Financieel toezicht gemeenten en provincies

Horizontaal toezicht

Elke gemeente en provincie moet zorgen voor een begroting die ‘structureel en reëel in evenwicht’ is. Bij gemeenten stelt de gemeenteraad  daarbij de kaders en controleert het bestuur. Bij provincies doen de Provinciale Staten dit. Dit heet ook wel het horizontale toezicht. De gemeente kan haar financiële situatie op verschillende manieren (laten) onderzoeken. Zie hiervoor de pagina financiële scans gemeente.

Verticaal toezicht

Gedeputeerde Staten (GS) houden in elke provincie toezicht op de ontwikkeling van de financiële positie van gemeenten. Voor het financieel toezicht op de provincies is de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) verantwoordelijk. Dit heet ook wel het verticale financiële toezicht. Hebben gemeenten of provincies een begroting die structureel niet in evenwicht is? Dan kunnen zij onder zogenaamd preventief financieel toezicht worden geplaatst.
Het provinciebestuur houdt hierbij toezicht op de gemeente. De minister van BZK houdt toezicht op de provincie.

Toezicht op Artikel 12-gemeenten

Heeft een gemeente grote financiële tekorten op de begroting over lange tijd? Dan kan zij om een extra uitkering uit het gemeentefonds vragen. De gemeente krijgt dan een Artikel 12-status. Gemeenten die zo’n aanvraag doen, staan dan ook onder toezicht van de provincie.

Het ministerie van BZK doet onderzoek om duidelijkheid te krijgen over de hoogte en duur van de aanvullende uitkering. Voor de provincies bestaat geen collectieve achtervang.

Onderhoud kapitaalgoederen

Provincies en gemeenten zijn verantwoordelijk voor het onderhoud aan de kapitaalgoederen die zij in bezit hebben. Zoals de wegen, bruggen, gebouwen en plantsoenen. De kosten hiervoor zijn een grote post op de begroting. Ook voor Provinciale Staten en de gemeenteraad ligt hier een taak als toezichthouder. Het is belangrijk dat zij voldoende inzicht hebben in onder andere de staat van het onderhoud en de gerelateerde kosten.