, een verbindend element. Verbindend, maar ook niets ontziend.
De beelden en de verhalen van de mensen hier uit deze regio van afgelopen zomer zijn heel indrukwekkend. We hebben die beelden eerder gezien in 1993 en 1995. En de maatregelen die we daarna namen, met Ruimte voor de Rivier, die hebben dit jaar erger voorkomen.
Maar toch is het nog steeds heel heftig wat hier gebeurd is. Een paar weken geleden was ik op bezoek in Meerssen en sprak daar een aantal mensen. De schade is niet alleen fysiek. Het leed van de mensen is groot, er is veel angst en de onzekerheid.
De Propositie Limburg, die ik vorige week aangeboden kreeg, beschrijft drie lijnen waarlangs het herstel kan worden uitgevoerd. Herstellen van de schade op toekomstbestendige wijze, het versnellen, uitbreiden en intensiveren van de aanpak voor klimaatadaptatie en ook een integrale benadering, waarbij water meer als ordenend principe wordt meegenomen in de ruimtelijke inrichting.
Het veranderende klimaat vraagt een nieuwe visie, om een andere inrichting van ons land. Om een andere mindset.
Want dat noodweer, en ook de hittegolven komen in een extreme hevigheid over ons heen. Bijna 50 graden in Canada afgelopen zomer. Dat hielden wetenschappers tot die tijd voor onmogelijk.
Maar: ‘de werkelijkheid heeft altijd gelijk’, zei de Nederlandse klimaatwetenschapper Geert-Jan van Oldenborgh daarover. Onze collega van het KNMI overleed vorige maand. Hij was 1 van de meest invloedrijke personen van dit jaar volgens het Amerikaanse blad Time. Hij maakte de relatie tussen het steeds extremere weer en klimaatverandering zichtbaar voor het grote publiek. Een enorme verdienste.
‘De werkelijkheid heeft altijd gelijk.’ Dat is zo’n zin die blijft hangen. Klimaatverandering, het weer, hoe water stroomt: dat is de werkelijkheid. Daar valt niet over van mening te verschillen. Wel over hoe je ermee omgaat.
En daar ligt de relatie met het thema van vandaag: ‘Water als sturend principe’. Ons bodem-watersysteem – het fundament van ons land – wordt uitgangspunt voor ruimtelijke ontwikkeling.
Dus geen dorstige industrie of landbouw in een gebied waar voldoende water niet vanzelfsprekend is, bijvoorbeeld. Maar ook heel concreet en dicht bij huis: tegels uit de achtertuin halen. Het NK Tegelwippen ging in 2021 over 1,5 miljoen tegels. Dat zijn 23 voetbalvelden.
We zien water als sturend principe ook terug in de Nationale Omgevingsvisie waarin het Nederland van de toekomst vorm krijgt.
Dat gaat over:
- het bouwen van 1 miljoen nieuwe huizen,
- het opwekken van groene energie, over schoon water en
- het versterken van onze natuur en biodiversiteit in een steeds dichtbevolkter land.
Maar het gaat natuurlijk ook over sterke dijken, over ruimte voor de rivier, over innovatieve kustversterking met zandmotoren. En dit gaat niet alleen over het Nederland van morgen, maar ook over het hier en nu.
Ons werk is daarom belangrijker dan ooit. We passen ons aan aan de nieuwe werkelijkheid. We ‘bewegen mee’ met de natuur die altijd gelijk heeft.
Het Deltaprogramma is daarbij onze leidraad:
- Een breed programma waarin de lijnen van waterveiligheid, zoetwater en ruimtelijke adaptatie bij elkaar komen.
- Het resultaat van nauwe samenwerking tussen Deltacommissaris, Rijk, gemeenten, waterschappen, provincies, maatschappelijke organisaties en bedrijven.
- Het Deltaprogramma is het symbool van Nederlandse samenwerking, van een integrale aanpak van opgaven die steeds kolossaler worden.
- Voor ons is dit heel gewoon. Maar mondiaal gezien is het heel bijzonder.
De Nederlandse delta krijgt het steeds zwaarder voor de kiezen. Het 6e rapport van het IPCC en het Klimaatsignaal van het KNMI zijn daar kraakhelder over.
Er is meer onzekerheid, en daar moeten we in onze voorbereiding op de toekomst rekening mee houden.
Met het kennisprogramma Zeespiegelstijging volgen we de ontwikkelingen op de voet, en herijken onze aanpak elke 5 jaar. We zien daarbij dat een steeds groter deel van de fondsen aan instandhouding van de netwerken moet worden uitgegeven.
Daarnaast zijn aanvullende investeringen in waterkwaliteit, waterveiligheid en klimaatadaptatie ontzettend hard nodig. Daarvoor zijn de huidige budgetten van het Deltafonds onvoldoende. Ik heb die zorgen eerder met de Tweede Kamer gedeeld.
De komende 6 jaar voeren we een gezamenlijk pakket aan maatregelen van ruim €800 miljoen uit om Nederland beter weerbaar te krijgen tegen droogte en watertekorten. Dat is een verdubbeling van het budget van de afgelopen zes jaar. Hiervoor wil ik graag een grote pluim uitdelen aan alle betrokken overheden en maatschappelijke partners die hieraan hebben meegewerkt!
Dames en heren,
Het thema van dit congres – water als uitgangspunt voor ruimtelijke ontwikkeling – is niet alleen de essentie van ons nationale waterbeleid en succes. Het is ook een internationale leidraad.
We volgen de krachten van het water en bewegen mee. Als de krachten sterker worden, moet ook onze beweging sterker zijn.
Want werken aan de veiligste delta ter wereld is hard werken! Maar het is ook heel mooi werk, en we kunnen dat alleen samen!
Ik wens u allemaal nog een heel goed Deltacongres toe!
Dank u wel.