Letterlijke tekst persconferentie minister-president Rutte en minister De Jonge (13 augustus 2021)

Minister-president Rutte en minister De Jonge leggen uit hoe we de komende maanden hopelijk terug gaan naar normaal, in welke stappen en wanneer.

Inleidend statement minister-president Mark Rutte

Goedenavond. Ik hoop om te beginnen dat u in deze zaal en iedereen die nu kijkt een mooie vakantie heeft gehad of misschien nog heeft. En dan vooral ook een coronavrije vakantie. Want we herinneren ons allemaal hoe het virus ons aan het begin van de zomer verraste, ons overviel eigenlijk, met die plotselinge enorme piek in het aantal besmettingen. Een piek die ontstond nadat we per 26 juni een groot aantal versoepelingen hadden doorgevoerd. En ik zeg nog maar een keer in alle openheid: dat was een behoorlijke leerervaring.

Begin juli hebben we de regels voor de horeca en de evenementen weer aangescherpt en daarna zijn de cijfers gelukkig ook weer flink gedaald. Die snelle daling laat zien, net als de hoge vaccinatiebereidheid, dat het overgrote deel van Nederland mee wil blijven helpen van corona af te komen. Anders was dit niet gelukt. En het is natuurlijk zaak dat we doorgaan op die weg en ons niet nog een keer op dezelfde manier laten verrassen.

En dan de vraag die ons allemaal bezig houdt: waar staan we nu en hoe nu verder? Hoe zou het najaar eruit kunnen zien? Hoe gaan we de komende maanden hopelijk terug naar normaal, in welke stappen en wanneer? Over die eerste geplande stappen zal ik nu eerst iets zeggen. Daarna zal Hugo de Jonge u meenemen in het hoe en het waarom en in de dilemma’s en onzekerheden waarmee we in het najaar ook nog gewoon te maken zullen hebben.

Maar eerst dus over de maatregelen. Het Outbreak Management Team, het OMT, noemt in zijn laatste advies maandag 20 september als mogelijke datum om stap voor stap afscheid te gaan nemen van de anderhalve meter en de andere maatregelen. Met dien verstande dat we ook daarna voorlopig moeten vasthouden aan het testen en thuisblijven bij klachten, handen wassen, geen handen schudden en zorgen voor voldoende ventilatie en frisse lucht.

Als kabinet hebben we ons de laatste dagen intensief over dit advies gebogen. Wetend hoe grillig en onvoorspelbaar het virus is. Wetend dat dus geen enkele stap zonder risico is. Maar ook in de wetenschap dat het nieuwe studiejaar bijna begint en dat vooral in de horeca en evenementensector nog altijd veel pijn wordt geleden. Zo blijft het in de corona-aanpak nog steeds een afweging tussen de coronacijfers en -verwachtingen en andere maatschappelijke overwegingen en afwegingen.

In die afweging hebben we vandaag allereerst gekeken naar het mbo en het hoger onderwijs. Dat is dus het hbo en de universiteit. Waarom? Omdat ruim een miljoen jonge mensen nu al anderhalf jaar lang grotendeels online onderwijs krijgen en de gevolgen daarvan zijn gewoon heel ernstig.
We zien extra uitval, meer studie-achterstanden en vooral ook veel meer mentale en geestelijke problemen door minder persoonlijke begeleiding en minder sociaal contact met leeftijdsgenoten.
Alles afwegende geven we daarom nu voorrang aan het mbo en het hoger onderwijs en laten we daar met ingang van het nieuwe studiejaar de anderhalve meter los. Concreet is dat vanaf maandag 30 augustus. Het is voor de onderwijsinstellingen ondoenlijk om voor het eerste semester of het eerste blok een dubbele planning te maken en uitstel met een paar weken zou dus betekenen nog een onderwijsperiode zonder volwaardig onderwijs voor ruim 1 miljoen studenten.
En dat belang heeft zwaar gewogen in ons besluit. En ja, 30 augustus is inderdaad eerder dan het OMT adviseert.
Daarom gelden in het mbo en het hoger onderwijs vanaf die datum wel een paar harde extra voorwaarden, om de risico’s zo klein mogelijk te houden. De belangrijkste is dat de maximale groepsgrootte op 75 per ruimte wordt gezet. In de praktijk kunnen alle onderwijsactiviteiten daarmee doorgaan, behalve grootschalige hoorcolleges. En verder blijven studenten zich twee keer per week zelf testen, draagt iedereen in de gangen een mondkapje, en wordt er goed gelet op ventilatie en hygiëne en afstand. Daarover maakt het ministerie van Onderwijs afspraken met de instellingen, zoals dat eerder ook bijvoorbeeld is gebeurd over de zelftesten. 

En dan hopen we per maandag 20 september de volgende stap te kunnen zetten en de anderhalve meter in de hele samenleving los te kunnen laten. Daarmee zouden dan ook de andere beperkingen vervallen, zoals de mondkapjesplicht in het openbaar vervoer en het thuiswerkadvies.
Ik zeg ‘hopen’, want we zullen daar uiterlijk half september een nieuw advies over vragen aan het OMT. Zodat we de ontwikkelingen en de cijfers van dat moment, en ook de eerste effecten van het loslaten van de anderhalve meter in het mbo en hoger onderwijs mee kunnen nemen.
En dan nemen we dat besluit op vrijdag 17 september. Dus met potlood: maandag 20 september, geen zekerheid. We hopen maandag 20 september, maar nogmaals, wij zullen ons baseren op de advisering.

En als dat besluit positief uitvalt, zullen we ook beslissen de grootste risico’s nog een periode in te dammen met aanvullende maatregelen. Dus alleen voor die locaties waar de kans het grootst is dat het mis gaat, zoals dat eerder gebeurde aan het begin van de zomer. Daarom blijven de nachtclubs en discotheken ook dan nog gesloten. En verder geldt: daar waar grote groepen mensen bij elkaar komen in de overige horeca, bij evenementen zoals festivals, sportwedstrijden en congressen, en in theaters, bioscopen en concertzalen wordt per maandag 20 september boven 75 personen een toegangsbewijs verplicht. Dan moet je dus of een vaccinatiebewijs kunnen laten zien, of een negatief testbewijs, of een bewijs dat je het virus niet langer dan een half jaar geleden hebt gehad – het zogeheten herstelbewijs. Maar nogmaals: niet zeker dat het kan per maandag 20 september, op vrijdag 17 september kijken we of het kan.

En voor alle duidelijkheid: de besluiten van vandaag hebben helaas het gevolg dat voor de horeca, de evenementensector en de theaters, bioscopen en concertzalen de regels in ieder geval tot 20 september blijven zoals ze nu zijn. Dus cafés en restaurants zijn gesloten tussen 12 uur ’s nachts en 6 uur ’s morgens. Geen harde muziek, geen live muziek en geen grote beeldschermen. En voor de evenementen blijft gelden: geen meerdaagse festivals met overnachting, maximaal 750 bezoekers bij evenementen buiten zonder zitplaatsen, en de nu geldende regels voor locaties met zitplaatsen.

Ik realiseer me dat dit opnieuw een harde boodschap is. En ik begrijp ook heel goed dat bijvoorbeeld de horeca, de festivals en de zakelijke evenementensector op meer hadden gehoopt.
Het werk in deze sectoren kan doorgaan zoals nu, maar voorlopig dus nog wel met 1 hand op de rug gebonden. Tegen al die ondernemers die er zal zo lang het beste van proberen te maken, zeg ik opnieuw dat we zo goed mogelijk zullen blijven helpen waar dat nodig is.
In ieder geval via de lopende steunpakketten tot 1 oktober en tot 20 september via de aanvullende regelingen voor evenementen. Voor discotheken en nachtclubs komt er ook na 1 oktober financiële steun. We zouden allemaal willen dat het anders was, maar het begin van de zomer heeft ons geleerd dat we echt voorzichtig moeten zijn.

Dit in het kort over onze gesprekken en besluiten van vandaag. Gesprekken en besluiten waar natuurlijk een groter verhaal achter zit: over de duiding van de cijfers, over vaccineren en testen, en over onzekerheden waarmee we nog altijd rekening moeten houden. Maar ook over het verhaal hoe we, hoe dan ook, op een zeker moment terug gaan naar normaal. Want dat gaat ons uiteindelijk lukken. En ook dat verhaal willen we vandaag graag vertellen. En daarover geef ik nu het woord aan Hugo de Jonge.

Inleidend statement minister De Jonge

We koersen af op een bijzonder moment in deze coronacrisis. Iedereen die zodra hij aan de beurt was een afspraak heeft gemaakt, is begin september gevaccineerd. En heel veel mensen deden dat. We lijken af te stevenen op een vaccinatiegraad van 85 procent onder 18-plussers. Hadden we begin januari geweten dat het er zoveel waren, dan hadden we daarvoor getekend. We blijven natuurlijk alles op alles zetten om die vaccinatiegraad nog verder te verhogen. Want hoe meer mensen gevaccineerd zijn, des te beter beschermen we onszelf, en elkaar. Het doel van onze aanpak is altijd geweest: het beschermen van kwetsbare mensen, en het beschermen van de zorg. Dat doel verandert niet, dat doel is dankzij vaccinatie binnen handbereik gebracht. Maar dat is geen rustig bezit. Als we naar het najaar kijken, dan zien we een aantal risico’s en het OMT wijst ons daar ook op, en zien we een aantal onzekerheden. Veruit de meeste mensen kozen voor vaccinatie. Maar er is een groep van naar schatting zo’n 1.8 miljoen mensen die nog geen immuniteit heeft opgebouwd: niet door vaccinatie, maar ook niet doordat ze de infectie hebben door gemaakt. De kans is volgens het Outbreak Management Team levensgroot dat zij, als ze zich niet laten vaccineren, alsnog corona oplopen. En het OMT berekent dat van die 1.8 miljoen mensen er nog duizenden zo ziek kunnen worden dat zij naar het ziekenhuis moeten. En als we al die ziekenhuisopnames in een hele korte tijd zouden moeten verstouwen, ja, dan kan de zorg dat simpelweg niet aan. We hebben er dus voor te zorgen dat we alles op alles zetten om zoveel mogelijk van deze mensen alsnog te overtuigen van de noodzaak van vaccinatie. 
En we moeten voorkomen dat het virus zo snel rondgaat, door het loslaten van maatregelen, dat de mensen die geen immuniteit hebben opgebouwd in te korte tijd ziek worden. En hoe snel dat virus in het najaar zal rondgaan, zal rondgaan ondanks dus dat zoveel mensen zich hebben laten vaccineren, dat hangt van heel veel factoren af.  Om er een paar te noemen: de mate waarin het vaccin niet alleen ziekte voorkomt, maar ook de verspreiding remt. Het seizoenseffect: het virus gedijt beter als het kouder en natter is. De vaccinatiegraad: niet in alle wijken en niet in alle groepen is die vaccinatiegraad even hoog. En import: mensen nemen het virus gewoon mee terug van vakantie.

