Perspectieven voor agrarische ondernemers

Omslag naar kringlooplandbouw

De landbouw gaat versneld aan de slag om de kwaliteit van het water, het klimaat en de natuur te verbeteren. Dit is nodig om ook in de toekomst voedsel te produceren op een manier die gezond is voor bodem, water, mens en dier. Boeren en tuinders werken aan de omslag naar kringlooplandbouw. 

Hoe de omslag naar kringlooplandbouw in de praktijk eruit ziet, hangt af van de persoonlijke plannen en wensen van de ondernemer. En van de omgeving van het bedrijf. De keuzes van boeren en tuinders moeten passen bij het gebied. 

Doelen per gebied 

De overheid stelt voor elk gebied in Nederland milieudoelen vast. Bijvoorbeeld doelen voor de vermindering van de uitstoot van stikstof. Of voor verbetering van de kwaliteit van het water. De natuurlijke kenmerken van het gebied waar het boerenbedrijf is gevestigd, bepaalt zo voor een belangrijk deel de toekomstmogelijkheden van het bedrijf. 

Kwetsbare gebieden

In bepaalde gebieden is de natuur zo overbelast dat niet alle boeren doorkunnen met hun bedrijf. Er is meer aandacht nodig voor het beheer van deze gebieden. Het gaat dan vooral om landbouw in de buurt van kwetsbare natuurgebieden, in veenweidegebieden of op droge zandgronden. Hier is het water niet schoon, de bodem overbelast en verdwijnen planten, vogels en insecten.

Gebieden geschikt voor voedselproductie

Andere gebieden zijn juist zeer geschikt voor voedselproductie. De landbouw krijgt voorrang boven zonneparken, distributiecentra of datacentra. In deze gebieden is zo ruimte voor duurzame vormen van veehouderij, akkerbouw, groenteteelt in de volle grond en tuinbouw. Ook hier maken boeren en tuinders de omslag naar de kringlooplandbouw. 

Provinciale plannen  

Provincies maken voor elk gebied plannen om de milieudoelen te halen. Dit doen ze samen met bewoners, ondernemers en andere partijen. Dit heet een gebiedsgerichte aanpak. In de provinciale plannen moeten ook industrie, bouw en mobiliteit(verkeer) hun bijdrage leveren.

Innoveren, extensiveren en omschakelen

Om de omslag naar kringlooplandbouw te maken, heeft een agrarisch ondernemer 3 keuzes (richtingen). Combinaties zijn ook mogelijk:

• Innoveren 

Ondernemers investeren in nieuwe stallen en technieken: emissiearme stallen, bodemverbeteraars, mestverwerking, precisietechnieken en robotisering. 

• Extensiveren 

Veehouders verminderen het aantal dieren per hectare of in de stal. Akkerbouwers kiezen ervoor om meer  verschillende gewassen af te wisselen. En ze gebruiken meer maaigewassen. 

• Omschakelen 

Ondernemers bieden andere producten of diensten aan. Ze schakelen bijvoorbeeld om naar biologische landbouw. Of ze kiezen voor de teelt van eiwitgewassen en biogrondstoffen. Sommige ondernemers starten een zorgboerderij, ontvangen scholieren op hun bedrijf of richten zich op recreatie. Anderen gaan de eigen producten zelf verwerken en verkopen.

Stoppen of verplaatsen

Soms moeten ondernemers stoppen of hun bedrijf verplaatsen. Boeren stoppen omdat ze geen opvolger hebben of hun uitgaven niet kunnen betalen. Of omdat hun bedrijf in de buurt ligt van kwetsbare natuur. 
Andere boeren verplaatsen hun bedrijf naar een gebied dat meer geschikt is voor voedselproductie. Het verplaatsen gaat altijd samen met verandering: innoveren, extensiveren of omschakelen. Zo levert de verplaatsing voldoende winst op voor natuur en milieu. En heeft het bedrijf toekomst. 

Overheid ondersteunt boeren

Ondernemers die hun bedrijf toekomstbestendig willen maken, kunnen hulp krijgen van de overheid. Zo zijn er subsidies beschikbaar voor bedrijven die investeren in bijvoorbeeld emissiearme stallen en mestverwerking. Of voor persoonlijk advies aan boeren die de omslag willen maken naar kringlooplandbouw. 

• Een overzicht van (subsidie)regelingen voor agrarische bedrijven is te vinden bij RVO.
• Op de site Groeiennaarmorgen.nl leest u verhalen van agrariërs die werken aan de kringlooplandbouw.

Bijdrage nodig van hele keten

Naast de landbouw zijn toeleveranciers, afnemers en consumenten verantwoordelijk voor de omslag naar kringlooplandbouw. Boeren en tuinders kunnen namelijk alleen investeren als er vraag is naar duurzame producten. En als zij daar een eerlijke prijs voor krijgen. 

Ketenpartijen moeten verduurzaming op het boerenerf lonend maken. Daarom geeft Minister Staghouwer van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) hen in de zomer van 2022 een opdracht om acties te ondernemen die het verdienvermogen van duurzame boeren verbetert.