Ga direct naar inhoud

Vernieuwing rechtsbijstand

De overheid wil dat mensen gemakkelijk en snel de juiste route vinden bij een juridisch probleem. En dat zij goed geholpen worden om hun juridisch probleem (en eventueel andere problemen) op te lossen. Daarom werkt de overheid sinds 2018 aan een vernieuwing van de gesubsidieerde rechtsbijstand. Het daarvoor vormgegeven programma stelselvernieuwing rechtsbijstand loopt tot 1 januari 2026 waarna een aanpassing van de wet rechtsbijstand (Wrb) volgt.

Oplossing hulpvraag rechtzoekende centraal

Het oplossen van de hulpvraag van de rechtzoekende staat centraal. De overheid wil dat iedereen toegang heeft tot passende informatie, advies en ondersteuning bij juridische problemen. Zoals bij echtscheiding, burenruzie, ontslag of schulden. Veel mensen kiezen in dit soort situaties voor een juridische procedure. Mogelijk passen andere vormen van hulp beter bij het probleem.

Informatie en advies bij juridische problemen

De overheid wil dat iedereen in een vroege fase gemakkelijk toegang heeft tot informatie, advies en ondersteuning bij juridische problemen. Deze hulp is online, via spreekuren in de buurt of telefonisch beschikbaar. Deze vormen van hulp worden verbeterd. Denk aan de verbeterde website van het Juridisch Loket of het bellen met het Juridisch Loket. Dit is sinds 1 januari 2023 gratis voor mensen met een laag inkomen (tel: 0800 8020).

Mensen met complexe problemen kunnen rekenen op betere duurzame oplossingen door meer samenwerking tussen sociale en juridische hulpverleners, bijvoorbeeld tussen wijkteams, sociaal raadslieden, het Juridisch Loket en advocaten. Ook is er op steeds meer plekken sociaaljuridische hulp beschikbaar, denk bijvoorbeeld aan een bibliotheek of een rechtswinkel. Wordt er geen oplossing gevonden? Dan kunnen mensen naar een gespecialiseerde (sociaal) advocaat of mediator. Binnen de stelselvernieuwing wordt gewerkt aan de verbetering van de kwaliteit van de juridische dienstverlening. Mensen moeten kunnen rekenen op deskundige dienstverlening door een gespecialiseerde advocaat of mediator.

Aan deze hulp door een advocaat of mediator zijn kosten verbonden. De overheid betaalt mee in deze kosten voor mensen met een laag inkomen. Dit is gesubsidieerde rechtsbijstand.

Caribisch Nederland

Er wordt ook gewerkt aan een laagdrempelige voorziening voor informatie, advies en ondersteuning en (waar nodig) doorverwijzing naar een advocaat of mediator voor burgers in Caribisch Nederland.

Minder onnodige juridische procedures

De overheid wil onnodige procedures tussen overheid en burgers in het bestuursrecht voorkomen. Ze zet in op betere dienstverlening en wet- en regelgeving met ruimte en oog voor maatwerk en de menselijke maat.

Het team Burgergerichte overheid van het ministerie van Justitie en Veiligheid helpt uitvoeringsorganisaties zoals UWV en SVB en gemeenten om meer burgergericht te gaan werken en procederen. Bijvoorbeeld door meer rekening te houden met het specifieke probleem van een burger. Het doel en de aanpak van deze burgergerichte aanpak staan in de brochure Deelprogramma Burgergerichte overheid.

Een voorbeeld van betere dienstverlening door samenwerking tussen het Juridisch Loket en UWV staat in het Jaarbericht 2021 van de JenV-brede Werkagenda.

Het project ‘Procedeergedrag overheid’ heeft ruim 100 mensen gesproken over problemen bij het procederen met en door de overheid. Een bloemlezing van citaten over de problemen in procedures in het bestuursrecht staan in het rapport 'Een Beschikkingenfabriek'. Het rapport helpt om de problemen en oorzaken van het procedeergedrag van de overheid te analyseren.

Ook is het boekje over de probleem- en oorzakenanalyse over onnodige procedures in het bestuursrecht uitgekomen. In het boekje ‘Gevangen in procedures’ staat een schematische weergave van problemen en oorzaken bij onnodige procedures tussen burger en overheid. En het procedeergedrag van de overheid. Dit project leidt uiteindelijk tot een actieplan Procedeergedrag overheid.

Betere vergoedingen voor rechtshulpverleners

De overheid heeft in januari 2022 de vergoedingen voor rechtshulpverleners (advocaten en mediators) verbeterd. In de tweede helft van 2023 wordt een onafhankelijke commissie ingesteld om een herijking van de vergoedingen van rechtsbijstandverleners voor te bereiden. Deze commissie zal met een voorstel komen op basis van de tijdsbesteding van rechtsbijstandverleners aan zaken in 2022 en 2023.

Vormgeving vernieuwing rechtsbijstand

In de afgelopen jaren is in pilots ervaring opgedaan met verschillende nieuwe werkwijzen. Pilots (of onderdelen) die succesvol zijn, kunnen worden doorgevoerd in de bestaande organisatie(s).  Het WODC is in juni 2023 gestart met de evaluatie van de opbrengsten van alle pilots. Bekijk voor meer informatie het overzicht van de pilots. 

