Wat betekent de Wwft voor bedrijven en klanten?

Wat is de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme?

In de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft) staat dat banken en andere instellingen moeten voorkomen dat geld wordt witgewassen via hun systemen, zoals bankrekeningen. De Wwft moet zorgen voor meer zicht op illegale geldstromen, en het risico op witwassen en terrorismefinanciering beperken.

Wie vallen onder de Wwft en waarom?

De Wwft geldt voor instellingen en beroepsgroepen die te maken hebben met geldstromen of met de aankoop en verkoop van goederen. Bijvoorbeeld:

• banken;
• makelaars;
• notarissen;
• belastingadviseurs;
• advocaten;
• cryptobedrijven;
• bemiddelaars bij aankoop en verkoop van bijvoorbeeld auto’s, kunst en juwelen. 

Deze instellingen hebben het beste zicht op hun klanten. Daarom kunnen zij voorkomen dat criminelen hun diensten gebruiken om geld wit te wassen of terrorisme te financieren.

Wat ben ik verplicht te doen volgens de Wwft?

Iedereen die onder de Wwft valt, moet:

• onderzoek naar klanten te doen;
• ongebruikelijke transacties melden bij de Financial Intelligence Unit Nederland.

Wat is cliëntenonderzoek volgens de Wwft?

In een cliëntenonderzoek kijkt een instelling of er risico’s zijn dat een klant geld witwast of helpt om terroristen te financieren. Als die risico’s niet duidelijk zijn, mag een bank, notaris of advocaat geen diensten leveren aan die klant. In een cliëntenonderzoek moeten een instelling: 

• vaststellen wie de klant is;
• controleren of de klant iemand vertegenwoordigt en mag vertegenwoordigen;
• achterhalen wie de uiteindelijke belanghebbende van de klant is;
• vaststellen wat het doel van de klant is; 
• controleren of de klant ongebruikelijke transacties verricht (monitoren).

Een cliëntenonderzoek is onder andere verplicht als:

• een nieuwe klant zich meldt;
• als een klant één of meer betalingen doet van in totaal minstens € 15.000; 
• als het risico bestaat dat een klant betrokken is bij witwassen of financiering van terrorisme; 
• als er twijfel is of de gegevens van de klant wel kloppen. 

Een instelling bepaalt zelf hoe het een cliëntenonderzoek uitvoert op basis van de klant en de geschatte risico’s. 

Wat zijn ongebruikelijke transacties?

Ongebruikelijke transacties zijn bijvoorbeeld stortingen, opnames of betalingen die niet passen in het normale geldpatroon van een klant. Of een betaling ongebruikelijk is, bepaalt de instelling onder andere aan de hand van witwasrisico’s zoals:

• ongewone geldopnames, stortingen en betalingen met contant geld;
• geldwisseltransacties van ongewone bedragen;
• transacties die niet passen bij de gewone bedrijfsvoering van een klant;
• betalingen naar landen met een hoog risico (Engelstalig) of landen waar sancties tegen zijn ingesteld.

Mogen banken gezamenlijk transacties van hun klanten controleren?

Nee, banken mogen alleen de transacties van hun eigen klanten monitoren. Hierdoor is het moeilijk voor banken om witwassen op te sporen. Criminelen hebben vaak bij verschillende banken een rekening, zodat hun transacties minder snel opvallen. Het kabinet wil daarom de Wwft zo aanpassen dat banken gezamenlijk transacties kunnen monitoren. Zij kunnen daardoor witwassen sneller opsporen. Om de privacy van consumenten te beschermen:

• mogen banken alleen informatie van particulieren met elkaar uitwisselen over transacties boven € 100;
• mogen in de informatie over transacties geen namen van rekeninghouders staan; 
• moet alle informatie versleuteld zijn;
• controleert een onafhankelijke partij jaarlijks of banken zich aan de privacyregels houden;
• onderzoekt de Rijksoverheid na 4 jaar of de maatregelen werken.

Het wetsvoorstel Plan van aanpak witwassen is op 21 oktober 2022 naar de Tweede Kamer gestuurd. De Tweede en Eerste Kamer moeten nog akkoord gaan met de wet. De Tweede Kamer heeft op 12 september 2023 dit wetsvoorstel controversieel verklaard. 

Kan ik als klant ook te maken krijgen met cliëntenonderzoek van de Wwft?

Alle klanten van bijvoorbeeld een bank, notaris of advocaat krijgen een cliëntenonderzoek. De Wwft verplicht deze instellingen om bij iedere klant cliëntenonderzoek te doen. Hoe uitgebreid het cliëntenonderzoek is, hangt af van de risico’s op witwassen en financiering van terrorisme van een klant.