En al die onzekerheden bepalen het risico dat we voor het najaar lopen, ook al zijn er al zoveel mensen gevaccineerd. Behoedzaamheid is dus geboden, we doen het daarom stap voor stap, dat loslaten van die anderhalve meter en het afscheid nemen van al die beperkende maatregelen. Het is zoals Mark Rutte het net toelichtte: de eerste stap op 30 augustus, dan laten we de anderhalve meter los in het MBO en het hoger onderwijs, onder voorwaarden, dat wel. Dan, als dat goed uitpakt, we hebben ook het effect kunnen zien na de vakantie, van de introductie van het virus doordat mensen het mee hebben teruggenomen van vakantie, dan hopen we op 20 september ook in de rest van de samenleving die anderhalve meter los te kunnen laten. Onder de voorwaarde van het werken met toegangsbewijzen in grotere groepen om dus snelle verspreiding, katalyserende events te voorkomen.

En natuurlijk kijken we ook dan voorbij september. We werken de instrumenten uit die dan nodig zijn om bij nieuwe oplevingen in te grijpen en dat willen we dan het liefst zo gericht mogelijk natuurlijk doen, waar die opleving plaatsvindt, daar willen we die ingreep ook plaatsen. Bijvoorbeeld op die plekken waar de vaccinatiegraad gewoon te laag is, waar dat virus dus teveel ruimte krijgt, daar zal ook de ingreep moeten plaatsvinden, zodat niet de hele samenleving daar last van heeft. We snakken allemaal naar het moment dat we ook de laatste beperkingen kunnen opheffen. We hopen en verwachten ook wel dat dat dit najaar nog zal zijn, dat bijvoorbeeld op 1 november zou kunnen zijn, maar zeker weten doen we dat niet. Als er iets is wat we de afgelopen anderhalf jaar hebben gezien, dan is het dat we alert moeten blijven. En dat we moeten blijven werken aan onze bescherming. De belangrijkste bescherming is en blijft natuurlijk vaccinatie. We zijn in Nederland gezegend met het feit dat we al zoveel mensen zich hebben kunnen laten prikken. Maar een deel van de mensen heeft die keuze nog niet gemaakt. In veel landen is hetzelfde aan de hand en wordt gediscussieerd over een vaccinatieplicht. Daar kiezen wij nadrukkelijk niet voor. Je laten vaccineren is de verstandige keuze, maar het blijft wel ieders eigen keuze. Maar een vrije keuze betekent nog niet een vrijblijvende keuze. 
Vrijheid komt nooit zonder verantwoordelijkheid. Voor jezelf, voor de mensen om je heen. We koersen af op het moment dat iedereen gevaccineerd kan zijn, maar nog niet iedereen dat ook is en dat brengt nieuwe discussies met zich mee. Want hoe om te gaan met vrijheden in een samenleving waarin een groot deel is gevaccineerd, en een klein deel nog niet. Mag de vrijheid van de één om zich niet te laten vaccineren, de vrijheid beperken van de groep die dat al wel heeft gedaan? En mag je verwachten dat mensen zelf bijdragen aan de kosten voor toegangstesten als iedereen de kans heeft gehad om zich te laten vaccineren. Het kabinet vindt overigens van wel. Het gesprek over al die dilemma’s wordt in de krant gevoerd, maar we hebben het er ook over met de mensen om ons heen. Aan de keukentafel, bij de koffieautomaat, op het werk en op school, in de klas. En het is heel goed om dat gesprek te voeren. Respectvol. Om elkaar te informeren, om zorgen weg te nemen en om elkaar te doordringen van de noodzaak van vaccinatie. 

Die vaccinatiegraad kan nog verder omhoog, en dat zouden we eigenlijk ook moeten willen. Daarvoor zetten we alles op alles. Om mensen, wijken, of groepen mensen te bereiken die nog niet gevaccineerd zijn, opent de GGD steeds meer pop-ups of mobiele locaties zoals de prikbussen in het hele land. En om jongeren te informeren komt de GGD naar de MBO’s en de hogescholen en de universiteiten. Om daar ook ter plekke vervolgens te vaccineren. Wil je weten waar je terecht kunt? Op de website prikkenzonderafspraak.nl, kun je zien waar je meteen kunt binnenlopen voor een prik.

Dan nog één ding over de GGD. Verschillende GGD-locaties hebben de afgelopen tijd te maken gehad met intimidatie en geweld. Ik wil dat toch hier niet ongenoemd laten. Ik heb ook de berichten weer gezien van de afgelopen week. Ik wil dat niet ongenoemd laten. Intimidatie van onze GGD’ers, die nu al anderhalf jaar in de frontlinie staan, voor ons. Maar ook intimidatie van die mensen die na lang aarzelen zich naar een prikbus begeven. Kan gewoon echt niet en dat moeten we ook zo tegen elkaar blijven uitspreken. 

Beste mensen, anderhalve jaar heeft het virus ons leven in de greep. In diezelfde tijd krijgen we - via vaccinaties stap voor stap, prik voor prik – ons leven terug, behoedzaam. En om uit de greep van dit virus te komen moeten zoveel mogelijk mensen de keuze maken voor vaccinatie en iedereen heeft daarin een verantwoordelijkheid. Dus twijfel je of denk je ‘ik wacht nog even’? Stel het niet uit, plan je prik. Het liefst vandaag nog of kijk op prikkenzonderafspraak.nl waar je snel terecht kunt. Want: elke prik is er 1, elke prik telt.

Beantwoording van vragen

VRAAG (NOS)
Meneer Rutte, u schets in deze persconferentie een beeld van wat er mogelijk is op korte termijn, onder voorwaarden. Maar hoe realistisch is dat scenario? Als u eerst zegt in juni hebben we leergeld betaald. Hoe realistisch is dit scenario?

RUTTE
We doen het behoedzaam. We zien natuurlijk dat vergeleken met juni de vaccinatiegraad aanzienlijk hoger ligt. Dat is natuurlijk de laatste weken enorm verder toegenomen en eigenlijk kun je zeggen zo’n beetje vanaf eind augustus, begin september, iedereen die dat wil, gevaccineerd kan zijn, inclusief de twee weken wachttijd. Dus we zijn een heel eind wat dat betreft op weg, dus dat is een groot verschil. Maar toch moeten we behoedzaam doen. Vandaar dat we hebben gezegd, in lijn ook met het OMT-advies, begin nou met de rest van het onderwijs, het tertiaire onderwijs, het middelbaar beroepsonderwijs, het hbo, en de universiteiten. Begin daar mee. Vervolgens zet je die stap dat je die anderhalve meter loslaat, maar op locaties waar je nog een groot risico loopt, heb je de verplichting, als het meer dan 75 mensen zijn, om zo’n toegangsbewijs te vragen, en dan later gaan we kijken: komt er ook een moment dat je dat soort laatste maatregelen kunt loslaten? Dus we doen het echt in drie stappen.

VRAAG
Maar mensen hebben u nu twee data horen noemen, dat schept toch ook verwachtingen? Dus, mogen mensen er redelijkerwijs vanuit gaan dat op 20 september de volgende stap wordt gezet en 1 november ook echt al die beperkingen de deur uitgaan?

RUTTE
Nee, ik ben heel precies. Wij geven altijd, vertellen wij jullie wat we weten. En wat we weten is, en dat gaat ook echt gebeuren, dat op 30 augustus dat mbo, hbo en wo opengaat. Dat vinden we echt. Dat gaat om toch ruim een miljoen jonge mensen die daar studeren, met al die beperkingen, het aantal extra maatregelen genomen, waaronder ook daar per zaal, niet per locatie, maar per zaal maximaal 75 mensen en mondkapjes en noem maar op. En nog een heel aantal maatregelen rondom ventilatie, maar ook bijvoorbeeld ook extra initiatieven om daar mensen te laten prikken. Omdat we dat belangrijk vinden dat die sector echt open kan, dus dat is echt wat we willen. Maar die datum van 21 september dat doen we alleen als we half september het advies krijgen dat het ook kan, anders doen het we later. Dus als u mij vraagt: is dat een belofte? Dan is dat zeker nee! Ik noem de datum omdat wij denken, als je nu naar de cijfers kijkt, dat dat zou kunnen. Maar het hangt er sterk vanaf hoe het zich ontwikkelt, ook hoeveel, wat Hugo de Jonge net zei, hoeveel mensen het virus hebben meegenomen van vakantie. En 1 november is echt een datum in de lucht, dat is echt nog onzeker.

VRAAG
U zegt steeds, ook de afgelopen maanden: vaccineren is de meest verstandige optie. Op een gegeven moment heeft iedereen de optie gehad, maar komt er voor u een moment dat u zegt: u heeft nu echt de kans gehad om u te laten vaccineren, wij gaan verder, alles gaat open, ook als dat consequenties heeft voor mensen die zich niet willen laten vaccineren?