Betrokken organisaties

Om de stelselvernieuwing rechtsbijstand mogelijk te maken, werkt het ministerie van Justitie en Veiligheid samen met betrokken organisaties in en om het stelsel rechtsbijstand. Dit zijn onder meer:

Ook de Nederlandse Orde van Advocaten, de Mediatorsfederatie Nederland, Divosa, Sociaal Werk Nederland en het Verbond van Verzekeraars zijn hierbij betrokken.

Video: Ervaringen pilot in Hillesluis

In deze video de praktijkervaringen van het wijkteam in Hillesluis. De pilot laat zien dat een intensieve samenwerking tussen hulpverleners en juristen mensen met problemen beter helpt.

Video: Minister Dekker maakt kennis met de digitale assistent Julo op de website van het Juridisch Loket

Minister Dekker maakt kennis met de digitale assistent Julo op de website van het Juridisch Loket. De digitale assistent helpt mensen bij het krijgen van een advies bij juridische vragen over bijvoorbeeld echtscheidingen en ontslag.


Welkom minister Dekker.
Graag leg ik u meer uit over hoe het Juridisch Loket 
juridische adviezen en informatie voor 17 miljoen Nederlanders eenvoudig 
toegankelijk maakt.
En ik neem u mij in een rondleiding van onze nieuwe digitale assistent met de naam Julo.
Dit is de homepage en als u bij onderwerpen 'Familie en Relatie' aanklikt en daaronder valt nu de chat die we erbij hebben gezet.
En als ik dan hier op het stukje 'Scheiding' druk, dan gaat de digitale assistent zich openen.
En de digitale assistent is eigenlijk zo ontwikkeld dat hij bijvoorbeeld bij scheiden eenvoudige vragen stelt aan de klant.
Zoals: zijn er kinderen? Heeft u een samenlevingscontract? Of zijn er huwelijkse voorwaarden?
En op basis van die informatie geeft die digitale assistent een persoonlijk advies.

Ok, de antwoorden die je geeft en het advies dat hier nu op papier staat, hoe komt dat nou precies tot stand?

Die digitale assistent is ontwikkeld door onze juristen.
Maar wel in nauwe samenwerking met advocaten.
En ook de klanten van het juridisch loket.
Daarom is de klant eigenlijk verzekerd van hoogwaardige, actuele en betrouwbare informatie. 

Eigenlijk neemt hiermee de digitale assistent je bij de hand om te komen tot een goed advies.
Dus niet alleen maar kijken naar de achterkantnals je eventueel naar de rechter moet, als je er niet uit komt, vergezeld bijvoorbeeld van een advocaat.
Maar dat je helemaal aan de voorkant ook kijkt naar wat kun je doen met betere voorlichting eenvoudige vormen van advies.
En ik kan me best voorstellen dat als je in een scheiding ligt of als je een scheiding overweegt en wil weten wat komt daar nou bij kijken.
Dat het Juridisch Loket één van de eerste plekken iswaar je aanklopt.
En dat het dan ook fijn en makkelijk is dat je, zonder dat je afspraak hoeft te maken toch met het beantwoorden van een paar eerste vragen eigenlijk een eerste goed advies krijgt.

Heel veel dank.
Heel mooi.
Succes.

Graag gedaan.
U ook en bedankt.

Groeten, tot ziens.
Hoi!

Video: minister Dekker bezoekt Rotterdam Zuid

Minister Dekker voor Rechtsbescherming bezoekt het Nationaal Programma Rotterdam Zuid. Met dit programma pakken het Rijk, de gemeente Rotterdam en andere partijen uitdagingen en problemen in de wijk aan. Bijvoorbeeld criminaliteit en schulden.

Minister Dekker: “ Ik ben hier vandaag in Rotterdam Zuid. Bij het Nationaal Programma van de gemeente Rotterdam om de uitdagingen en problemen hier in de wijk aan te pakken. En die zijn enorm. Op het gebied van criminaliteit, mensen die in de knel zitten, schuldenproblematiek. Soms mensen die zorg nodig hebben, en het is interessant om te zien hoe dat hier dicht bij de bron wordt aangepakt. We maken nu eigenlijk een heleboel kosten aan hulpverlening die niet echt helpt. En als we dat slimmer organiseren kunnen we daar met zijn allen heel veel aan hebben. En vooral de mensen over wie het haat. Want we hebben in Nederland heel veel mooie oplossingen bij elkaar bedacht, maar als je niet weet dat ze bestaan en je kunt ze niet vinden, of je gebruikt de verkeerde.. dan kom je vaak erger in de problemen. Want mensen die hun huis uitgezet dreigen te worden hebben vaak ook problemen met inkomen. Soms hebben ze zorg nodig. Soms is er iets gebeurd in een gezin; huiselijk geweld. En dan kun je een deelaspect oplossen, maar daarmee heb je niet het hele probleem opgelost. Soms zitten er aan problemen ook een juridisch randje, En dan is het goed dat er sociaal raadslieden zijn, in dienst van de gemeente. En soms gespecialiseerde advocaten die dan een oplossing kunnen bieden. Dat proberen we natuurlijk zo min mogelijk te doen. Omdat je een probleem het best zo veel mogelijk kunt oplossen aan de voorkant waar het is ontstaan. In plaats van aan de achterkant bij een rechter. Maar soms kun je niet anders en dan moet het goed geregeld zijn.” 

Documenten