Weblogbericht | 01-10-2025 | Ministerie van JenV

Doelgroepkeuze

Olivier Vermaas, stakeholdermanager voor het ministerie van JenV: “Je ziet in een onderzoek naar digitale veiligheid dat 65- plussers vaak geen extra middelen installeren (bijvoorbeeld 2FA) om zich te weren tegen online bedreigingen. De meest voorkomende redenen om geen 2FA te gebruiken, zijn dat 65-plussers het als te ingewikkeld of tijdrovend ervaren (28%) en dat ze niet weten hoe ze het moeten instellen (28%). Aanleiding genoeg voor het campagneteam om dit keer senioren als doelgroep voor de campagne te kiezen. We willen deze doelgroep bewust maken van de risico’s van het niet instellen en van de voordelen van het wél instellen van 2FA. Bijvoorbeeld van het gevaar dat e-mailaccounts toegang kunnen bieden tot andere accounts. En we willen ondersteuning bieden, door het zelf instellen klein en makkelijk te maken. Met als uiteindelijke doel dat 2FA ook echt wordt ingesteld. Een langetermijndoelstelling die we niet alleen kunnen behalen. Ook dit jaar werkten we weer samen met BZK en EZ én met veel andere publieke en private organisaties.”

Erica Leijen – van Dijk, senior communicatieadviseur, ministerie van Economische Zaken: “Als ministeries samen optrekken bij dit soort campagnes, heeft dat veel meerwaarde. Het verschil tussen cyberweerbaarheid en cyberveiligheid bestaat wel bínnen onze ministeries, maar telt daarbuiten niet. Door nauw samen te werken en ervaringen uit te wisselen met JenV en BZK versterken we elkaars campagnes en benutten we de kans om samen nog meer mensen te bereiken.”

Partners

“Als stakeholdermanager ga ik op zoek naar waardevolle partners voor zo’n campagne. Ik haak ze aan, onderhoud het contact en zorg dat zij de impact en het bereik van de campagne kunnen vergroten. Bereikpartners verspreiden onze middelen via hun eigen kanalen, met contentpartners maken we in co-creatie aangepaste of geheel nieuwe content voor hun kanalen, in het verlengde van onze campagnes. En dan zijn er nog strategische partners, met wie we breder samenwerken, vanuit de thematiek. Met de strategische partners op het thema ‘online weerbaarheid voor senioren’ hebben we een klankbordgroep opgericht. Als ministeries kunnen we op die manier datgene wat wij ontwikkelen, toetsen aan professionals uit het werkveld, en dat is heel waardevol. Voor deze campagne bestond de klankbordgroep behalve uit overheidspartners ook uit het Nationaal Ouderfonds, ANBO, SeniorWeb, de Veiligheidsalliantie Regio Rotterdam, het Seniorennetwerk Brabant Zeeland, de DigiHulplijn, AVROTROS Opgelicht?!, de Fraudehelpdesk en natuurlijk het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.”

Een strategische partner bij het opzetten van de campagne voor ouderen was ook een gedragsbureau. Olivier: “Wat het gedragsbureau bovenhaalt met onderzoek, komt aan de basis te liggen van het werk van het reclamebureau en het public relations (PR) bureau. Het gedragsbureau duikt dieper in wat mensen motiveert of tegenhoudt, en ontwikkelt dan interventies om gewenst gedrag te stimuleren. In dit geval onderzocht gedragsbureau ‘Duwtje’ wat ouderen tegenhoudt om 2FA te installeren en hoe we die barrières zouden kunnen wegnemen. Samen met het reclamebureau hebben ze op die inzichten de campagne gebouwd en met PR maken we een doorvertaling naar media.”  

Een kwestie van zelfvertrouwen?

Joyce Croonen, oprichter van Duwtje: “Als wetenschappers en psychologen hebben wij op allerlei manieren informatie over het onderwerp verzameld. Er was bestaand onderzoek, maar we hebben ook zelf 65+’ers geïnterviewd. Uit ons onderzoek bleek een lage ‘self efficacy’ over de installatie van 2FA onder de doelgroep. Met andere woorden: ze hebben over het algemeen weinig vertrouwen in hun eigen kunnen op het internet. Voor de basiszaken als een mail versturen is dat vertrouwen er wel, maar 2FA? Alleen de term al is voor de meeste 65+’ers niet bekend. Laat staan wat je moet doen om het te installeren.”