RUTTE
Wat we dus nu doen, is heel goed kijken: hoe voorkom je, stel dat het lukt per 21 september, hoe voorkom je een risico op locaties zoals in de horeca of in theaters, dat als er toch meer dan 75 mensen binnen zijn die verspreiding zodanig wordt dat het een gevaar oplevert, vandaar dat we daar zeggen, je moet dan zo’n toegangsbewijs laten zien, zo’n DCC (Digitaal Corona Certificaat). Je moet laten zien: ik ben gevaccineerd of ik heb het in het afgelopen half jaar gehad óf een test doen. En waar we ook vanaf willen is van die gratis tests. Er komt een moment dat we daarmee stoppen, dus dat maakt het al minder aantrekkelijk om dan niet gevaccineerd te zijn, hopen we. Maar mensen beslissen uiteindelijk wel zelf of ze het doen en vervolgens ga je kijken hoe het zich verder ontwikkelt. Ook of we het daarmee kunnen uitsmeren, het risico van die 1,8 miljoen, bijna 2 miljoen mensen. En vergis je niet: de mensen daarvan die niet gevaccineerd zijn, daarvan zegt het OMT, Hugo de Jonge zei het net, de kans is heel groot dat die het krijgen. Dus iedereen die nu zegt, ik neem geen vaccin, daarvan zeggen de deskundigen, de kans dat jij corona krijgt is gewoon heel erg groot. En wat wij moeten doen is voorkomen dat dat allemaal tegelijk gebeurd, want dan ontploft het weer in de zorg. 

VRAAG
Maar het overgrote meerderheid van de Nederlanders heeft zich laten vaccineren, dat aantal loopt op. Maar toch worden, die groep, beperkingen opgelegd omdat een andere groep dat niet wil. Dus komt dat moment dat u zegt: het moment is nu geweest dat je een vaccin kon krijgen, punt.

RUTTE
Eigenlijk doen we het nu in drie stappen. Dus eerst voor dat onderwijs is, omdat dat ook het moment is, het OMT zet het licht ietsjes laten, maar wij denken in onze berekeningen zo’n beetje begin september heeft iedereen de kans gehad met 2 weken wachten, 2 weken inwerktijd, om het vaccin te nemen. Daar zitten we wel dicht bij elkaar, dus dat is prima, stap 1: het onderwijs, het hoger onderwijs. In Stap 2 is ook om het verstandig en voorzichtig te doen, maar uiteindelijk wil je natuurlijk naar een situatie dat al die beperkingen weg zijn, en dat gaan we bekijken, wanneer dat verstandig kan.

VRAAG
U schets het beeld van 1 november, dat alle beperkingen weg kunnen zijn...

RUTTE
Nogmaals, geen zekerheid! 

VRAAG
Onder voorwaarde als dat gaat zoals u nu voorspelt. Is dan ook echt alles weg of blijven bijvoorbeeld wel die corona-checkapp bestaan? En mag dan bijvoorbeeld een horeca-eigenaar of cafébaas die zich er toch niet senang bij voelt, toch zo’n app blijven gebruiken om te zeggen: ik wil alleen maar gevaccineerden binnen hebben.

RUTTE
Kijk, de vraag of je kunt eisen dat mensen alleen binnen kunnen komen, die gevaccineerd zijn, dat is ook een zaak die natuurlijk uiteindelijk een juridische kwestie is. Wij gaan niet vanuit de overheid, hebben wij niet het voornemen om een vaccinatieplicht of een indirecte vaccinatiedwang op te leggen. Ik denk ook dat de reden dat we zo hoog uitkomen in die vaccinatiegraad, is omdat we wel in die zin preken dat we zeggen ‘het is verstandig’, maar het niet dwingend opleggen. Volgens mij past dat ook bij Nederland. Natuurlijk is het zo dat als je op die datum, heel erg met potlood in de lucht geschreven, 1 november. Dat weten we echt niet zeker, maar er komt een moment natuurlijk dat je ook die laatste maatregelen wil loslaten. Dan zullen er natuurlijk een aantal dingen gelden van dit bordje, niet de anderhalve meter, maar wel testen bij klachten en thuisblijven als je het hebt natuurlijk, ook bijvoorbeeld het ventilatieadvies, et cetera, het frisse lucht advies. Dat soort dingen zullen blijven en nog een aantal dingen zullen dan blijven, maar dan is feitelijk de samenleving weer echt terug naar normaal. Dat wil je uiteindelijk.

VRAAG (RTL)
Ja, meneer Rutte, waar wilt u eigenlijk staan op die 17 september, wil die volgende stap weer mogelijk zijn? Mogen de besmettingen, moeten die nog verder omlaag? Mogen die ook wat stijgen? Mag de ziekenhuisbezetting wat stijgen? 

RUTTE
Kijk, wat je natuurlijk ziet is dat, de verhouding tussen het aantal besmettingen en hoeveel mensen vervolgens in het ziekenhuis liggen, veranderd. Maar ook in de ziekenhuizen moet je wel oppassen dat het beheersbaar blijft. En de grote zorg die we hebben is dat met 1,8, een kleine twee miljoen mensen die het niet hebben doorgemaakt, niet gevaccineerd zijn, dat als je het nu zou loslaten in één keer, stel we zouden vandaag besluiten: anderhalve meter is weg en we komen allemaal bij elkaar te staan, dat zou het razendsnel gaan razen en dan is de kans dat de zorg overbelast raakt, is nu onze inschattingen op basis van de adviezen, veel en veel te groot. En daarom doen we het in stappen. Dus wat we willen hebben van het OMT, is een advies: hoe zien jullie op dat moment de druk op de zorg? Belangrijkste waar je dus op stuurt is die druk op de zorg. We hebben natuurlijk ook altijd gestuurd, en dat blijven we ook doen, op het beschermen van kwetsbaren, en zicht op het virus. Maar hier zal het heel erg dominant zijn de vraag: als je die volgende stap zet in die drietrapsraket, die volgende stap zet op 20/21 september, te besluiten op persconferentie vrijdag de 17de, dan moet je wel echt zicht hebben, en daar is dat OMT van belang, in combinatie met wie er terugkeert van vakantie et cetera, dat het beheersbaar is.

VRAAG
Maar dan hoor ik u dus eigenlijk zeggen: als het nou de komende tijd met mensen die terugkomen van vakantie en de versoepelingen in het hoger onderwijs, als het niet gierend uit de klauwen loopt, als het een beetje zo blijft, dan kan die versoepeling gewoon doorgaan?

RUTTE
Heel belangrijk waar we naar zullen kijken is inderdaad dat punt van de zorg, of die groep van 1,8 miljoen mensen, nogmaals ik kan het niet vaak genoeg zeggen, daarvan zegt het OMT nu zwart op wit, de kans dat zij het krijgen is heel groot, dus je neemt echt een risico met je gezondheid als je geen vaccin neemt. Het is een keuze van mensen. Wat wij willen is dat de keuze laten aan mensen, maar wel dat risico spreiden, en dat moeten we dus bezien, precies zoals u zegt, dat het beeld zo’n beetje is half september.

VRAAG
En dan, als die volgende stap mogelijk is, dan mogen we dus overal de anderhalve meter loslaten. Als we met meer dan 75 ergens in het openbaar bijeenkomen, dan moet er getest worden, dan mag dus overal, we mogen boven op elkaar gaan staan, maar de nachtclubs en discotheken moeten dicht blijven. Waarom? 

RUTTE
Dat doen we omdat we die pas in de laatste stap willen meenemen, omdat je, ook lerend van de 26 juni besluitvorming, zegt, ziet, dat het ongelofelijk lastig is. Toen was de oploop van de besmettingen, natuurlijk bij de evenementen, maar vooral op dat moment, als je de cijfers analyseert, in die nachtclubs, dus in de discotheken, en we vinden dat echt nog een te groot risico. 

VRAAG
Maar het is toch een beetje krom als je dan overal boven op elkaar, met grote groepen mag staan, zingend, dansend, als je wil. Maar niet in een nachtclub en niet in een discotheek.

RUTTE
Het verschil is natuurlijk wel, als je daar ‘s nachts bent, drank in de man, vanzelfsprekend, want je gaat daar niet op een glaasje water zitten. Hard zingend et cetera, daar komen zoveel risico’s bij elkaar, dat het ongelofelijk, en ook het hele lastige controleerbaar, dat hebben we ook geleerd van 26 juni, vandaar dat we hebben gezegd: helaas. En daar zijn we niet uniek in, je ziet in heel veel delen van de wereld dat discotheken helaas nog een tijdje worden uitgezonderd, we gaan daar een apart financieel iets voor regelen, dat moet natuurlijk, want dat loopt ook door tot na 1 oktober, dus nadat de steunpakketten aflopen. Maar we vinden het verstandig om dat pas vrij te geven in die laatste stappen.

VRAAG
Meneer de Jonge, een vraag nog voor u. Heeft u ook gevraagd aan het OMT of Testen voor Toegang ook voor gevaccineerden een eis zou moeten zijn? Dus dat je ook getest moet worden als je al 2 keer gevaccineerd bent.

DE JONGE
Ja, er is een aantal uitspraken van een aantal virologen geweest die daar natuurlijk iets over heeft gezegd, namelijk dat zou je eigenlijk moeten doen, want dan zou het allemaal nog veiliger worden. Maar het punt is als je dat blijft doen, dan heb je, een: veel minder aantrekkelijkheid om je te laten vaccineren, want als je toch nog tot sint-jutmis moet laten testen voordat je ergens naar binnen mag, waarom zou je je dan laten vaccineren? Kortom, het doet niet iets goeds, is onze verwachting, met de vaccinatiebereidheid. Dat is een. Twee: het is technisch op dit moment niet mogelijk, dus dat zou echt betekenen dat je de hele app ook zou moeten aanpassen, want dat biedt nou juist de mogelijkheid om én een vaccinatie en een test en een negatieve, positieve test, namelijk een herstelverklaring, als reden voor zo’n QR-code te kiezen. En als je het dubbele zou verwachten, allebei zou willen hebben, dan is dat de facto eigenlijk ook een vaccinatieplicht voordat je ergens naar binnen mag, want dan zou alleen de combinatie van een vaccin en een test, zou je dan naar binnen mogen laten gaan. Dat betekent de facto ook een vaccinatieplicht. Kortom, er valt nogal wat op af te dingen, zal epidemiologisch fantastisch zijn, maar er valt om heel veel andere reden echt wel wat op af te dingen.

VRAAG
Ja, maar mensen die gevaccineerd zijn die kunnen het virus ook wel verspreiden, zeggen die virologen natuurlijk terecht, dus dan loop je misschien toch een onaanvaardbaar risico?

