Gestrand tijdens de lockdown in Cuzco: ‘De sfeer is grimmig’
Ministeries
Tijdens het backpacken door Peru belanden Martijn de Haan (28) en zijn vriendin Tamara (29) in een strenge lockdown. In maart heeft de Nederlandse ambassade in Lima de handen vol aan het regelen van repatriëring. ‘Om de ambassade te ontlasten, houd ik via Whatsapp contact met 150 Nederlanders die ook in Cuzco zijn gestrand.’
‘Peru gaat morgenochtend om 8:00 uur op slot’, horen Martijn en Tamara in Puno aan het Titicacameer. Een dag eerder stond de teller nog op 50 a 80 besmettingen. Na een bezoek aan Brazilië, waar het stel nog carnaval op straat vierde, merken ze dat corona een andere lading heeft in Peru. Toch komt dit bericht op 16 maart als donderslag bij heldere hemel.
Checkpoints
Wat nu? Snel pakken ze hun spullen en haasten zich naar de busterminal. Rennend langs de balies horen ze bij het laatste loket dat er nog een bus naar Cuzco vertrekt, een toeristische plaats met luchthaven. ‘Onderweg hoest een kind onophoudelijk. Als ze maar geen corona heeft’, denkt Martijn, die op tijd terug wil voor zijn werk als hoofdagent in Amsterdam-West. Om coronarisico’s te beperken, reserveert hij geen backpackershostel maar een luxe hotel in de vallei. Tegen twaalf uur ’s nachts komen ze aan in Urubamba. De beveiligers leggen uit dat alle gasten net naar Cuzco zijn gestuurd: over een half uur gaan de wegen op slot en komen er checkpoints. In het resort met zwembad en alpaca’s zijn ze de enige gasten.
Contact met de ambassade
Martijn probeert contact te leggen met KLM, de Nederlandse ambassade in Lima en het ministerie van Buitenlandse Zaken. ‘Bellen, mailen, appen: we krijgen nergens iets te horen.’ In de groepsapp met backpackers wordt druk gespeculeerd. Via een kennis ontvangt Martijn informatie van BZ. Hij is de eerste die concrete info deelt in de groepsapp. Op 22 maart heeft Martijn voor het eerst contact met Gerwin Woudt van de Nederlandse ambassade in Lima. Martijn vertelt medereizigers waarom de lockdown zo streng is. ‘De Peruaanse regering is bang voor een toename van het aantal besmettingen als toeristen zich door het land verplaatsen; dat kan het zorgstelsel niet aan.’
Avondklok
Steeds vaker hoort Martijn dat toeristen uit hun hotel worden gezet. ‘Peruanen denken dat Europeanen het coronavirus hebben gebracht. Als de politie hoort over borrels en feestjes, stormen ze hotels in om toeristen te fouilleren en arresteren.’ Als de avondklok ingaat, wordt de sfeer nog grimmiger. Een man die ‘s avonds vuilnis buiten zet, wordt omsingeld door politieauto’s. ‘Het boezemt angst in.’ Ook het hotel in Urubamba gaat sluiten. Om naar een hotel in Cuzco te verkassen, zijn vergunningen nodig.
Bij het eerste checkpoint merkt Martijn dat er problemen zijn. De taxichauffeur blijkt alleen een vergunning voor zichzelf te hebben, maar niet voor de backpackers op de achterbank. Martijn knijpt hem. ‘Als je je twee keer niet aan de coronaregels houdt, hangt je 5 a 10 jaar celstraf boven het hoofd. En we moeten nog drie checkpoints.’ Bij elk checkpoint gaat het moeizamer, de chauffeur praat als brugman.
Maar 1 vliegtuig per dag
Plaza de Armas, het centrale plein van het historische centrum, is uitgestorven. Een paar straten verder ligt hun nieuwe onderkomen; ze hebben het gehaald. Vanaf de binnenplaats onderhoudt Martijn namens alle gestrande Nederlanders contact met de ambassade. ‘In Lima werken maar zeven mensen, veel te weinig om alle gestrande Nederlanders persoonlijk te woord te staan. Ik verzamel de belangrijkste vragen en stuur die door naar Gerwin, een relaxte man met wie je goed zaken kunt doen. Hij legt duidelijk uit waarom iets niet kan.’ Martijn en de andere beheerders van de appgroepen beantwoorden de vragen die vanzelfsprekend zijn. ‘Een fijne bezigheidstherapie. En we ontlasten de ambassade, zodat zij er alles aan kunnen doen om ervoor te zorgen dat we gerepatrieerd worden.’ De vliegticketprijzen stijgen tot astronomische hoogten. Per dag mag er maar één vliegtuig landen en opstijgen. Maar dat is niet het enige probleem: je hebt ook vergunningen nodig om naar de luchthaven te rijden en de regels veranderen om de haverklap.
Mannendagen en vrouwendagen
De politie gebruikt geweld. Amerikaanse backpackers die hun hostel uit gaan, krijgen een pistool tegen hun hoofd. Drones vliegen over binnenplaatsen om te controleren of toeristen zich aan de regels houden. Alleen voor boodschappen mag je de straat op. Er zijn mannendagen en vrouwendagen. Op zondag mag niemand naar buiten.
Canadezen, Israëliërs, Amerikanen en Duitsers mogen het land al uit. De ambassade wil weten hoeveel Nederlanders interesse hebben in een vlucht van Cuzco naar Lima, zodat ze vanuit de hoofdstad naar Amsterdam kunnen vliegen. Martijn inventariseert het via de groepsapp en geeft de aantallen door. Hoezeer de ambassade ook haar best doet, de vergunning wordt afgewezen omdat de intercontinentale vlucht niet meteen aansluit. Er zit een nacht tussen en overnachten in Lima is op dat moment niet toegestaan. ‘Dat we vastzitten is het probleem niet, het is de onzekerheid die zo vervelend is.’
Reisapp van Buitenlandse Zaken
Dan komt eindelijk het verlossende bericht: op 8 april is er een terugvlucht. Martijn durft nog niet te juichen, bang dat het onderweg toch nog misgaat. Op de militaire luchthaven ontmoet hij Gerwin, met wie hij al die weken intensief contact had. Pas als hij zijn eigen huis weer betreedt, valt er een last van zijn schouders. ‘Nederlanders klagen, maar ze hebben geen idee hoe een lockdown in Peru eraan toegaat.’
Dit avontuur weerhoudt hem er niet van om in de toekomst weer naar de andere kant van de wereld te gaan. Of hij zich dan beter voorbereidt? ‘Dat kan bijna niet. Gegevens over verzekeringen, ziekenhuizen en inentingen heb ik altijd op verschillende manieren bij me. Wel heb ik de Reisapp van Buitenlandse Zaken ontdekt. Die ga ik de volgende keer zeker raadplegen.’