 “Onzekerheid dus. Daardoor zochten ze ook niet uit hoe de installatie werkte. Uiteindelijk lieten ze de hele 2FA-installatie zelfs liever links liggen. Vanuit dat gegeven hebben we twee oplossingen bedacht, interventies, om het vertrouwen te laten toenemen, en daarmee de kans dat ze 2FA wél installeren. De eerste was een manier om als het ware ‘droog te oefenen’ met de installatie van 2FA. En bij de tweede vroegen de senioren een vertrouwd persoon uit hun omgeving om te helpen bij de installatie. Beide interventies hebben we getest bij de doelgroep en uitgebreid besproken in de klankbordgroep.”

Onderzoek

Bob Bunnik, kwartiermaker bij de DigiHulplijn, is een van de verwijspartners en herkent de onzekerheid over het eigen digitale kunnen wel. “Ik werk sinds ongeveer 5 jaar voor de Alliantie Digitaal Samenwerken en heb in de afgelopen jaren aan veel onderzoek naar digitaal minder vaardigen en digitale weerbaarheid meegewerkt. Bijvoorbeeld een onderzoek waarbij we met algoritmes en tracking onderzochten hoe digitaal minder vaardige mensen zich op het internet begeven als ze iets opzoeken of willen regelen. Daar zag je dat mensen vaak onzeker waren als iets niet meteen lukte, en dan maar weer helemaal opnieuw begonnen.”

“Ook bij de DigiHulplijn, waar we zo’n 4.000 telefoontjes per maand krijgen, is onzekerheid over het eigen handelen vaak het onderwerp van gesprek. Wij vragen bellers niet naar hun leeftijd, maar uit onderzoek weet ik dat ouderen die digitaal achterblijven, vaak vooral gehinderd worden door het feit dat zij de technologie weinig gebruiken of niet begrijpen, en dat zij een kleiner sociaal netwerk om zich heen hebben om hen daarmee te helpen. Precies de punten waar het gedragsbureau met de voorgestelde interventies op heeft ingespeeld.”

Seniorisme vs. passende communicatie

Lennart van Vulpen van het Nationaal Ouderenfonds is sinds deze campagne ook aangehaakt als strategisch én bereikpartner. Olivier benadrukt de meerwaarde daarvan, “niet alleen voor het meedenken over geschikte interventies, maar ook over het taalgebruik in de campagne. Je wilt voorkomen dat de doelgroep al direct afhaakt omdat de toon van de communicatie de plank misslaat.” Lennart, glimlachend: “Ik heb me inderdaad wel eens uitgesproken toen ik vond dat er sprake was van seniorisme. Een voorbeeld daarvan is het kleinerend toespreken van ouderen, waarbij je er al vanuit gaat dat ze iets niet kunnen. Deze mensen hebben een berg levenservaring en zitten vol met kennis en kunde. Dat is iets om respect voor te hebben, en dat moet terugkomen in de tone of voice van de communicatie.”

“Uiteindelijk is dat goed gekomen,” vertelt Lennart verder. “Ook de interventies die het gedragsbureau voorstelde, zagen wij vanuit onze ervaring wel zitten. De missie van het Nationaal Ouderenfonds luidt: geen oudere zou eenzaam hoeven zijn. Dat doel proberen we te bereiken via vier strategische pijlers, en digitalisering is daar één van. Je moet nu eenmaal online mee kunnen blijven doen. Dat is tegenwoordig essentieel voor sociale contacten met familie en vrienden, maar óók om mee te draaien in de maatschappij, denk aan internetbankieren of het gebruik van DigiD.”

Bianca van der Lee, senior communicatieadviseur, ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties: “In de kern gaan deze campagnes over weerbaarheid: Nederlanders helpen online misleiding te herkennen én te voorkomen. EZ, JenV en BZK staan hiervoor. Wij beseffen heel goed voor wie we dit doen en dat het belangrijk is.”