DE JONGE
Nee, ik denk dat we echt moeten zeggen als je bent gevaccineerd, dan is natuurlijk de kans dat je verspreidt niet nul, zeker niet, je bent gewoon ook onderdeel van de verspreiding van dat virus. Maar als je jezelf laat vaccineren, dan ben je daarmee wel heel veel beter beschermt tegen ziekenhuisopname, overigens ook tegen infectie, nooit honderd procent natuurlijk, maar je bent wel heel veel beter beschermd. Kortom, waar we gewoon echt aan moeten werken is dat iedereen zich laat vaccineren, dat is echt de beste weg uit deze crisis. En Mark Rutte heeft het gezegd, ik heb het zelf gezegd, ik heb het ook de vorige keer benadrukt, maar laat ik dat nog een keer doen. Eigenlijk heb je de keuze die iedereen heeft, dus de keuze tussen laat ik me wel of niet vaccineren, maar het eerlijke verhaal is om daarbij te zeggen is, dat dat eigenlijk de keuze is: laat ik mezelf vaccineren of accepteer ik dat ik ziek wordt? Want dat is namelijk gewoon wat er onherroepelijk zal gaan gebeuren op het moment dat je blijft volharden in je het niet willen laten vaccineren. En de kunst voor ons wordt om de versoepelingen die we met elkaar willen, we willen af van die anderhalve meter, we willen af van alle beperkingen, op zo’n manier eigenlijk uit te spreiden in de tijd, dat dat niet allemaal op hetzelfde moment gebeurt, eigenlijk natuurlijk wil je überhaupt dat het niet gebeurd, dus we zullen mensen blijven overtuigen om zich te laten vaccineren, maar als je daar dan toch in persisteert, laten we dan op z’n minst voorkomen dat we te veel katalyserende events hebben die te zeer, te snel ook leiden tot die verspreiding van dat virus, want dat kan de zorg uiteindelijk alsnog overbelasten. Misschien de som daar nog even bij te geven. Het OMT zegt daarvan, je hebt die 1,8 miljoen, dat is een schattig, mensen die niet geïmmuniseerd zijn, dus niet gevaccineerd of mensen die geen bescherming hebben opgebouwd omdat ze een infectie hebben doorgemaakt. Als je dat verdeelt over de generaties waarin je deze mensen treft, dan is de verwachting dat dat leidt tot 16 duizend tot 22 duizend ziekenhuisopnames, en 2200 tot 3400 IC-opnames. Daarvan zou je je kunnen voorstellen, als dat in een korte tijd gebeurd, dat is echt ‘overwhelming’ voor de zorg. En dus ondanks het feit dat we al in zo’n hoge mate zijn gevaccineerd, ook internationaal is dat ook echt iets bijzonders, is dus toch dit nog steeds het risico waar we tegenaan kijken, en daar hebben we ons gewoon toe tot te verhouden.

VRAAG (SBS)
Meneer de Jonge, wanneer verwacht u dat mensen moeten gaan betalen voor Testen voor Toegang?

DE JONGE
Nou, een datum hebben we nog niet bepaald, maar op het moment dat we wel die datum bepalen, zullen we er natuurlijk rekening mee houden dat je ook echt nog de tijd hebt om de optie om je te laten vaccineren ook echt nog in zijn volledigheid kunt doorlopen, plus die twee weken inwerktijd. Tijd hebben we nog niet bepaalt, maar er komt natuurlijk wel echt een moment nu iedereen de kans heeft gehad, dat we die keus moeten maken. De vorige keer dat het kabinet het voorstelde om ook een eigen bijdrage te gaan vragen voor het testen, vanuit het profijtbeginsel. Als jij naar een concert wilt, moet je misschien ook een beetje bijdragen aan de kosten die die test met zich meebrengt voor dat concert, toen heeft de Tweede Kamer gezegd: wij vinden van niet, wij vinden sowieso van niet tot het moment dat iedereen zich heeft laten vaccineren. Toen hebben we dat idee laten rusten, maar nu komen we wel echt op dat moment dat iedereen wel die kans heeft gehad, sterker nog, misschien moet je het juist ook wel willen, omdat het een extra motivatie kan zijn van mensen om zich toch maar te laten vaccineren. 

VRAAG
Ja, u zegt de motivatie, maar tegelijkertijd is er vanaf 20 september een corona-toegangsbewijs nodig om ergens binnen te komen, vaccinatiebewijs, herstelbewijs of die test. Als mensen dan moeten gaan betalen voor een test, dan is het toch indirect een vaccinatiedwang om ergens binnen te komen?

DE JONGE
Nee, het is geen indirecte vaccinatiedwang, dat zou ik niet met u eens zijn. 

VRAAG
Nou, als je geen geld hebt om het te betalen, dan moet je dus voor een vaccin gaan.

DE JONGE
Het is sowieso heel veel beter om voor een vaccin te gaan, maar je hebt uiteindelijk altijd een eigen keuze natuurlijk. Het is geen dwang, dat is het niet. Ook niet indirect. Het is wel een sterke stimulans, en die bedoelen we eigenlijk ook. Dus je hebt eigenlijk twee manieren om ernaar te kijken. Sowieso, het kabinet is tegen gedwongen vaccinatie, verplichte vaccinatie gaan we niet doen, dat hebben we ook altijd gezegd, gaan we niet doen, en daar blijven we ook bij. Maar daar kun je het niet bij laten, we zullen wel indringend ook met mensen altijd het gesprek blijven aangaan over de noodzaak tot vaccinatie en alle mogelijke manieren aangrijpen om mensen te stimuleren tot vaccinatie. En dit zou zo’n manier kunnen zijn. En nog los van die stimulans, geldt er ook nog, moet je dan aan de rest van de samenleving vragen om mee te betalen? Omdat jij je niet hebt laten vaccineren en toch ergens naar binnen wilt. Dat is natuurlijk toch ook de vraag of dat redelijk is, om dat te vragen aan de rest van de samenleving. Maar al dat soort dilemma’s zullen gaan opspelen de komende tijd, dit is er eentje. En daarvan zegt het kabinet, ons lijkt het redelijk om daar wel degelijk een eigen bijdrage wordt gevraagd, die eigen bijdrage moet niet zo’n hoge drempel worden die je überhaupt niet meer naar binnen kunt. Maar dat je een eigen bijdrage vraagt, dat is denk ik gewoon logisch, en we zullen dit idee ook gewoon bespreken met de Kamer en kijken hoe zij erin zitten. De vorige keer was de Kamer daar nog niet enthousiast over, maar goed, dit is wel een ander moment. Want op dit moment heeft iedereen de kans gehad, begin september heeft iedereen de kans gehad die dat had gewild om zich te laten vaccineren.

VRAAG
En toch begrijp ik het niet helemaal, want als ik elke keer als je ergens naar toe gaat, naar een kroeg of naar een evenement of naar een grote horecazaak, als je dan elke keer moet betalen voor een test, dan word je toch indirect gedwongen om te vaccineren?

DE JONGE
Nee, dat hangt er natuurlijk heel erg vanaf hoe hoog die eigen bijdrage is, dat is één ding. 

VRAAG
Maar als je het niet kan betalen? 

DE JONGE
Twee is, je hebt altijd een alternatief voor vaccinatie, namelijk door je te laten testen of een herstelbewijs, want dat geeft bij ons ook aanleiding. We kiezen niet voor een vaccinatieplicht, ook niet een indirecte vaccinatieplicht, maar er is wel een hele sterke stimulans en dat bedoel ik ook eigenlijk, die sterke stimulans te bieden, dus nog los van het profijtbeginsel. Dus is het ook niet redelijk dat je zelf betaalt voor iets wat je, waarvoor je anders de rekening bij de samenleving zou leggen, is het ook niet redelijk dat je daar zelf een beetje aan meebetaalt, dat is het profijtbeginsel, nog los daarvan, bedoelen we die stimulans richting vaccinatie te geven.

VRAAG
Meneer Rutte, u zei afgelopen maandag op dit moment kiezen we niet voor zo’n vaccinatieplicht. Is het op dit moment kiezen we er niet voor of  is het zoals Huge de Jonge net zei: we kiezen er duidelijk niet voor? 

RUTTE
We kiezen er duidelijk niet voor, maar in zo’n virus is het altijd op dit moment, omdat je natuurlijk nooit weet hoe dingen zich ontwikkelen, maar wij zijn allebei zeer gemotiveerd om het niet te willen. 

VRAAG
Maar op dit moment? In het uiterste geval...

RUTTE
Maar dat geldt met alles, we hebben te maken met een pandemie, dus we hebben niet de luxe van absoluutheden, maar het is echt heel helder. We hebben vandaag met het kabinet lang over gesproken over alles weer natuurlijk, maar ook hierover, dat willen we niet.

VRAAG
Is daar een verandering in het beleid geweest, in dat standpunt?

RUTTE
Nee.

VRAAG
Omdat ik de persconferentie van 8 maart teruglees, Hugo de Jonge, en ik citeer u nu: ‘ik vind het heel belangrijk, echt heel belangrijk om te onderstrepen dat we deze manier van werken nooit mag betekenen dat mensen verplicht worden of zich verplicht voelen om zich te laten vaccineren. Er gaat geen vaccinatieplicht ontstaan, ook geen indirecte.’ Maar u zegt nu: op dit moment. Dat is toch inhoudelijk wel een verschil met...?

RUTTE
Bij alles wat we zeggen is het op dit moment, omdat je nooit weet hoe het zich ontwikkelt. 

VRAAG
Dat werd toen alleen niet gezegd, dus inhoudelijk is toch een verschil? Of zie ik dat verkeerd?

RUTTE
Nee, in ieder geval niet zo bedoeld. 

VRAAG
Staat u nog achter die woorden van 8 maart?

DE JONGE
Zeker!

RUTTE
Ik ook.

DE JONGE
Het klonk welluidend, absoluut. 

VRAAG (BNR)
Meneer Rutte, even heel precies: op welke plekken gaat vanaf 20 september dat Testen voor Toegang, of in ieder geval een corona-check verplicht worden vanaf 75 mensen?

