Toespraak door minister Hoekstra voor het Benelux-parlement
Toespraak door Wopke Hoekstra, minister van Buitenlandse Zaken voor het Benelux-parlement op 17 maart 2023. Het gesproken woord geldt. Kijk de livestream terug.
Dames en heren,
Het is een groot genoegen om u hier vandaag toe te mogen spreken, in het tijdelijk onderkomen van de Eerste Kamer.
Ik ben zelf jarenlang senator geweest, en bewaar warme herinneringen aan dit instituut.
De zaal waar wij ons nu bevinden is uiteraard niet de prachtige historische vergaderzaal, en er zijn mensen die zeggen: het wordt in het leven allemaal minder. Dat is niet helemaal waar. Er komt een moment dat ook de senaat weer terug zal keren naar het brandpunt van de Nederlandse politiek, namelijk het Binnenhof.
Nu moet ik daar onmiddellijk aan toevoegen dat ook het huis van onze democratie, net als onze democratie zelf, af en toe een opknapbeurt nodig heeft.
En de kracht van democratische instituties zoals wij die allemaal bevolken is toch dat ze blijven vernieuwen, zonder daarbij hun historische tradities uit het oog te verliezen. Volgens mij is dat de combinatie die niet alleen past bij de Eerste Kamer, maar ook breder bij wat wij met elkaar beogen in de politiek.
Met een beetje goede wil kunnen we die continuïteit ver terugvoeren.
Zo heetten de oudste parlementen (volksvergaderingen) – dan hebben we het echt over ver voor het ontstaan van de Staten-Generaal – in de Germaanse tijd letterlijk ‘het Ding’.
In het Ding werd overlegd, politiek besloten, en werd ook recht gesproken.
De erfenis hiervan vinden we bijvoorbeeld terug in het spreekwoord “alle goede dingen bestaan in drieën”.
Volksvergaderingen werden drie maal per jaar georganiseerd, rechtszaken dienden drie keer behandeld te worden voor er werd gevonnist.
En het spreekwoord is tot op de dag van vandaag hanteerbaar, want het past ook bij vandaag.
Uw leden komen namelijk uit drie nationale parlementen.
En u houdt drie plenaire zittingen per jaar.
En u heeft allemaal drie rollen: nationale regeringen informeren, adviseren en stimuleren op grensoverschrijdende samenwerking.
Toch best een ding dus, dat Benelux-parlement.
Dames en heren,
Misschien dat ik met u kort mag stilstaan bij de prioriteiten van het Nederlandse voorzitterschap van de Benelux.
Die bestaan voor een groot deel uit continuïteit.
Want onze landen werken al intensief samen. De letterlijke tekst voor mijn neus is zeven decennia, maar we weten natuurlijk dat die geschiedenis heel veel verder teruggaat. Maar dat wij in de jaren na de oorlog wel de koe bij de horens hebben gevat. En hebben besloten om op het gebied van welvaart en veiligheid samen te werken aan een betere toekomst, en een betere Europese toekomst.
Sinds de oprichting is de Benelux ook binnen die Europese context steeds een voorloper geweest. Een broedkamer, zeggen sommigen. Waar geëxperimenteerd werd met economische samenwerking, de douane-unie en een vrijhandelsruimte. Allemaal zaken die nog zeer tot voordeel strekken van al onze inwoners in de Benelux.
Je zou kunnen zeggen dat we zo ook een historische kopgroep vormen. Wat mij betreft moeten we die winnende formule dus ook blijven volhouden.
Maar om in die positie te blijven is het wel noodzakelijk dat we verder investeren in onze samenwerking.
De focus van het Nederlandse voorzitterschap ligt dan ook juist op thema’s waarvan ik zeer zal hopen dat die ons sterker maken.
Het versterken van de interne markt, de duurzame energietransitie, betere grensoverschrijdende samenwerking, en ten slotte: veiligheid en migratie.
Om maar bij de drieslagen te blijven geef ik u drie voorbeelden, waar we ons met het nieuwe College en betrokken vakdepartementen komend jaar voor sterk gaan maken:
Ten eerste door de Europese interne-marktagenda als Benelux een aantal stevige gezamenlijke impulsen te geven. Daarbij moet je denken aan de interne-marktstrategie, juist ook weer als input van het werkprogramma van de Europese Commissie die in 2024 aantreedt.
Ten tweede wil Nederland een volledig circulaire Benelux-economie in 2050, en bepleiten we ambitieuze en scherpe circulaire doelen op Europees niveau. De Benelux is ook hier een mooie proeftuin voor Europa. Samen kunnen we het begrip ‘circulaire economie’ beter vorm geven.
Ten derde wil Nederland de bekendheid vergroten van de juridische instrumenten die de Benelux ter beschikking heeft. Er is meer mogelijk dan de meeste mensen denken, en het is van belang het volledige juridische instrumentarium van de Benelux te benutten, bijvoorbeeld als het gaat over grensoverschrijdende uitdagingen.
Daarnaast zullen we in het kader van bredere politieke samenwerking, vaker gezamenlijk optrekken in Benelux-verband.
Ik ben niet alleen buitengewoon gesteld op mijn collega’s uit België en Luxemburg, maar trek ook zeer nauw met hen samen op in al die geopolitieke en internationale dossiers waar we mee te maken hebben. In eerste plaats uiteraard de verschrikkelijke oorlog die Rusland op het geweten heeft. Maar ook veel breder: in de outreach naar wat we vaak the global south noemen, en in het samen optrekken in de Unie, is dat een ongelooflijk belangrijk gremium. Ook juist voor mij om dat samen met hen vorm te geven. En wij gaan vermoedelijk al voor de zomer met zijn drieën ook de boer op buiten Europa.
Als dat succesvol is, gaan onze premiers dat daarna nog eens proberen te herhalen.
Al decennia lang laten wij op het Europese en wereldtoneel zien dat je samen sterker staat.
Ook dit jaar zullen we ons weer inspannen om voorop te lopen op de thema’s die ons continent de komende decennia zullen vormen. Want daar gaat het om.
Daarover zult u vandaag ongetwijfeld nog komen te spreken. En ook in de weken en maanden hierna.
Dat doet u onder de bezielende leiding van Pim van Ballekom, die sinds januari die functie ad interim invult na het treurige overlijden van Peter Ester.
Graag wil ik dhr. Van Ballekom van harte willen bedanken voor de bezielende leiding, voor de succesvolle bijeenkomst en ook voor het enthousiasme dat uitgaat naar de organisatie, de aanwezigen en de staf. Heel veel dank daarvoor.
Dames en heren,
Laat ik u veel succes wensen, en ook heel veel plezier. In de wetenschap dat bijna alle goede dingen in het leven, uiteindelijk in drieën komen.
Dank u wel.