2FA aanjagen via de juiste kanalen

Lennart: “Ook 2FA installeren is zo’n dwingend ‘moetje’. Maar het is wel nodig! Daarom zou het fijn zijn als we deze doelgroep ervan kunnen overtuigen op een manier die bij hen past. Want een campagne voeren is fantastisch, maar hij moet wel bij de juiste mensen terechtkomen. Ik denk dat wij daar als Nationaal Ouderfonds goed bij kunnen helpen. Alleen al via die 600 workshops per jaar: daar komen we letterlijk bij de doelgroep aan tafel. Maar we bereiken ook ruim 700 sportverenigingen waar senioren wekelijks sporten, en 3.000 ouderen gaan via ons op een stranduitje. Om nog maar te zwijgen over Goud, ons eigen magazine, en de communicatie via de vele vrijwilligers, die vaak zelf ook tot de doelgroep behoren!”

Ook Bob van de DigiHulplijn ziet een rol voor zijn organisatie in het delen van 2FA-kennis en -tools: “Als mensen ons bellen met een vraag, geven we in 90% van de gevallen directe hulp. Ook over 2FA; daar hebben we zelfs een apart belscript voor ontwikkeld. En weten we zelf het antwoord niet, of is ‘live’ hulp passender, dan verwijzen we door, als vaste ‘verwijspartner’ van de 2FA-campagne. Want vaak is er hulp in de buurt aanwezig, maar weten mensen niet dat die bestaat. Een bibliotheek, een buurthuis, een cursus. Als het even kan, zetten we onze bellers daar ‘warm’ naar door.”

De kracht van samenwerken

Van 2 bedachte interventies naar een uiteindelijke campagne én een weldoordachte tool; dat vereist een intensief traject met talloze overlegmomenten. In de klankbordgroep besteedden de partners afgelopen maanden veel tijd aan het evalueren van de middelen. Olivier: “De eerste versies werden positief ontvangen, maar vroegen bijvoorbeeld nog om meer gebruiksvriendelijkheid en een nóg duidelijkere uitleg, ook over het waarom van 2FA. Daarnaast hebben we het veel gehad over de implementatie en de beste campagne-aanpak, met de lancering eind november, koppeling aan bestaande lokale structuren en themamaanden, en het praktisch beschikbaar maken van gratis tools, de doorontwikkeling van de tool in een folder en train-de-trainer-modules. We zijn een kritisch gezelschap en we kunnen dit maar 1 keer goed doen! Tegelijkertijd merken we dat er echt behoefte is aan deze tool. Dat maakt dit werk heel dankbaar.”

Oktober is Cybersecurity-Awareness-Maand, eind november volgt de aftrap van de 2FA-campagne. Olivier heeft alle vertrouwen in de resultaten daarvan. De uitgebreide samenwerking met publieke en private partners zorgt daar volgens hem voor. "Dit soort samenwerkingen zijn cruciaal om kennis en initiatieven te delen binnen het veld van cyberweerbaarheid. Door partnerschappen aan te gaan zorgen we voor cohesie in een landschap dat overloopt van de initiatieven. Deze samenwerking leidt uiteindelijk tot een duidelijker, gerichter en eenduidiger geluid naar de doelgroep toe. En daar doen we het voor."

Oktober = Cybersecurity-Awareness-Maand

De hele maand oktober worden internationaal campagnes ingezet om het bewustzijn over cyberveiligheid te vergroten. - Start van onze preventiecampagnes: - Doe je updates (6 oktober) - Laat je niet interneppen (13 oktober) - Dubbel beveiligd (27 november) - The ONE Conference: 30 september en 1 oktober Europese cybersecurity conferentie, georganiseerd door NCSC en partners - Cybersecurity Week: 29 september t/m 3 oktober Week met events, workshops en netwerken rond digitale veiligheid - Week van de Veiligheid: 6 t/m 12 oktober Nationale campagneweek voor weerbaarheid en criminaliteitspreventie - Conference on International Cyber Security: 4 en 5 november Internationaal congres over beleid, recht en samenwerking in cyberspace  - Benelux Cyber Summit: 4 en 5 november Regionaal topcongres over digitale weerbaarheid en publiek-private samenwerking - Congres City Deal: 5 jaar impact & vooruitzicht: 13 november Reflectie en borging van de lokale cybercrime-aanpak

Met jouw organisatie bijdragen aan Samen tegen cybercrime?

Misschien heb je iets aan deze toolkitpagina’s: - www.campagnetoolkits.nl/laat-je-niet-interneppen - www.campagnetoolkits.nl/dubbel-beveiligd