Aanpak witwassen en financiering van terrorisme

Misbruik financiële sector voor witwassen

Jaarlijks wordt in Nederland circa 16 miljard euro aan crimineel geld witgewassen. Het gaat om geld dat criminelen hebben verkregen uit misdaad, bijvoorbeeld drugshandel of oplichting. De Belastingdienst of justitie controleert hoe zij aan dit geld komen. Criminelen zoeken daarom naar mogelijkheden om de herkomst van hun geld te verdoezelen. Zij gebruiken daarvoor de financiële sector. Bijvoorbeeld door:

• geld te storten op de rekening van een bedrijf in een ander land dat minder controleert op witwassen;
• valse facturen te (laten) maken, waardoor het lijkt alsof het geld met een bedrijf verdiend is.

Hierdoor kunnen criminelen het illegaal verdiende geld gebruiken in de maatschappij. Of met het geld andere criminele activiteiten organiseren.

Maatregelen tegen witwassen en financiering van terrorisme

De Rijksoverheid werkt met veel partijen samen in de bestrijding van witwassen. Ze zijn allemaal onderdeel van de anti-witwasketen. Het gaat om onder meer:

• de Financial Intelligence Unit (FIU);
• toezichthouders;
• opsporingsdiensten;
• het Openbaar Ministerie;
• verzekeraars;
• accountants;
• banken.

Zo doen banken onderzoek naar hun klanten, houden toezichthouders in de gaten of instellingen dit goed doen en analyseert de FIU ongebruikelijke transacties. Zo kan witwassen, financiering van terrorisme of een ander onderliggend misdrijf aan het licht komen.

De Rijksoverheid heeft een leidraad uitgebracht om financiele instellingen te ondersteunen bij het voorkomen van witwassen en terrorismefinanciering.

Toezichthouders checken op controle witwassen

Alle instellingen die onder de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme vallen, moeten ongebruikelijke transacties melden bij de overheidsdienst Financial Intelligence Unit - Nederland (FIU). Bijvoorbeeld grote geldopnames of transacties naar landen met een hoog risico op witwassen of terrorismefinanciering. De FIU analyseert deze transacties.

Een aantal toezichthouders controleren of die instellingen dat goed doen, waaronder:

• De Nederlandsche Bank (DNB);
• Autoriteit Financiële Markten (AFM);
• Bureau Financieel Toezicht;
• Bureau Toezicht Wwft (onderdeel van de Belastingdienst);
• Nederlandse orde van advocaten;
• Kansspelautoriteit.

Ze checken onder meer of instellingen:

• hun administratie goed bijhouden;
• het klantonderzoek goed uitvoeren;
• melding doen van ongebruikelijke transacties bij de FIU.

Plan van aanpak bestrijding witwassen

Sinds de zomer van 2019 werkt de overheid met een plan van aanpak om witwassen verder tegen te gaan. Op drie terreinen neemt de Rijksoverheid maatregelen:

• moeilijker maken voor criminelen om geld wit te wassen;
• weren van crimineel verkregen vermogen uit het financiële stelsel;
• versterking van opsporing en vervolging van criminelen.

Een paar concrete voorbeelden van deze maatregelen staan hieronder. Een volledig overzicht van de maatregelen en de stand van zaken van deze maatregelen staat in de meest recente voortgangsbrief van het plan van aanpak witwassen.

Financiële instellingen delen informatie

Financiële instellingen moeten informatie met elkaar kunnen delen om criminelen beter op te kunnen sporen. Als een bank vermoedens heeft van fout gedrag en witwassen, zoals contante stortingen of geldtransacties naar dubieuze landen, kan een klant wel de bank uit worden gezet, maar mag die informatie niet worden gedeeld met andere banken. Dit geeft criminelen de mogelijkheid om rond te shoppen totdat ze een financiele dienstverlener hebben gevonden die met hen in zee wil. Om dit te voorkomen, wordt een wetsvoorstel voorbereid om het delen van gegevens van risicovolle klanten door banken en andere financiële instellingen, zoals verzekeraars, te verplichten.

Verbod contante betalingen vanaf 3.000 euro

Criminelen maken in de onderwereld veel gebruik van cash geld. Om te kunnen profiteren van hun criminele verdiensten, moeten ze dit geld inbrengen in de bovenwereld. Om dit moeilijker te maken, is een wetsvoorstel in voorbereiding om contante betalingen bij beroeps- of bedrijfsmatige handelaren, zoals winkeliers en garagebedrijven, vanaf 3.000 euro te verbieden.

Aanvullende regels voor trustdienstverlening

Trustkantoren verlenen diensten aan ondernemingen, bijvoorbeeld door een vennootschap te beheren in de rol van bestuurder. Een trustkantoor kan, ook zonder het te weten, een klant helpen geld wit te wassen.

Om misbruik van trustkantoren te voorkomen, heeft Nederland strenge regels voor trustdienstverlening. Er is een wetsvoorstel in voorbereiding om deze regels op twee punten aan te scherpen. Het kabinet wil een verbod op het gebruik van trustkantoren als doorstroomvennootschappen. En een verbod voor trustkantoren om diensten te verlenen aan hoog-risicolanden en aan landen op de lijst van non-coöperatieve derde landen op belastinggebied.