RUTTE
Dat is in de horeca, bij evenementen, waaronder festivals, bij publiek bij sportwedstrijden en de vertoning van kunst en cultuur, dus ook bioscopen.

VRAAG
Dus alle andere binnenruimten eventueel daar dan niet?

RUTTE
Nee, dus dat geldt bijvoorbeeld niet voor mensen thuis of bij allerlei andere situaties. 

VRAAG
En dat is binnen en buiten?

RUTTE
De detailhandel bijvoorbeeld niet, de werkomgeving niet.

VRAAG
Binnen en buiten?

RUTTE
Ja, we maken geen onderscheid meer tussen binnen en buiten.

VRAAG
Wat is de consequentie als een ondernemer niet goed die check doet? 

RUTTE
Nou, hij moet gewoon van tevoren beslissen: ga ik tot 75 of hoger? Als hij tot 75 gaat, dan hoeft ie niets te doen, dat geldt trouwens voor de hele zaak, dus niet per ruimte, dus voor de hele zaak. Als je tot 75 gaat hoeft hij niks te doen en boven de 75 moet hij dit doen. Dat is gewoon een verplichting.

VRAAG
Even, dit is misschien een flauwe definitiediscussie, maar u zegt nachtclubs en discotheken die moeten dan nog even dicht blijven tot 1 november. Een café waar harde muziek op staat ‘s nachts, is dat een discotheek of wat is dat?

RUTTE
Nou, volgens mij weten we ongeveer het verschil tussen echt een discotheek en een nachtclub. We hebben het eerder ook gedaan, in de besluitvorming van maart vorig jaar ook al een paar keer die groep van bedrijven, dat zijn dus de nachtclubs en discotheken uitgezonderd, dus dat is vrij precies blijkbaar.

VRAAG
Dus cafés kunnen openblijven? 

RUTTE
Ja, de horeca op zich is open, die is natuurlijk gelimiteerd op dit moment tot 12 uur ‘s avonds. We willen natuurlijk heel graag dat ervan halen, die limitering, vanaf 21 september. Maar de nachtclubs en discotheken blijven dan dicht.

VRAAG
In de samenleving is veel verbazing over de Formule-1 in het eerste weekend van september, dat is een van de grootste evenementen ooit in Nederland, met honderdduizenden bezoekers. Dat mag doorgaan volgens de regels, met twee derde bezetting, is dat niet een enorm risico?

RUTTE
Dat denk ik niet, omdat de regels daar ook heel precies voor gelden, zoals ze ook gelden voor alle evenementen, het is een geplaceerd evenement. Zij mogen tot een derde van de capaciteit vullen als ze niet zouden vragen om een bewijs, en ze mogen gaan tot twee derde capaciteit als ze daar wel om vragen.

VRAAG
Die twee derde, dat is eigenlijk toch wel een beetje een gekke, als je kijkt naar voetbalstadion. Dan zie je dat...Zo’n stadion, dan hebben ze een aantal vakken en die sluiten ze dan, en de andere vakken die zitten dan bomvol. Wat maakt die een derde die dan nog leeg is dan nog uit?

RUTTE
Het is verstandig als ze dat ook een beetje spreiden door de voetbalstadions, maar de afspraak is dat per locatie het aantal geplaceerde plekjes, het te placeren plekjes, dat je daarvan twee derde mag vullen. Als je natuurlijk een deel helemaal afsluit, dan zou ik nog wel eens even willen navragen, dan denk ik dat ook het totale aantal stoeltjes daalt, en dat je van het gedeelte dat niet open is. En we zijn ermee bezig met een aantal burgemeesters. En eigenlijk is dan ook de capaciteit beperkt.

VRAAG
Okay. Helder, nog een korte vraag: heeft u over de Formule-1 nog contact gehad met de prins?

RUTTE
Nee. Maar u heeft wel de mededeling gezien vanuit de Formule-1, de berichtgeving is naar buiten toch? Dat zij doorgaan met al die beperkingen en zeggen: als ondernemers gaan we dat risico nemen. En ik realiseer me voor hen ook dat het ook logistiek en financieel natuurlijk ook heel moeilijk is.

VRAAG
En die compensatie financieel? Waar ze om vragen?

RUTTE
Dat gaat niet. Want evenement...nee, dat gaat niet.

VRAAG (ANP)
Het onderwijs speelt wel een belangrijke rol in de aankomende periode, het is eigenlijk de eerste proeftuin om te kijken hoe het nu gaat met de versoepelingen. Er zijn wel docenten die bezorgd zijn dat ze straks een klas ongevaccineerde mensen voor zich kunnen hebben. Is dat iets om bezorgd over te zijn voor hen?

RUTTE
We moeten dat met zijn allen natuurlijk voorzichtig doen. Belangrijk om dat heel zorgvuldig te doen en dat betekent in het voorgezet onderwijs dat voorlopig ook blijft gelden de afstand van anderhalve meter tussen de docent en de leerlingen, dat je allemaal op de gang een mondkapje op hebt. Bij het hoger onderwijs zult u zien dadelijk op de website dat we een hele lijst van aanvullende maatregelen hebben, waaronder het zoveel mogelijk scheiden van stromen van studenten en docenten die binnenkomen en weggaan, en allerlei andere maatregelen naast het max van 75 per zaal. Dus je probeert aan alle kanten met elkaar er verstandig mee om te gaan.

VRAAG
En er worden ook afspraken over gemaakt, zei u net. Kunt u dat een beetje concretiseren op welke manier dat gebeurt? Komen daar dwingende afspraken voor bijvoorbeeld? 

RUTTE
Dit zijn afspraken die met de sector gemaakt worden, dus dwingend is die 75, dat is echt opgelegd, je mag niet meer dan 75 per zaal. En verder worden er dus een hele reeks afspraken gemaakt waar de sector ook echt zeer voor gemotiveerd is, want die vinden het belangrijk. Je zag gisteren ook Duizendberg, voorzitter van de Vereniging van Universiteiten, maar ook anderen reageren op de lekkages over wat we zouden vertellen vanavond, dat als dat waar was zij daar ook heel blij mee waren. En zij snappen dus ook dat grote hoorcolleges bijvoorbeeld niet kunnen.

DE JONGE
En misschien ook nog even hier aan toe te voegen. Kijk heel belangrijk, in de afspraken die het onderwijs maakt, dat zijn de afspraken met de GGD over het vaccineren op locatie. Ik weet zeker dat het onderwijs heel erg gemotiveerd is om ervoor te zorgen dat zij ook echt bijdragen om hun leerlingen te informeren, te overtuigen, om zich te laten vaccineren. We zien natuurlijk nu, (bij leeftijdsgroep) 18-23 zit het nu zo op de 65 procent, richting 65 procent, eerste prik. 12 tot 17 gaan we richting de 50 procent eerste prik. Dat is het natuurlijk nog niet, dat kan echt nog wel verder omhoog. Mijn verwachting is echt dat juist die start van het schooljaar daarbij cruciaal is. Cruciaal omdat het onderwijs zelf ervaart, dit is wat we willen, om dit mogelijk te blijven maken moeten we onszelf beschermen en is die vaccinatiegraad omhoog ongelofelijk cruciaal. We helpen heel erg in het maken van lespakketten en alles wat nodig is om op school ook dat gesprek op een goede manier te voeren. We hebben natuurlijk eindeloos veel campagnes met influencers en je kunt het je zo gek genoeg niet bedenken, maar belangrijker is die prikbus op locatie. Het is echt de ervaring dat het maken van een afspraak en daar naar toe gaan, et cetera, dat kennelijk een hoge drempel is voor jongeren, dus die prikbus op locatie en ‘instant’ meteen om de mogelijkheid te hebben om je te laten prikken. Dat moet echt helpen de komende tijd en die afspraken worden in iedere regio gemaakt, tussen de GGD en de scholen.

VRAAG
Is dat een soort ‘dansen met Janssen’-achtige strategie? Lessen mits je geprikt wordt? Of is het gewoon objectieve...?

DE JONGE
De leus denk ik nog eventjes over na, maar het is eigenlijk gewoon: laat jezelf prikken, hier ga lekker zitten en laat jezelf prikken. Dat is het eigenlijk, gewoon een prikbus op locatie, zonder gedoe, je hoeft niet naar de GGD toe, de GGD komt naar jou toe en dat is ongelofelijk makkelijk, denk ik, voor iedereen. 

RUTTE
En belangrijk is dat op het moment dat het hoger onderwijs dus losgaat en het mbo, dat iedereen die dat zou willen zich kan hebben laten vaccineren. Dat is natuurlijk ook weer een verschil met een paar maanden geleden.

VRAAG (ALGEMEEN DAGBLAD)
Meneer Rutte, in uw plannen krijgt het Testen voor Toegang vanaf 20 september weer een hele grote belangrijke rol, ook in de horeca die ook ‘s nachts weer open kan. De cafés dan in ieder geval. Nou was dat ook zo eind juni en toen bleek het een zooitje te zijn met TvT. Slechte controles ook aan de deur. Wat gaat u nu doen om ervoor te zorgen dat het dan wel waterdicht is in september?

RUTTE
Het is nu natuurlijk ook wel anders, je hebt veel meer mensen die gevaccineerd zijn plus dat we op die, dat we dat doen vanaf die 75. Vanaf 75 mensen die binnen willen, en daar zijn we natuurlijk ook met de horeca en anderen in over gesprek over hoe we dat met elkaar strakker regelen. In de kern komt het erop neer dat allereerst de klant verantwoordelijk is, en ten tweede de ondernemer uiteraard de verantwoordelijkheid heeft om dit goed te organiseren en er wordt natuurlijk ook toezicht op gehouden om ervoor te zorgen in de naleving dat het ook gebeurd. 

VRAAG
Komt er dan ook extra handhaving, meer dan eind juni?

RUTTE
Nou, ik  denk dat we vooral hebben geleerd van eind juni hoe je dat moet aanpakken en dat die communicatie heel belangrijk gaat worden als het allemaal zou kunnen vanaf 21 september, dat hopen we natuurlijk vurig. Maar nogmaals, ook die ondernemer heeft daar een grote rol in en zijn personeel. En nogmaals, ook hier geldt dan opnieuw dat bij overtredingen en bij excessen uiteraard de politie en de boa’s zullen optreden.