Naar welke gegevens mogen banken en andere instellingen vragen?

• uw identiteitsbewijs
  Zo weten banken of andere instellingen zeker dat u de persoon bent met wie zij zaken doen. Ze beslissen zelf om welk identiteitsbewijs zij vragen.

  Banken en andere instellingen moeten zorgvuldig met uw gegevens, waaronder uw identiteitsbewijs, omgaan en aangeven waar de informatie voor nodig is.

  Een bank mag een onbewerkte kopie, scan of foto van uw identiteitsbewijs maken of aan u vragen. Zij mogen deze kopie, scan of foto niet voor andere doelen gebruiken. U kunt het beste een veilige kopie van uw identiteitsbewijs afgeven.
   

• uitleg over betalingen die de bank ongebruikelijk vindt
  De bank kan u vragen waar uw geld vandaan komt of waarvoor u het gaat gebruiken. Bijvoorbeeld over een ongebruikelijk groot bedrag dat op uw rekening is gestort.
  Vragen van uw bank kunnen erg direct overkomen. Het kan zijn dat de instelling vraagt om documenten te sturen. Die informatie kan voor de bank nodig zijn om vast te stellen of die transacties gebruikelijk zijn.
   

• informatie om uw gegevens actueel te houden
  Een bank mag vaker om gegevens vragen. Bijvoorbeeld om deze actueel te houden. Of om het cliëntenonderzoek te kunnen uitvoeren.

Hoe weet ik of financiële instellingen mijn transacties melden bij de Financial Intelligence Unit?

Banken hebben een geheimhoudingsplicht. Dit betekent dat ze niemand mogen informeren over welke ongebruikelijke transacties ze melden aan de Financial Intelligence Unit Nederland (FIU-NL). Ook u niet. Dat moet voorkomen dat criminelen vooraf weten dat de FIU hun transacties onderzoekt.

Wat kan ik doen als ik vind dat een instelling of de FIU-NL niet goed omgaat met mijn persoonsgegevens?

De instellingen en de FIU-NL moeten nauwkeurig met persoonsgegevens omgaan. En goede redenen hebben om de gegevens te gebruiken. Dit staat in de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG). Als u denkt dat het meldpunt voor ongebruikelijke geldtransacties of de instellingen niet goed omgaan met uw persoonsgegevens, dan kunt u een klacht indienen bij de Autoriteit Persoonsgegevens. Deze kan onderzoek doen naar de klacht.

Kan een instelling mij weigeren als klant of de zakelijke relatie met mij beëindigen?

Een bank of andere financiële instelling kan u weigeren als klant of uw rekening sluiten. Bijvoorbeeld als u geen, onvoldoende of verkeerde persoonsgegevens geeft, waardoor uw identiteit niet is te controleren.

Zie ook: 

• Wat kan ik doen als de bank mijn aanvraag voor een zakelijke betaalrekening voor mijn bedrijf afwijst?
• Wat kan ik als consument doen als ik geen betaalrekening kan krijgen?
   

Wie controleert de Wwft?

Per branche kijkt een toezichthouder of alle partijen zich goed aan de Wwft houden:

• De Belastingdienst (Bureau Toezicht Wwft) houdt toezicht op makelaars, taxateurs, handelaren, pandhuizen en domicilieverleners (partijen die een adres of postadres ter beschikking stellen).
• De Nederlandsche Bank (DNB) houdt toezicht op banken, kredietinstellingen, betaaldienstverleners, wisselinstellingen, elektronisch geldinstellingen, levensverzekeraars, trustkantoren, betaaldienstagenten en aanbieders van diensten voor het wisselen tussen virtuele valuta en fiduciaire valuta.
• De Autoriteit Financiële Markten (AFM) houdt toezicht op beleggingsondernemingen, beleggingsinstellingen, en financiële dienstverleners die levensverzekeringen afsluiten.
• Het Bureau Financieel Toezicht (BFT) houdt toezicht op accountants, belastingadviseurs en vergelijkbare activiteiten (zoals administratiekantoren) en notarissen.
• De Nederlandse orde van advocaten houdt toezicht op advocaten.
• De Kansspelautoriteit houdt toezicht op kansspelaanbieders.

Waar kan ik vragen stellen over de Wwft of een klacht indienen?

Neem als u een klacht of vraag heeft eerst contact op met uw bank of andere financiële instelling. Als u niet tevreden bent over het antwoord, dan kunt u:

• een klacht indienen over gebruik van uw persoonsgegevens bij de Autoriteit Persoonsgegevens.
• een klacht over financiële dienstverleners indienen bij het Financiële Klachteninstituut (Kifid).