‘Weer naar school betekent vrijheid voor onze meisjes’

Ministeries

De corona-pandemie trekt diepe sporen in Kenia. Het Afrikaanse land zat een jaar in lockdown. De gevolgen zijn vooral groot voor de toch al wankele sociale positie van vrouwen en meisjes, zegt Nice Nailantei Leng’ete, werkzaam als ‘peer educator’ bij Amref Flying Doctors. Ze voert als Amref-medewerker dialogen in dorpen over gevoelige onderwerpen, zoals de besnijdenis van meisjes. ‘Het aantal tienerzwangerschappen, kindhuwelijken en meisjesbesnijdenissen is door corona op piekhoogte.’

Vergroot afbeelding Nice Nailantei Leng'ete zet zich in voor de positie van meisjes in Kenia
Beeld: ©Amref Flying Doctors / Ministerie van Buitenlandse Zaken
Nice Nailantei Leng'ete: 'De nieuwe school en opvangplek geeft me hoop dat we meisjes bescherming kunnen bieden, in een wereld die door corona alleen maar onveiliger is geworden.’

De scholen zijn weer open in Kenia, na een lockdown van een jaar. Dat is heel belangrijk, zegt Nice Nailantei Leng’ete (30).  ‘School is een veilige haven voor meisjes in Kenia. Op school krijgen ze niet alleen onderwijs en eten, het is een veilige plek met sociale controle, waar ze beschermd zijn tegen besnijdenis, uithuwelijking, geweld en seksueel misbruik. We zien helaas dat door de pandemie deze cijfers omhoog zijn geschoten.’ Tijdens de eerste drie maanden van de lockdown raakten 150 duizend tienermeisjes in Kenia zwanger – een stijging van veertig procent.

Ander inwijdingsritueel

Zelf liep Nice als jong meisje weg van huis om aan besnijdenis te ontkomen. Nu zet zij zich met Amref Flying Doctors in als rolmodel voor andere jongeren om meisjesbesnijdenis en kindhuwelijken te voorkomen. Met Amref ontwikkelde de Masai-stam een alternatief ritueel, waarbij de besnijdenis is vervangen door een driedaagse workshop voor en jongens over onder meer hun rechten en seksualiteit. In 2018 werd Nice door Time Magazine uitgeroepen tot 'een van de meest invloedrijke personen ter wereld'.

Lijkt corona in Europa in elk geval momenteel enigszins onder controle, in veel landen wereldwijd is de situatie totaal anders. Het toerisme, een belangrijke bron van banen en inkomsten, ligt grotendeels stil. Een deel van Kenia heeft nog een avondklok, restaurants en bars sluiten vroeg en een mondkapje dragen in de openbare ruimte is verplicht. Vorige maand was minder dan o,5 procent van de bevolking ingeënt tegen het coronavirus. Er is een groot tekort aan vaccins: Afrika heeft 28 miljoen doses gekregen, waardoor slechts twee procent van de bevolking kan worden gevaccineerd.

Amref Flying Doctors pleit voor een eerlijke verdeling van de vaccins in Afrika. Daarnaast streeft de organisatie ernaar om de nadelige neveneffecten van de coronacrisis op meisjes te stoppen,  waarbij de kracht van jongeren (jonge vrouwen als Nice) zelf centraal staat. De komende jaren krijgt Amref hiervoor financiële steun van het ministerie van Buitenlandse Zaken.

Zelfmoorden en uithuwelijking tijdens lockdown

De lockdown betekende ook voor Amref Flying Doctors, en voor Nice, dat een groot deel van hun normale werk onmogelijk werd. In plaats daarvan ging de organisatie voorlichting geven over corona. ‘De afgelopen tijd probeerden we via lokale radiostations mensen te bereiken met onze informatie. Amref is na het begin van de pandemie ook gaan helpen bij de verspreiding van mondmaskers en handsanitizer. We geven voorlichting hoe deze te gebruiken, bijvoorbeeld aan leraren. Dan kunnen zij het hun leerlingen laten zien.’

Amref Flying Doctors pakt zo goed en kwaad als dat gaat het werk weer op. Deze maand begint Nice weer met haar bezoeken aan de dorpen. De economische en sociale gevolgen van de lockdown zijn daar zeer merkbaar, vertelt ze. Zo is een op de vier meisjes na de lockdown niet teruggekeerd naar school. Ze zijn het afgelopen jaar uitgehuwelijkt, vaak ook besneden volgens de oude rituelen.

‘Omdat we de dorpen niet konden bezoeken, gebeurde dit buiten ons blikveld. Voor sommige mensen was uithuwelijken van hun dochter de enige manier om economisch te overleven. Ook huiselijk geweld en het aantal zelfmoorden onder jongeren zijn sinds de lockdown enorm gestegen.’ Er zijn ook lichtpuntjes: in het gebied waar het project is uitgevoerd blijkt dat de schade beperkter is en meer meisjes naar school zijn teruggekeerd.

(Tekst loopt door onder de afbeelding)

Vergroot afbeelding Nice Nailantei Leng'ete spreekt met meisjes in een dorp in Kenia.
Beeld: ©Amref Flying Doctors / Ministerie van Buitenlandse Zaken
Nice Nailaintei Leng'ete probeert in Kenia het ritueel van meisjesbesnijdenis uit te bannen. Door de coronapandemie is het aantal besnijdenissen enorm toegenomen.

Toevluchtsoord voor meisjes met Nederlands tintje

Het zal veel tijd kosten om een deel van de schade als gevolg van de pandemie te herstellen. Nice: ‘Hoe eerder de meisjes weer naar school kunnen, des te beter. School betekent vrijheid voor deze meisjes. Om zich te ontwikkelen en te werken aan hun eigen toekomst.’

Eind augustus opent Nice in Kajiado, ten zuiden van de hoofdstad Nairobi, een nieuwe opvangplek met een school voor meisjes. Haar initiatief werd mede mogelijk gemaakt door de Nederlandse Stichting Mebi. ‘Het is een toevluchtsoord voor meisjes die weglopen voor uithuwelijking en vrouwenbesnijdenis. Net zoals ik als jong meisje heb gedaan. Dit soort plekken geeft me hoop dat we meisjes bescherming kunnen bieden, in een wereld die door corona alleen maar onveiliger is geworden.’