VRAAG
Maar dat gold natuurlijk ook eind juni. Toen zei u dit ook, toch ging dat heel erg mis.

RUTTE
Daar hebben natuurlijk lessen uit getrokken. Die gesprekken zijn nu gaande met het Veiligheidsberaad, maar ook met de horeca om dat natuurlijk veel beter te organiseren.

DE JONGE
In aanvulling daarop misschien, we hebben natuurlijk een aantal aanpassingen ook echt gedaan. De geldigheidsduur van de test is korter geworden, de corona-checkapp is aangepast en daardoor minder fraudegevoelig geworden. We hebben de wachttijd geïntroduceerd, en dat allemaal nog bovenop natuurlijk echt het grote verschil, namelijk dat de meeste mensen straks een QR-code krijgen omdat ze gevaccineerd zijn en daarmee zijn ze heel veel minder kwetsbaar. Ten aanzien van het handhaven is het natuurlijk wel zo, en daar moet je natuurlijk eerlijk in zijn, we kunnen onmogelijk naast iedere cafédeur een boa zetten. Dat gaan gemeenten gewoon niet doen. Maar op excessen wordt zeker gehandhaafd, bijvoorbeeld op het niet hanteren van een wel 75 of meer dan 75 in de zaak, maar dan niet bij de deur gaan staan om te kijken of iedereen die coronabewijzen wel heeft. Daar wordt natuurlijk wel op gehandhaafd, en dat kunnen gemeenten ook doen. Als gemeenten een evenement organiseren dat vergunning plichtig is kun je gewoon in de vergunning afspraak ook gewoon afspraken maken over de check aan de poort. En we gaan ook ‘mystery guests’ inzetten om te kijken of dat goed wordt nageleefd. En daaruit kunnen we ook de lessen trekken en dat weer bespreken met de verschillende sectoren. En ja, kijk uiteindelijk hebben we dus echt de gezamenlijke verantwoordelijkheid om dit mogelijk te maken. Ieder voor zich en de overheid voor ons allen is niet echt de beste manier om dit te laten slagen. We hebben gezien wat er allemaal mis kan gaan en dus zullen we het nu gewoon beter moeten doen.

VRAAG
Wie gaan de ‘mystery guests’ inzetten? Het ministerie zelf of zijn dat gemeenten die dat...?

DE JONGE
Wij gaan daartoe opdracht geven en de rapportages daarvoor, die zullen ten dienste staan van de gemeenten, maar zeker ook ten dienste van het gesprek met de verschillende sectoren. Je zult echt een aantal sectoren hebben die het gewoon goed doet, je zult een aantal sectoren hebben die het gewoon matig doet en waardoor weer gesprekken noodzakelijk zijn. Dat is echt de verwachting. 

VRAAG
En dat is iets nieuws. Dat gebeurde eind juni nog niet, die ‘mysterie guests’?

DE JONGE
Nee, dat gebeurde nog niet. Dat gebeurde nog niet.

VRAAG (DE TELEGRAAF)
Ja, meneer De Jonge, ik hoor u nog steeds zeggen dat we sturen op de zorg en het niet overbelasten van de zorg. Waarom is het dan zo, nog steeds, dat we, begin juni hebben we de IC-bedden verlaagd... Ik kan me voorstellen dat veel mensen denken van ‘we sturen steeds op het niet overbelasten van de zorg’. Als ik u net dat sommetje hoor maken van hoeveel mensen in het ziekenhuis kunnen komen en op de IC kunnen komen, waarom hogen we dat aantal niet op, structureel?

DE JONGE
We hebben het aantal natuurlijk structureel opgehoogd en ook daar extra financiering voor uitgetrokken, maar het punt is natuurlijk met IC-bedden dat kost een hele hoop personeel om een IC-bed te faciliteren. En je krijgt natuurlijk, ook al duurt die crisis al behoorlijk lang, je krijgt in zo’n korte tijd natuurlijk niet opeens een heel groot nieuw blik IC-verpleegkundigen opengentrokken. En dat is eigenlijk het punt waar we komen, waar we rekening mee moeten houden, in een aantal golven, die eerste golf was het helemaal enorm, maar ook die tweede golf die duurde natuurlijk heel erg lang, hebben we behoorlijk stevig, die tweede golf liep eigenlijk over in die derde golf, behoorlijk stevig de ziekenhuizen natuurlijk gewoon overbelast. Daardoor zijn operaties uitgesteld, daarmee zijn de verloven van mensen ingetrokken en die mensen willen ook gewoon een keer weer terug naar normaal, mensen in de zorg. Dus we moeten echt niet het idee hebben dat we nog een keer die IC’s kunnen belasten tot het niveau wat we hebben gehad in die eerste golf of in die tweede golf. Als dat namelijk wel het geval zou zijn dan betekent dat nu een enorm uitstel ook van operaties. Kortom, dat gesprek hebben we ook niet helemaal afgerond natuurlijk, maar dat gesprek zullen wij wel moeten voeren. Want: wat vinden wij eigenlijk acceptabel qua zorgbelasting voor... coronapatiënten om daarmee te voorkomen dat andere zorg moeten worden uitgesteld of dat we de zorg gewoon structureel aan het uitwonen zijn. We moeten niet verwachten van de zorg dat die dezelfde aanpak aan zullen kunnen als in de eerste golven en die idee, want die hoor ik natuurlijk wel. Het klinkt ook zo logisch: maak dan gewoon IC-bedden extra, dan ben je toch klaar. Maar zo simpel gaat dat niet. omdat dat altijd personeel vraagt uit de zorg die je dan ergens anders weg moet trekken. Dat kan niet anders.

VRAAG
Ja maar dan zou je dus kunnen investeren voor de toekomst...

DE JONGE
Het is geen geldkwestie natuurlijk. We investeren ons suf.

VRAAG
In mensen dan. 

DE JONGE
Ja precies, dus het is geen geldkwestie. Het is eigenlijk gewoon een beschikbaarheidskwestie. Een IC-opleiding duurt gewoon jaren. Je hebt niet zomaar nieuwe mensen opgeleid en we hebben heel veel mensen van de OK’s naar de IC’s gehaald, althans wij, dat hebben de ziekenhuizen gedaan, om daar in bij te springen, maar dat betekent natuurlijk wel dat je de OK’s moet sluiten en dat betekent dus minder operaties et cetera. Dus... het is altijd... er zijn ook geen gratis keuzes in te maken. Dus als we accepteren dat de zorg zwaarder belast wordt met coronapatiënten betekent dat minder handen aan het bed voor andere patiënten. Dus de uitstel van zorg die uit te stellen is, en dat hebben we al veel te lang moeten doen, kortom: het is echt in zoveel opzichten verstandig voor iedereen om zicht te laten vaccineren, heb ik dat al gezegd, en daarnaast, ervan uitgaande dat die mensen die zich per se niet willen laten vaccineren gewoon een keer ziek worden, betekent dat we dat moment niet in een te korte tijdspanne moeten laten vallen, want dat zou opnieuw de zorg kunnen overbelasten. Zo eerlijk moeten we zijn.

VRAAG
Ja, maar wordt er dan rekening mee gehouden voor die eventuele 1 november? 

DE JONGE
Wat we natuurlijk bewust doen. Even terug naar het openingsplan wat we hadden. Daar hadden we aantal stappen. We hebben toen stap vier en vijf hadden we samengevoegd en hadden we nog zo’n stap helemaal aan de rand van het document staan waarin we zeiden ‘nou dan kunnen we af van de anderhalve meter’. Wat we nu eigenlijk de facto doen is dat anderhalve meter-moment eigenlijk opknippen in een aantal momenten om behoedzamer te zijn met de les van 26 juni op het netvlies, met ook gewoon de wetenschap van de 1.8 miljoen niet-geïmmuniseerden op het netvlies. En echt de wil om niet opnieuw die zorg te overbelasten dat kunnen we ons gewoon niet veroorloven. Dat kan de zorg zich gewoon niet veroorloven en dat is de reden dat we hebben gezegd: dat anderhalve meter loslaten dat gaan we op zo’n manier doen, dat we het stapsgewijs doen, dat we het behoedzaam doen en dat we de meeste katalyserende events die daaruit voort zouden kunnen komen, als er is met hele grote groepen in de discotheek staan bijvoorbeeld, dat we die nog eventjes uitstellen.

VRAAG
En nog even over die ‘mystery guests’, waar het net over ging. U zegt die staat in dienst van de gemeenten. Mag ik ervanuit gaan dat ze niet ten dienste van de politie staan?

DE JONGE
Ja, daar mag je vanuit gaan.

VRAAG
Dan heb ik nog één vraag over de steunpakketten, meneer Rutte. Die lopen 1 oktober af en de regering-Biden die houdt nog steeds de grens dicht voor Europese staatsburgers. Wordt er iets gedaan voor reisorganisaties die exclusief op Amerika richten? 

RUTTE
Nee. 

VRAAG
Nee, niet? Oké.

RUTTE
Nee, helaas. Nee, de pakketten lopen echt af op 1 oktober en waarbij we wel natuurlijk voor de nachthoreca iets gaan organiseren, financiële compensatie, omdat dat door gaat lopen tot na 1 oktober.

VRAAG
Oké, maar die reisorganisaties die...

RUTTE
Nee, stopt 1 oktober.

VRAAG (NU.NL)
Meneer De Jonge, nog even aansluitend op de ziekenhuisopnames. In hoeverre accepteert het kabinet eigenlijk ziekenhuisopnames als straks de maatregelen helemaal zijn afgeschaft, per november waarschijnlijk, en iedereen is gevaccineerd die dat graag wil?

DE JONGE
Accepteert het kabinet ziekenhuis... Nee, er valt niet zo heel veel aan te accepteren. Het is gewoon biologie: op enig moment worden mensen ziek en dan hebben ze op enig moment een ziekenhuis nodig om weer beter te worden en dat is het punt. Kijk, uiteindelijk gaat natuurlijk nooit... het is een dilemma, ik snap het dilemma heel goed, maar uiteindelijk gaat het natuurlijk nooit de zorg mensen, mensen die stikkend aan de poort komen weigeren. Zo zit de zorg niet in elkaar en ja de levenswandel van mensen leidt heel vaak tot ziekenhuisopnames. Geloof ik een derde van alle zorgkosten worden gemaakt...

