Wat betekent de Wwft voor bedrijven en klanten?

Wat is de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme?

In de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft) staat dat banken en andere instellingen moeten voorkomen dat criminelen via hun rekeningen geld witwassen dat ze met misdaad hebben verdiend. Zoals met drugshandel of oplichting. Witwassen kan bijvoorbeeld door het geld te gebruiken voor een dure aankoop zoals een villa of een zeiljacht. Het illegale geld verandert dan naar een legale aankoop. Criminelen kunnen ook proberen om terroristen geld te geven, waardoor deze kunnen doorgaan met hun activiteiten. De Wwft moet zorgen voor meer zicht op illegale geldstromen, en het risico op witwassen en terrorismefinanciering beperken.

Wie vallen onder de Wwft en waarom?

De Wwft geldt voor iedereen die te maken heeft met geldstromen of met de aankoop en verkoop van (dure) goederen. Bijvoorbeeld:

• banken;
• makelaars;
• notarissen;
• belastingadviseurs;
• advocaten;
• mensen die bemiddelen bij de aankoop en verkoop van bijvoorbeeld voertuigen, kunstvoorwerpen en juwelen. 

Deze (financiële) dienstverleners hebben in hun werk goed zicht op hun klanten. En hebben te maken met grote bedragen. Daarom kunnen zij voorkomen dat criminelen hun diensten gebruiken om geld wit te wassen of terrorisme te betalen.

Welke instellingen en personen allemaal onder de wet vallen staat in artikel 1a van de Wwft.

Wat ben ik verplicht te doen volgens de Wwft?

Iedereen die onder de Wwft valt is verplicht om:

1. onderzoek te doen naar hun klant en waar diens geld vandaan komt via een cliëntenonderzoek;
2. ongebruikelijke transacties te melden bij de Financial Intelligence Unit - Nederland.

Wat is een cliëntenonderzoek volgens de Wwft?

In een cliëntenonderzoek onderzoeken instellingen die onder de Wwft vallen altijd: 

• wie hun klanten zijn;
• waar het geld van hun klant vandaan komt;
• waarvoor klanten het geld gebruiken. 

De instelling moet deze zaken steeds blijven controleren. Zo krijgt de instelling zicht op ongebruikelijke betalingen. Hoe de instelling het cliëntenonderzoek wil uitvoeren, bepaalt zij voor een groot deel zelf. Dit is afhankelijk van de cliënt en de risico’s die de instelling ziet.

Geeft het cliëntenonderzoek onvoldoende duidelijkheid, dan mag de dienstverlener geen werkzaamheden uitvoeren voor de klant.

Wat zijn ongebruikelijke transacties?

Ongebruikelijke transacties zijn bijvoorbeeld stortingen, opnames of betalingen die niet passen in het normale proces van een rekening. Of een betaling ongebruikelijk is, bepaalt de instelling aan de hand van een lijst met risico’s. Deze lijst verschilt per instelling. Vaak voorkomende risico’s zijn:

• ongewoon grote geldopnames, stortingen en betalingen met contant geld;
• geldwisseltransacties van ongewoon grote bedragen;
• grote transacties die niet verklaard kunnen worden uit de gewone bedrijfsvoering van een klant;
• betalingen naar een hoogrisicoland (link naar Engelstalige pagina) of een oorlogsgebied.

Mogen banken informatie over transacties van klanten met elkaar uitwisselen?

Banken mogen nu alleen individueel de transacties van hun klanten monitoren. Hierdoor is het moeilijk voor banken om witwassen op te sporen. Criminelen hebben vaak bij verschillende banken een rekening, zodat hun transacties minder snel opvallen. Het kabinet wil de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft) aanpassen, zodat banken gezamenlijk transacties van meer dan € 100 kunnen monitoren. Zo kunnen banken makkelijker patronen van ongebruikelijke transacties ontdekken en witwassen sneller opsporen. Om de privacy van consumenten te beschermen staan in het wetsvoorstel de volgende maatregelen:

• Tijdens het monitoren mogen transacties niet te koppelen zijn aan personen.
• Alle informatie moet worden versleuteld.
• Een onafhankelijke partij controleert elk jaar of banken zich aan de privacyregels houden.
• Na 4 jaar kijkt de overheid of de maatregel goed werkt.

Het wetsvoorstel Plan van aanpak witwassen is op 21 oktober 2022 naar de Tweede Kamer gestuurd. De Tweede en Eerste kamer moeten nog akkoord gaan met de wet.

Kan ik als klant ook te maken krijgen met een cliëntenonderzoek vanwege de Wwft?

De Wwft verplicht instellingen om iedere klant te kennen en te onderzoeken. Dit betekent dat bijna alle klanten te maken krijgen met het standaard cliëntenonderzoek.

