Een prijswinnend Nederlands antwoord op de droogte in Ethiopië
Ministeries
Uit het IPCC-Klimaatrapport dat vandaag verscheen, blijkt dat de gevolgen van klimaatverandering enorm zijn. Het ministerie van Buitenlandse Zaken zet zich in voor klimaatadaptie in de meest kwetsbare landen, zoals Ethiopië. Het land kampt met het derde tegenvallende regenseizoen op rij. Dankzij het Drylands Development programma worden valleien groener en kunnen boeren beter in hun levensonderhoud voorzien.
‘Groene valleien, op het land werd graan geoogst. Tijdens mijn eerste veldwerk in Ethiopië was ik onder de indruk van de resultaten van het Drylands Development Programma’, vertelt Jelmer van Veen, beleidsmedewerker water van de Nederlandse ambassade in Addis Abeba. ‘DryDev’-projecten werden uitgevoerd in vijf landen in de Sahel en Hoorn van Afrika. Gebieden, die onder druk staan van klimaatverandering. ‘In Ethiopië is de duurzame vergroening van droge gebieden het meest succesvol’, constateert Jelmer. Hij besloot het project nog twee jaar door te zetten.
Terrassen aanleggen
In Nederland valt neerslag door het hele jaar heen, in Ethiopië valt alles in twee a drie maanden. Het is dus zaak om het water vast te houden, zodat het ook in de droge periodes gebruikt kan worden. ‘De glooiende heuvels maken dat mogelijk. Door terrassen aan te leggen, zakt het water langzaam de bodem in en wordt het beschikbaar in de vallei.’
Naast maatregelen om het water vast te houden, werden er irrigatiekanalen en pompen geplaatst, zodat boeren ook tijdens het droge seizoen voedsel kunnen verbouwen. Dit draagt bij aan de voedselzekerheid. ‘Bijkomend voordeel: tijdens de droge periode zijn producten schaars. Als het boeren dan wel lukt om groente en fruit te verbouwen, dan kunnen ze het voor een goede prijs verkopen.’ Wat verder bijdraagt aan het vasthouden van water, zijn bomen.
Ondergronds bos
‘Maar bomen planten is vaak niet de oplossing voor het vergroenen van gebieden’, vertelt Jelmer. ‘80 procent van de geplante bomen haalt het niet, omdat geiten ze opeten of omdat ze verdrogen.’ De Australische agronoom Tony Rinaudo, ook wel ‘forest maker’ genoemd, bedacht een natuur gebaseerde methode die wél werkt: Farmer Managed Natural Regeneration. Bij deze techniek worden bomen opgekweekt uit bestaande wortelstelsels, die vaak nog intact zijn. Rinaudo noemt dit een 'ondergronds bos'. Door de juiste planten te kiezen en door ze op een bepaalde manier te snoeien en beschermen, groeien ze al snel uit tot bomen.
Een andere succesfactor is ‘locally led adaptation’, oftewel: het betrekken van lokale boeren. Zij krijgen de verantwoordelijkheid voor het beheer van de bomen op en rond hun eigen veld. Ze leren hoe ze bestaande lokale vegetatie regenereren en beschermen. Dat is interessant voor de boeren omdat de bomen iets opleveren: door de verkoop van vruchten, olie uit het hout of uiteindelijk door houtkap. Jelmer: ‘Op deze manier kun je droge gebieden tegen minimale kosten vergroenen, waardoor tegelijkertijd het levensonderhoud en de veerkracht van boeren verbetert.’
Weerbaar tegen klimaatverandering
Het World Resource Institute onderzocht deze aanpak en prees het als een van de meest kostenefficiënte manieren om de oprukkende verdroging tegen te gaan. In Niger bijvoorbeeld, is door deze methode inmiddels 5 miljoen hectare land, met meer dan 200 miljoen bomen, hersteld. Ook in Ethiopië wierp het zijn vruchten af.
Het initiatief vergroende 50.000 hectare droog land en verbeterde de watervoorziening. De landbouwproductie en het inkomen van ruim 60.000 boeren en boerinnen verdubbelde. Jelmer: ‘In sommige gebieden waar DryDev actief was, was 70 procent van deelnemers afhankelijk van het bijstandsprogramma van de Ethiopische overheid (PSNP). Inmiddels verdienen boeren genoeg om van te leven en zijn ze weerbaarder tegen de gevolgen van klimaatverandering.’
Duurzaamheidsprijs
Het werk van de Nederlandse ambassade in Ethiopië werd bekroond. Op 5 juni 2021 won het project een internationale duurzaamheidprijs. Uit meer dan 2500 inzendingen uit 187 landen koos de jury, onder voorzitterschap van de voormalig milieuminister van India Maneka Ghandi, DryDev als winnaar van de Energy Globe Award.