Jubileum voor Grondwet van 1848
De Grondwet van 1848 bestond in 2023 precies 175 jaar. Deze Grondwet vormt de basis van de Nederlandse parlementaire democratie.
Belang van Grondwet 1848
In de Nederlandse geschiedenis staat 1848 bekend als het Revolutiejaar. In veel Europese landen braken hevige protesten uit, waarbij de bevolking liberale hervormingen eiste. In Nederland kwam het niet tot een revolutie. Koning Willem II was geschrokken van de opstanden in het buitenland en stelde een Grondwetscommissie aan. Deze commissie stond onder leiding van Johan Rudolph Thorbecke. De commissie stelde vérgaande voorstellen voor. Zo werden ministers voortaan verantwoordelijk voor het beleid en niet de Koning. De meeste voorstellen werden op 3 november 1848 aangenomen. De wijzigingen maakten van Nederland een parlementaire democratie.
Viering 40 jaar sociale grondrechten
In 2023 was het ook 40 jaar geleden dat de zogeheten sociale grondrechten werden ingevoerd. Dit gebeurde bij de Grondwetsherziening van 1983. Denk hierbij aan het recht om vrij te kiezen welk beroep je wilt uitoefenen en het recht op bijstand.
Nederlandse Grondwet: belangrijkste momenten
-
1800 - 1900
-
Nadat Nederland onafhankelijk is geworden van Frankrijk, krijgt het in 1814 voor het eerst een Grondwet. Deze Grondwet bepaalt onder andere de oprichting van een parlement, de Staten-Generaal.
-
Het Congres van Wenen bepaalt dat België bij Nederland wordt ingelijfd. Daar is een wijziging van de Grondwet voor nodig.
Deze wijziging regelt ook:
- vrijheid van de pers;
- recht van petitie;
- opdeling van het parlement in Eerste en Tweede Kamer.
-
De nieuwe Grondwet van 1848 maakt van Nederland een parlementaire democratie. De belangrijkste wijzigingen:
- Niet de Koning, maar ministers zijn verantwoordelijk voor het beleid van de regering.
- De Tweede Kamer wordt direct verkozen en mag wetten aanpassen.
- Invoering van de vrijheid van onderwijs, vrijheid van meningsuiting, vrijheid van drukpers, en vrijheid van vereniging en vergadering.
-
-
1900 - 2000
-
- Alle mannen boven de 23 mogen voortaan hun stem uitbrengen bij verkiezingen. Vrouwen krijgen alleen passief kiesrecht. Dat wil zeggen dat ze wel gekozen kunnen worden, maar niet zelf mogen kiezen.
- Het bijzonder onderwijs (onderwijs op religieuze of levensbeschouwelijk basis) krijgt evenveel recht op overheidssubsidie als openbaar onderwijs. Dit betekent het einde van de zogeheten Schoolstrijd.
-
In 1919 voert het parlement het actief vrouwenkiesrecht in. Zowel mannen als vrouwen mogen nu kiezen en gekozen worden. In 1922 wordt dit algemeen kiesrecht in de Grondwet opgenomen.
-
In 1983 wordt de Grondwet, voor het eerst sinds 1848, flink gemoderniseerd:
- Uitbreiding artikel 1 van de Grondwet. Voortaan is discriminatie op welke grond dan ook expliciet verboden.
- Voor het eerst zijn sociale grondrechten opgenomen in de Grondwet. Voorbeelden: het recht om vrij te kiezen welk beroep je wilt uitoefenen en het recht op bijstand.
- In de Grondwet staat dat de bevordering van werkgelegenheid, bestaanszekerheid, leefbaarheid en volksgezondheid taken van de overheid zijn.
-
-
2000 - nu
-
Artikel 1 van de Grondwet wordt opnieuw uitgebreid. Vanaf nu staat expliciet vermeld dat discriminatie op basis van handicap of seksuele geaardheid niet is toegestaan.
-