VRAAG
Kunt u dan misschien zelf de vraag beantwoorden die u zojuist stelde in een inleidend statement? Van in hoeverre kan de vrijheid van de een de vrijheid van de ander beperken?

DE JONGE
Daar zit een grens aan, daar zit een grens aan. Mag ik een voorbeeld noemen, wat uit de besluitvorming van vandaag... wij kiezen ervoor om het onderwijs open te doen vanaf 30 augustus. Het OMT zegt ’20 september’, wij zeggen begin van het schooljaar. Waarom? Omwille van het maatschappelijk belang. Het OMT maakt heel belangrijk, en wij ook, het moment waarop iedereen de kans heeft gehad om zich te vaccineren en daarin komen wij met een net iets andere invulling van dat uitgangspunt. Namelijk: als je 18 bent dan heb je op 19 juni de uitnodiging gehad om je te laten vaccineren, heb je van ons een paar dagen de tijd gehad om dat ook te doen, om die afspraak te maken, bedoel ik. Stel dat je drie weken later aan de beurt was voor die eerste prik, de meesten waren eerder, maar stel dat je drie weken later aan de beurt was voor je eerste prik, was je 35 dagen later was je aan de beurt voor je tweede prik, even er vanuit gaan dat je niet gebruik hoeft te maken van de versnellingsmogelijkheid, en dan nog twee weken wachttijd, dan ben je echt in augustus klaar, eind augustus ben je klaar. Je kunt ook iets anders redeneren. Je kunt ook zeggen ‘ja, maar niet iedereen heeft dat gedaan, want sommigen zijn eerst op vakantie gegaan’ en ja dus je ziet die vaccinatiegraad zeker onder die groep nog wel wat oplopen, ook de komende weken. Dus had je daar dan niet op moeten wachten en moet je dan toch de 20e kiezen voor de opening van het schooljaar? Nee, zeggen wij, want je hebt wel de kans gehad. Als je gewoon gelijk je telefoon had gepakt en je had een afspraak gemaakt heb je gewoon de kans gehad. En je kunt niet die mensen die de kans hebben gepakt toen ze hem ook kregen laten wachten op de mensen die de kans niet pakten toen ze hem wel kregen. En dat is precies het soort afweging waar we naartoe gaan de komende tijd. Kortom: het is zeer terecht dat je dit nu dilemma schetst, ik zeg ook niet ... we hebben ook niet de wijsheid in pacht dat we op ieder dilemma eventjes een pasklaar antwoord hebt op dat dilemma. Die dilemma’s zullen we ook door moeten als samenleving. De hele crisis was al één grote test in solidariteit onderling en dat zal ook de komende maanden zal dat zeker nog zo zijn, maar er zit wel grens aan in hoeveel beperkingen je de mensen die wel de mogelijkheid hebben gegrepen toen ze hem kregen voor vaccinatie, hoeveel beperkingen die mensen kunt opleggen, omwille van de mensen die dat niet doen. Alleen ten aanzien voor de zorgbelasting is het gewoon een ‘fact of life’: als je die 1.8 miljoen niet geïmmuniseerden hebt en die worden in hele korte tijd besmet. Dat je dan gewoon een enorme ‘spike’ krijgt in de ziekenhuizen, die we niet aankunnen. En die ook weer gaat leiden tot heel veel schade voor wel gevaccineerden. Namelijk omdat hun zorg wordt uitgesteld. Kortom, dat kunnen we ons niet veroorloven. 

RUTTE
Je kunt ook niet zeggen: ik weiger ze bij het ziekenhuis. Dat gaat natuurlijk niet. Iemand die dreigt te stikken gaat natuurlijk altijd het ziekenhuis in, wordt altijd behandeld. Dat kan niet anders. 

VRAAG
Maar vanaf welk punt zegt het kabinet bijvoorbeeld van: er zijn toch weer maatregelen nodig? Is dat puur overbelasting van de zorg en kun je daar dan een getal op plakken van hoeveel IC-bedden moeten er maximaal bezet zijn door coronapatiënten?

DE JONGE
Gaan we komende tijd ontwikkelen. Ja, we hebben die routekaart. En die routekaart is natuurlijk gemaakt in de situatie dat we nog helemaal niet gevaccineerd waren. In ieder geval in slechts heel geringe mate. De laatste versie is geloof ik uit februari. En daar hebben we het mee gedaan tot de zomer. We zullen nu naar een andere aanpak toe moeten. Een veel gerichtere aanpak toe moeten. We weten dat er pockets zijn in de samenleving, in de oude stadswijken bijvoorbeeld, maar ook in de ‘Bible Belt’, gewoon plekken zijn waar de vaccinatiegraad heel erg laag is. Op sommige van die plekken is vervolgens het aantal mensen wat infectie heeft doorgemaakt wel heel erg hoog. Dus daar zal het meevallen de mate waarin het virus rondgaat. Op sommige plekken is dat helemaal niet zo. En daar heb je de ziekenhuisopnames van te verwachten. Als we dat zien moeten we daar dan ook gericht ingrijpen. Wat we moeten voorkomen is dat je de hele samenleving last laat hebben van het feit dat een wijk zich beroerd heeft laten vaccineren, of een groep zich beroerd heeft laten vaccineren. Kortom, wat we willen is de maatregelen veel gerichter uitwerken. Maar er kan een moment komen, dat kunnen we niet uitsluiten, er kan een moment komen dat je toch wel weer landelijke maatregelen moet trekken. Het meest extreme scenario natuurlijk voor de toekomst is echt een ‘escape’ mutatie die zich totaal onttrekt aan de vaccinatie. Nou er is op dit moment geen aanleiding om dat te veronderstellen. Maar even terugdenkend in de tijd, we kwamen van de ‘wild type’, we dachten nou we zijn er in het eerste kwartaal van dit jaar we hebben het wel redelijk onder controle. Toen kregen we de Britse variant. Nou, aan de noodrem. Toen hadden we die Britse variant behoorlijk onder controle. Toen kregen de we de Delta-variant. Kortom, er is niet uit te sluiten dat er niet toch een variant komt die weer noodzaakt tot landelijke maatregelen. Dat weten we niet helemaal zeker. Wij zullen in ieder geval het maatregelen pakket uitwerken dat we ook richting het najaar nodig hebben. Als we een hele hogere vaccinatiegraad hebben opgebouwd, niet te min voor die plek en onder die groep en onder die wijk waar de vaccinatiegraad te laag is zal je misschien nog steeds maatregelen moeten treffen. Het kan ook landelijk. Maar heel veel liever zo gericht mogelijk. Sectoraal of regionaal. 

VRAAG
Diederik Gommers zei bijvoorbeeld: IC-capaciteit is met 100 patiënten, 100 covidpatiënten op de IC’s, komt dat reguliere zorg niet in de verdrukking. Zou dat ongeveer een richtgetal kunnen zijn? 

DE JONGE
Denk dat dat wel heel laag is. Nee, dat is wel heel onpraktisch laag. Zeker als dat de aanleiding zou moeten zijn voor weer stevige maatregelen. Dan zit je nog wel een tijdje aan maatregelen vast. Kijk, die 1,8 miljoen, daar komt naar schatting van het OMT komen daar 2200 tot 3300 IC-opnames uit naar voren. Dus als je structureel die IC-bezetting voor corona niet hoger wil hebben dan 100, dan geeft het wel heel veel druk op aanvullende maatregelen die je moet nemen. Ik denk dat dat ook niet redelijk is om dat te veronderstellen. Vooralsnog heeft het OMT voor de zomer al geadviseerd: zou niet 250, zou dat niet een getal moeten zijn wat je hanteert. En we zijn natuurlijk met elkaar in gesprek om te kijken welke indicator ten aanzien van ziekenhuisopnames zou je nou voor je aanpak van het najaar ook moeten willen gebruiken. We willen in ieder geval die aanpak en daarmee dus ook deze indicator, die nieuwe indicator willen we in september ook gereed hebben. Dus eigenlijk voor dat moment van 20 september.

VRAAG
Laatste vraag over een ander onderwerp: er zijn ongeveer 400.000 mensen in Nederland die immuun problemen hebben waarbij het vaccineren niet goed werkt. Niet helemaal of niet. Per november worden de maatregelen helemaal losgelaten waarschijnlijk. Welke boodschap is dat voor die mensen? 

DE JONGE
Nou ja, kijk, we zullen altijd, dat geldt natuurlijk voor heel veel andere infectieziekten ook waar deze mensen kwetsbaar voor zijn. Er zullen altijd mensen zijn met immuunstoornis. Niet alleen hebben zij last van corona maar zij hebben last van werkelijk iedere infectie die je zou kunnen oplopen. Dus dat maakt dat zij individueel natuurlijk met hun arts ook kijken welke beschermingsmaatregelen zijn er voor hen nodig? Daarnaast heb je een aantal mensen met een zwak immuunsysteem waarbij voor een deel van deze mensen de aanname is dat als je ‘boostert’ dat dan wel degelijk toch iets van die immuniteit verder zou kunnen versterken. Dus dat maken we ook onderdeel van het advies. 

VRAAG
De derde prik bedoelt u? 

DE JONGE
Ja, precies. Dat is onderdeel van het advies wat de Gezondheidsraad zal gaan geven, ik hoop snel. Ik hoop nog begin september of misschien zelfs nog wel eind augustus. En daarnaast hebben we het OMT gevraagd om echt een apart advies te wijden aan de mensen met immuun problemen wat we daarvoor extra zouden kunnen doen. Ik denk dat het meer een zaak is, zal zijn ook, van maatregelen tussen zorgverlener en patiënt uiteindelijk. Dan dat daar algemene generieke maatregelen voor moeten gelden. Maar we laten ons gewoon goed adviseren door het OMT wat daar eventueel extra voor nodig zal zijn. 

VRAAG (NRC)
Hierop aansluitend, die mensen die immuun problemen hebben, worden die eigenlijk uitgezonderd van dat zelf betalen voor testen voor toegang straks? 

