Afbouw fossiele subsidies voor bedrijven

Het kabinet wil bedrijven stimuleren om te verduurzamen. Daarom bouwt het de komende jaren het aantal fossiele subsidies af. Ook laat het kabinet onderzoeken wat de beste maatregelen zijn om de klimaatdoelen van 2030 te halen.

Overstap naar duurzame energie in Europa

In heel Europa stappen steeds meer bedrijven over van fossiele naar duurzame energie. Bijvoorbeeld van kolen naar zonne-energie. Dat maakt het voor andere bedrijven ook makkelijker om die stap te zetten. En omdat het al in veel Europese landen gebeurt, ontkomen bedrijven er ook moeilijker aan door bijvoorbeeld hun bedrijf te verplaatsen. Om de stap naar duurzame energie te versnellen, betalen bedrijven voor hun CO₂-uitstoot. En krijgen zij subsidie om meer duurzame energie te gebruiken.

Fossiele subsidies geven indirect voordeel aan gebruikers

Burgers en bedrijven kunnen bij de overheid allerlei subsidies aanvragen. Via deze subsidies stimuleert de overheid het gebruik van iets. Bijvoorbeeld de aanschaf van zonnepanelen. Omdat de overheid duurzame energie wil stimuleren, bestaan er geen subsidies meer voor burgers of bedrijven voor fossiele brandstoffen. Met de term ‘fossiele subsidies’ worden bijvoorbeeld belastingmaatregelen bedoeld die indirect een financieel voordeel opleveren voor fossiel energieverbruik. Het kabinet wil dat er de komende jaren steeds minder van die financiële voordelen zijn.

Voorbeelden huidige fossiele subsidies

Op dit moment zijn er nog een aantal fossiele subsidies. Dit zijn bijvoorbeeld:

Vrijstelling voor gebruik van kolen en gas om elektriciteit mee op te wekken. Alleen gebruikers van die elektriciteit moeten belasting betalen, niet de opwekkers ervan. Zo voorkomt de overheid dat er 2 keer belasting wordt betaald over dezelfde elektriciteit. Dat mag ook niet volgens de Europese Richtlijn Energiebelastingen.
Korting op de energiebelasting voor glastuinbouw. Bedrijven in de glastuinbouw krijgen deze korting om te voorkomen dat zij in verhouding meer belasting moeten betalen dan andere bedrijven die ook veel energie verbruiken. In ruil voor deze korting mogen zij een maximale hoeveelheid CO₂ uitstoten. Stoten ze meer uit, dan betalen ze daarvoor. Deze subsidie wordt in 2025 afgeschaft.
Lagere energiebelasting voor grootverbruikers van energie. Grootverbruikers van energie betalen minder energiebelasting. Dit gebeurt zodat Nederlandse bedrijven kunnen blijven concurreren met andere Europese landen, die vaak in eigen land ook zo’n korting krijgen. Maar omdat dit ervoor zorgt dat bedrijven minder snel verduurzamen, wil het kabinet deze korting verminderen. In het Belastingplan 2023 staan hiervoor de eerste stappen. Ook wil het kabinet het belastingniveau in Europa verhogen, zodat meer bedrijven gaan verduurzamen en Nederlandse bedrijven geen concurrentienadeel hebben.

Duidelijkheid over kosten voor fossiele subsidies

Een paar jaar geleden berekende de overheid dat de kosten voor fossiele subsidies ongeveer € 4,2 miljard waren. In de discussies over deze subsidies komen ook andere bedragen voorbij, oplopend tot € 17,5 miljard. Vanwege het grote maatschappelijke belang onderzoekt het kabinet dit voorjaar of het de rekenmethodes kan verbeteren. Zodat duidelijk is om welk bedrag het gaat en hoe dat berekend is.

Stappen om fossiele subsidies af te bouwen

In het coalitieakkoord staan al een aantal concrete maatregelen die het kabinet neemt om te verduurzamen:

de CO₂-heffing voor de industrie wordt steeds strenger;
per 1 januari is er een minimum CO2-prijs voor de industrie, in aanvulling op de bestaande CO₂-heffing;
de belasting op aardgas gaat de komende jaren omhoog;
de belasting op elektriciteit gaat de komende jaren omlaag;
de vliegbelasting is per 1 januari 2023 verhoogd naar € 26,43;

Verder geldt er vanaf 1 januari 2025:

geen vrijstelling meer voor aardgas bij de productie van onder andere bouwmaterialen en metalen;
geen verlaagd tarief meer voor glastuinbouwbedrijven;
een beperking van de inputvrijstelling voor aardgasgebruik bij warmtekrachtkoppeling;
een aanscherping van de nationale CO₂-heffing voor de industrie.

Ook wil het kabinet zorgen voor minder vrijstellingen en hogere minimumtarieven binnen de Europese Richtlijn Energiebelastingen.

Extra stappen om klimaatverandering tegen te gaan

Nederland werkt samen met andere Europese landen om klimaatverandering tegen te gaan. Bijvoorbeeld door te zorgen dat de klimaatimpact van activiteiten en producten meetelt in de prijs. Zo gaat de uitstoot van de lucht- en zeevaart omlaag door nieuwe Europese afspraken binnen het Europese emissiehandelssysteem. En kost de CO₂-uitstoot van auto’s en gebouwen vanaf 2027 geld. Verder komt er een CO₂-importheffing voor producten die van buiten de Europese Unie komen.