Naar welke gegevens mogen banken en andere instellingen vragen?

• uw identiteitsbewijs

  Zo weten instellingen zeker dat u de persoon bent met wie zij zakendoen. De instellingen mogen zelf beslissen welk identiteitsbewijs zij vragen. Bijvoorbeeld alleen een paspoort en niet een rijbewijs. Of meer dan alleen een identiteitsbewijs. Instellingen zijn wettelijk verplicht om nauwkeurig met uw informatie om te gaan. Ook mogen zij de informatie niet voor andere doelen gebruiken. De overheid heeft tips om een veilige kopie van uw identiteitsbewijs af te geven.

• uitleg over betalingen die de bank ongebruikelijk vindt

  De financiële instelling kan u vragen waar uw geld vandaan komt, of waarvoor u het gaat gebruiken. Denk bijvoorbeeld aan een groot bedrag dat u op uw rekening gestort krijgt terwijl dat niet normaal is voor u. Vragen van uw instelling kunnen erg direct overkomen en gevoelig liggen. Maar door deze vragen te stellen voldoet uw instelling aan de taak om ongebruikelijke betalingen te onderzoeken.

Een instelling mag vaker om gegevens vragen. Bijvoorbeeld om deze actueel te houden. Of om het cliëntenonderzoek te kunnen uitvoeren. De instelling mag zelf bepalen welke maatregelen daarvoor redelijk zijn. 

Hoe weet ik of financiële instellingen mijn transactie melden bij de Financial Intelligence Unit?

Financiële instellingen en dienstverleners hebben een geheimhoudingsplicht. Dit betekent dat ze niemand mogen informeren over de melding aan de Financial Intelligence Unit - Nederland (FIU). Ook u niet. Zo voorkomen instellingen dat cliënten vooraf weten dat de FIU mogelijk verdachte transacties onderzoekt.

Wat kan ik doen als ik vind dat een instelling of de FIU niet goed omgaat met mijn persoonsgegevens?

Alle instellingen, dus ook de FIU, moeten nauwkeurig met persoonsgegevens omgaan. En goede redenen hebben om de gegevens te gebruiken. Dit staat in de privacywet Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG). Als u denkt dat uw persoonsgegevens op een manier worden gebruikt die in strijd is met de privacywet, dan kunt u een klacht indienen bij de Autoriteit Persoonsgegevens. Deze kan in zo’n geval onderzoek doen naar de privacyklacht.

Kan een instelling mij weigeren als klant of de zakelijke relatie met mij beëindigen?

Een financiële instelling kan besluiten dat een zakelijke relatie met u een te groot risico heeft. Bijvoorbeeld in de volgende gevallen:

• u geeft geen of onvoldoende persoonsgegevens geven;
• u wilt anoniem blijven of geeft foute identiteitsgegevens;
• u staat op een sanctielijst, zoals de nationale sanctielijst terrorisme.

Wie controleert de Wwft?

Het ministerie van Financiën en het ministerie van Justitie en Veiligheid zijn samen verantwoordelijk voor het beleid en de regels tegen witwassen en terrorismefinanciering. Per branche kijkt een toezichthouder of alle partijen zich goed aan de Wwft houden:

• Bureau Toezicht Wwft (Belastingdienst) houdt toezicht op makelaars, taxateurs, handelaren, pandhuizen en domicilieverleners (partijen die een adres of postadres ter beschikking stellen).
• De Nederlandsche Bank houdt toezicht op banken, kredietinstellingen, wisselinstellingen, elektronisch geldinstellingen, betaalinstellingen, levensverzekeraars, trustkantoren en verhuurders van kluisjes.
• De Autoriteit Financiële Markten houdt toezicht op beleggingsondernemingen, beleggingsinstellingen, banken en financiële dienstverleners die levensverzekeringen afsluiten.
• Het Bureau Financieel Toezicht houdt toezicht op accountants, belastingadviseurs en notarissen.
• De Nederlandse orde van advocaten houdt toezicht op advocaten.
• De Kansspelautoriteit houdt toezicht op speelcasino’s.

Waar kan ik vragen stellen over de Wwft of een klacht indienen?

Neem eerst contact op met uw financiële dienstverlener als u het niet eens bent met een beslissing op basis van de Wwft. Of als u nog een vraag heeft. Bent u niet tevreden met het antwoord en wilt u een klacht indienen? Dan kunt u terecht bij de volgende organisaties:

• Heeft u een klacht over het gebruik van uw gegevens? Dan kunt u uw klacht melden bij de Autoriteit Persoonsgegevens. 
• Heeft u een klacht over financiële dienstverleners? Dan kunt u terecht bij het Financiële Klachteninstituut (Kifid).