DE JONGE
Daar hebben we nog niet over nagedacht. Daar hebben we nog niet over nagedacht, het gaat vooral over het algemene uitgangspunt: komt er niet een keer een moment dat je moet zeggen: misschien... Kijk, er is een hele kleine groep die zelfs geen vaccin mag hebben. Dat is echt een hele kleine groep. De groep is iets groter bij mensen die wel een vaccin mogen hebben maar waarbij het gewoon niet werkt. Die kunnen natuurlijk wel aan zo’n QR-code komen. Alleen omdat ze weten dat het niet werkt zullen zij zich waarschijnlijk niet in dat soort grote groepen gaan begeven. Dus dat maakt dat deze mensen natuurlijk sowieso al heel erg behoedzaam zijn om zich überhaupt in deze groep, in  deze grote groepen, op te gaan houden.

VRAAG
Dan nog even aansluitend, we hebben het hier de hele tijd gehad, of jullie hebben het de hele tijd gehad over ziekenhuisopnames. Maar een van de andere voorwaarden is natuurlijk ook steeds het oplopend of aflopend aantal besmettingen geweest. Heeft dat nog steeds dezelfde zwaarte? 

DE JONGE
Nee, dat krijgt natuurlijk echt een andere betekenis. We weten alleen nog niet exact welke betekenis. Het is op dit moment een indicator of het de goede of de minder goede kant op gaat. Je hebt natuurlijk nu gezien dat we na 26 juni een enorme piek hebben gehad met besmettingen van boven de 10.000. Toen een enorme steile daling gehad. En nu plateaut die al een tijdje op ruim 2000. En de vraag die dat vooral met zich meebrengt is hoeveel ziekenhuisopnames komen daaruit naar voren? Kijk, het aantal besmettingen zal nooit zo laag kunnen zijn... dat kan niet, of je moet heel veel beweging in de samenleving weer terug willen dringen. Maar dat virus gaat rond, dus het aantal besmettingen zal blijven. Maar de kernvraag is toch: in welke mate brengt dat onze doelen in het gedrang? Dus in welke mate overbelast dat de zorg? 

VRAAG
Dus als ik het goed begrijp zijn jullie wel een beetje aan het kijken hoe je de besmettingscijfers, wat daarvan de rol kan zijn? 

DE JONGE
Wat we net bespraken over de ziekenhuisopnames van hoeveel zou je er kunnen accepteren zeg maar, om even in die termen te blijven. We hebben het RIVM ook gevraagd: zou er nou ook een nieuwe indicator te bedenken zijn om iets te doen in die nieuwe verhouding tussen besmettingscijfers en ziekenhuisopnames. Waarom? Omdat besmettingscijfers wellicht minder zeggingskracht hebben gegeven omdat we niet meer zo goed de verhouding weten tussen de cijfers en de ziekenhuisopnames. Om verschillende redenen overigens. Vooral vanwege de vaccinatiegraad maar toch ook wel vanwege het testbeleid wat dusdanig is veranderd dat er heel veel meer wordt getest. Maar je wil, je ziet natuurlijk wel heel veel eerder die besmettingen oplopen dan dat je de ziekenhuiscijfers ziet oplopen. Kortom, het blijft toch wel een indicator om rekening mee te houden. En omdat je daarmee natuurlijk ook leert of de besmettingsgraad dusdanig is dat je inderdaad moet vrezen dat die 1,8 miljoen teveel kans lopen om te snel besmet te raken. Dus het is niet zo dat we er niet meer naar kijken. Je kunt niet zonder. Je moet op die besmettingscijfers blijven letten. Maar de betekenis ervan wordt inderdaad wel echt anders. 

VRAAG
Iets anders, de vaccinatiegraad. Het aantal volwassenen met twee prikken is nu 71 procent, die dat heeft gedaan. De groep tieners, twintigers, dertigers, daar ligt dat percentage wat lager, 65 procent, dat neemt ook maar heel rustig toe. Ongeveer een procent per week. Toch is dat de groep waar die anderhalf meter nu wordt losgelaten. Waarom? 

DE JONGE
Om de afweging die we maken. Het belang voor deze jongeren, ik noemde het net al, het belang voor deze jongeren is ongelooflijk groot dat zij een normaal schooljaar tegemoet gaan. Het uitgangspunt is: heb je de kans gehad om je te laten vaccineren. Het antwoord op die vraag is: ja, dat heb je gehad. Heeft iedereen die kans ook genomen? Nou, nog niet iedereen. Een deel krijgt z’n tweede prik nog en die zal plus die twee weken in ieder geval in de eerste weken van september wel volledig gevaccineerd plus inwerktijd zijn. En een deel zullen we gewoon aan het begin van het schooljaar nog moeten overtuigen. Kijk, als we nu kijken naar de totale vaccinatiegraad dan stevenen we af op zo’n 85 procent. We zitten nu qua tweede prik op 72,8 procent. Dus daar hebben we qua tweede prikken gewoon de komende tijd nog wat te groeien. En als je kijkt naar de jongeren dan komen we tussen de 18 en 25 nu uit naar verwachting op zo’n 65 procent. En de 12- tot 17-jarigen komen we uit, dan bedoel ik rond 1 september, komen we uit op 54 procent eerste prikken. En wat we moeten doen denk ik is sowieso die eerste weken van het schooljaar aangrijpen om heel intensief te zorgen dat die vaccinatiegraad überhaupt nog omhoog gaat. Zeker in het VO is daar natuurlijk heel veel ruimte voor. Dus die zou echt wel omhoog moeten. 

VRAAG
Maar wat interessant is, is dat jullie noemen heel nadrukkelijk die maatschappelijke afweging die jullie hebben gemaakt om toch hiervoor te gaan. Die drie doelen die jullie steeds hebben gehad was kwetsbare ouderen beschermen, ziekenhuisopnames en virusmonitoren. 

RUTTE
Zicht op het virus houden, ja. Maar wat je natuurlijk ziet is dat deze groep wordt, kan wel natuurlijk ook besmet raken, maar doorgaans is de kans dat zij ernstig in het ziekenhuis komen wat kleiner. Overigens met de Delta-variant is dat wel weer iets anders. Maar gemiddeld genomen is die kans wat kleiner. Dan is er altijd de zorg dat het door de generaties gaat lopen. Wat je natuurlijk ziet is dat er oudere generaties die extra kwetsbaar zijn natuurlijk in zeer grote mate nu gevaccineerd zijn. 

VRAAG
Precies, dus is mijn vraag eigenlijk: is dat nog steeds één van de doelen, die kwetsbare ouderen beschermen. Als die al beschermd zijn? 

RUTTE
Als je me heel eerlijk vraagt waar wij nu op sturen richting september is toch dat we heel erg sterk kijken naar die ziekenhuizen. Dus de vraag: kun je dan die stap zetten? Maar in het hele beleid blijven wij natuurlijk kijken naar de kwetsbaren. Dat kunnen dus ook de kwetsbaren zijn waar je zelf net naar vroeg. De mensen die gewoon simpelweg om gezondheidsredenen geen vaccin kunnen hebben. Of waar het helemaal niet werkt. 

DE JONGE
En het vaccin werkt tegen ziekenhuisopname zo’n 90 procent, 88, in de 90 procent. Dat zijn wat verschillende schattingen die daarin worden gemaakt. Maar dat betekent dus ook 10 procent niet. Wie daarvan komen dan als ze vervolgens die infectie krijgen daadwerkelijk in een ziekenhuis, dat zijn de ouderen. 

VRAAG
Een laatste vraag dan, misschien moet ik ‘m iets anders vragen. Maar is die maatschappelijke afweging dan nu nadrukkelijk één van de doelen? 

RUTTE
Nee. De doelen blijven zoals ze zijn. Maar daarbinnen kijk je naar welke epidemiologische ruimte heb je? Dan zegt het OMT: doe het nou in stappen. Zij begrijpen ook heel goed dat je dan een eerste stap moet zetten in dat hoger onderwijs omdat daar enorme andere gezondheidseffecten en maatschappelijke effecten ook zichtbaar zijn. Maar je hebt dus die epidemiologische ruimte vanuit je doelstelling kan de zorg het aan, kwetsbare mensen en zicht houden op het virus. We hadden natuurlijk heel graag nu gezegd: alles is los. Hebben we ooit wel eens van gedroomd. Maar ook geleerd van de misstap op 26 juni. Ook kijkend nu gewoon naar de cijfers die er liggen en de grote aantallen risico’s in de ziekenhuizen en de piek daar. Dus het is wel zo dat van die drie doelstellingen als je dus kijkt naar september, 21 september, wel heel sterk kijken echt naar ziekenhuizen. Maar we blijven altijd ook die andere twee bekijken. 

DE JONGE
En die maatschappelijke afweging, dat is niet nieuw dat we die betrekken natuurlijk. We hebben altijd het onderwijs eigenlijk voorrang gegeven, het PO (primair onderwijs) hebben we open gedaan toen je ook zou kunnen zeggen: oeh, dat gaat wel bijdragen aan de verdere verspreiding. Klopt, maar maatschappelijk belang is te groot. Het VO mocht de anderhalve meter loslaten op het moment dat we dachten, oeh dat is wel spannend want er zijn heel veel mensen ook nog niet gevaccineerd. Toch gedaan. Dus die risico’s hebben we vaker genomen. Juist omwille van dat maatschappelijk belang. 

VRAAG (REFORMATORISCH DAGBLAD)
Over het loslaten van die anderhalve meter noemde u een aantal plaatsen en aantal voorwaarden. Is het nou zo dat de plaatsen die u niet noemde geen voorwaarde hebben, dus geen maximum aantal mensen en geen toegangstesten? 

RUTTE
Nee, dus die eis dat je boven de 75 dat daar een coronatoegangsbewijs moet worden getoond dat zijn de gene die ik noemde. 

VRAAG
En daar buiten dus...

RUTTE
Nee, dus bijvoorbeeld niet, ik noem het maar even gewoon de detailhandel gaan we het niet doen, de werkomgeving, thuissituatie, kerken ook niet.

RUTTE
Heel veel dank.