Maatschappelijk verantwoord ondernemen

Waar let de Rijksoverheid op?

De Rijksoverheid past duurzaamheidscriteria en sociale criteria toe bij de inkoop. Circulair en klimaatneutraal inkopen en werken staan daarbij centraal. Zo moet een computer energiezuinig zijn. En bij de aanleg van een weg moet bouwmateriaal worden hergebruikt. Soms gaat het om minimumeisen, soms zijn het wensen (zogenoemde gunningscriteria).

Wereldwijde duurzame ontwikkeling

Samen met de andere overheden, zoals gemeenten en provincies, stelde de Rijksoverheid 6 doelen: circulariteit, milieu, klimaat, ketenverantwoordelijkheid, social return, en diversiteit en inclusie. Dat staat in het Nationaal Plan MVOI. Het Rijk sluit zo aan bij de wereldwijde duurzame ontwikkelingsdoelen (Sustainable Development Goals).

Zo moet een datacenter energiezuinig zijn. Ook moeten banen worden aangeboden aan mensen met afstand tot de arbeidsmarkt. Soms gaat het om minimumeisen, soms zijn het wensen (gunningscriteria). Innovatie is nodig om de 6 maatschappelijke doelen sneller en beter te halen. Daarom doet het Rijk graag zaken met bedrijven die nieuwe oplossingen bieden.

Eisen en wensen bij opdrachten

Gaat het om eisen? Dan moeten leveranciers aan de eisen voldoen om in aanmerking te komen voor een opdracht. Gaat het om wensen? Dan kunt u extra punten scoren als u aan de wensen voldoet. En zo meer kans maken om de opdracht te krijgen. Veelgebruikte criteria op het gebied van (sociale) duurzaamheid staan op de website mvicriteria.nl.

Inkoop en circulariteit

Het Rijk wil minder primaire grondstoffen gebruiken, en in 2050 helemaal circulair zijn. Sinds 2024 mogen er bijvoorbeeld geen wegwerpbekers meer worden gebruikt. Nu al voorkomt het Rijk verspilling van voedsel, hergebruikt ze bijvoorbeeld meubilair en krijgt gebruikte bedrijfskleding een nieuw leven als tas of handdoek. Ook de rijksgebouwen bestaan steeds meer uit hergebruikt materiaal van sloop of renovatie.

Inkoop en milieu

De goederen die de Rijksoverheid inkoopt, mogen het milieu zo min mogelijk verontreinigen. Bijvoorbeeld door stikstofuitstoot, luchtverontreiniging, gebruik van schadelijke stoffen en pesticiden. Hiermee wil het Rijk ook de biodiversiteit beschermen.

Inkoop en de Nederlandse arbeidsmarkt

Het Rijk wil dat iedereen zoveel mogelijk meedoet in de samenleving. Dat betekent onder andere dat iedereen uitzicht heeft op werk en inkomen. Daarom wil de Rijksoverheid bij aanbestedingen dat ondernemers mensen met een grotere afstand tot de arbeidsmarkt inzetten. 

Inkoop en diversiteit en inclusie

De Rijksoverheid wil met de eigen inkoop bijdragen aan  een inclusieve samenleving. Daarom koopt ze producten en diensten in die rekening houden met de wensen van verschillende gebruikers. Zoals mensen met een lichamelijke beperking. Ook kijkt het Rijk hoe zij zelf werknemers kan aannemen uit ondervertegenwoordigde groepen. Diversiteit op de werkvloer zorgt voor een beter functionerende rijksoverheid en samenleving.

Inkoop en de Internationale Sociale Voorwaarden (ISV)

Dwangarbeid, slavernij, kinderarbeid, hongerlonen, discriminatie en milieuvervuiling – dat soort misstanden wil de Rijksoverheid voorkomen. Daarom eist het Rijk van leveranciers dat zij zicht krijgen in hun toeleveringsketen en actie nemen als er iets mis is.

Het Rijk neemt deze Internationale Sociale Voorwaarden (ISV) verplicht op bij opdrachten boven de Europese aanbestedingsdrempel in bepaalde categorieën, waarbij de kans groot is dat er in de keten iets misgaat. Zodat werknemers in de hele keten bijvoorbeeld een eerlijk loon krijgen. En niet in een onveilige omgeving hoeven werken. 

Inkoop en innovatie

Het Rijk vraagt de markt bij aanbestedingen als het kan naar innovatieve oplossingen. Dit om publieke taken duurzamer, sneller, betrouwbaarder en veiliger uit te voeren. Bijvoorbeeld door als opdrachtgever op te treden als launching customer waar de markt nog klein is of langzaam groeit.

Innovatieve bedrijven met minder ervaring, zoals start-ups, krijgen kansen op opdrachten van het Rijk door in de aanbesteding minder technische uitvoeringsvoorwaarden en richtlijnen op te nemen. Het Rijk maakt aanbestedingen zo toegankelijker voor alle bedrijven.

Online tool criteria maatschappelijk verantwoord inkopen

Met de MVI-criteriatool kunnen overheidsorganisaties de criteria voor maatschappelijk verantwoord inkopen bekijken. Overheidsorganisaties kunnen zelf bepalen hoe hoog hun doelen moeten zijn. De MVI-criteriatool presenteert de criteria voor maatschappelijk verantwoord inkopen namelijk op 3 niveaus: basis, significant en ambitieus. De Rijksoverheid kijkt ieder jaar opnieuw naar de criteria en scherpt ze aan waar nodig.

Manifest Maatschappelijk verantwoord opdrachtgeven en inkopen

Ook andere overheden (gemeenten, provincies, waterschappen) werken aan maatschappelijk verantwoord inkopen. Dit doen ze onder andere via het Manifest Maatschappelijk Verantwoord Opdrachtgeven en Inkopen. Het Rijk en andere overheden delen kennis en ervaringen met elkaar.