Kijkje achter de schermen bij de AVVN: jongleren met onzekerheden
Ministeries
‘Tot op het laatste moment is veel onzeker.’ Martijn Engels en Frans van der Straaten coördineren de bijdrage van het Nederlands Koninkrijk aan de Algemene Vergadering van de VN (AVVN). Normaal gesproken ontmoeten wereldleiders elkaar in New York, dit jaar is de top hybride. Maar dat is niet de enige uitdaging. Nog geen week voor aanvang treedt minister Kaag af.
Woensdag 15 september - nog vier dagen te gaan
‘Bij mijn weten ben ik de eerste die de coördinatie van de AVVN een tweede keer voor zijn rekening neemt’, lacht Frans van der Straaten. De coördinator houdt ervan om onder hoogspanning keihard te werken aan één ding. ‘Ik noem de AVVN de hoogmis van het multilateralisme: alle staatshoofden, premiers, ministers van Buitenlandse Zaken en ministers van Ontwikkelingssamenwerking zijn op hetzelfde moment een week lang op dezelfde plek.’
‘Het is belangrijk om bij elkaar te komen’, zegt Martijn Engels, de coördinator die vanuit New York nauw samenwerkt met Frans in Den Haag. Geen enkel land kan grote problemen als klimaatverandering, groter wordende ongelijkheid of economische onzekerheid alleen oplossen; landen moeten samenwerken. Volgens Antonio Guterres, secretaris-generaal van de VN, moet er écht iets veranderen om te voorkomen dat we in een spiraal van wereldwijde instabiliteit komen. Martijn: ‘Hoe dramatisch het VN-jaarrapport ook is, het leidt niet automatisch tot actie. Veel mensen denken dat ze er toch geen invloed op hebben. Daarom hebben we overheden en lidstaten nodig.’
Antonio Guterres, secretaris-generaal van de VN: ‘Geen enkel land kan grote problemen als klimaatverandering, groter wordende ongelijkheid of economische onzekerheid alleen oplossen’
Samen stellen Martijn en Frans het programma samen voor het Nederlands Koninkrijk en coördineren ze de logistiek en inhoudelijke voorbereiding. In een normaal jaar draagt het team in Den Haag het stokje over aan het team in New York zodra de delegaties op het vliegtuig stappen. Dit jaar zijn de teams aan beide kanten van de oceaan van het begin tot aan het einde van de top aan het werk.
Vorig jaar was de AVVN voor het eerst digitaal. Deze editie kent een nieuwe uitdaging: door corona volgen de meeste deelnemers opnieuw conferenties en events via een scherm. Maar er reizen ook deelnemers naar New York om elkaar te ontmoeten. ‘Wat gebeurt er virtueel en wat ter plekke? Dat zorgt voor de meeste hoofdbrekens’, zegt Martijn. Frans vraagt zich af hoe het zal gaan als een gedeelte van de staatshoofden elkaar wel in persoon kan ontmoeten, terwijl de rest virtueel aanhaakt. ‘Statements doen kan prima via een videoboodschap, maar ontmoetingen in de wandelgangen zijn minstens zo belangrijk. Bij diplomatie helpt het als je elkaar in de ogen kunt kijken.’
Brandbrief
Makkelijk is dat niet. Gastland Verenigde Staten stuurde een brandbrief over de Deltavariant: ‘Kom alsjeblieft niet met te veel mensen naar de AVVN.’ Maximaal 7 mensen per land zijn welkom. Martijn: ‘Zelfs bij andere Europese landen is lastig te doorgronden welke afgevaardigden zullen afreizen.’ Heel lang is alles onzeker. Wie gaat er naar New York? Pas anderhalve week voor aanvang begint zich dat te kristalliseren, terwijl dat normaal gesproken zes weken van te voren helder is.
‘Iedereen weet me te vinden’, zegt Frans. Maar hij moet de hele tijd zeggen dat veel nog onduidelijk is. ‘Maar dat kán toch niet?’, zeggen mensen dan. Waarop Frans gekscherend antwoordt dat hij het tegen de secretaris-generaal van de VN zal zeggen. In een normaal jaar zijn er al veel schuivende panelen, dit jaar komen de reisbeperkingen daar nog eens bovenop. In Nederland valt de AVVN ook nog eens samen met Prinsjesdag, de Algemene Politieke Beschouwingen en de formatie. Frans: ‘Wat als de formatie in een stroomversnelling komt? Daarom werken we met scenario’s.’ Van tevoren weet hij slechts één ding zeker: er gebeurt iets onverwachts. ‘En dat moet je dan fixen’, zegt Frans opgeruimd.
Donderdag 16 september - minister Kaag treedt af
De onverwachte gebeurtenis laat niet lang op zich wachten. Die avond treedt minister Kaag af. De telefoon van Frans staat roodgloeiend. Direct belt hij met New York en het Management Team om een crisisplan te bespreken.
Ondertussen worden de straten in New York afgezet. ‘First en Second Avenue gaan helemaal op slot’, vertelt Martijn. De hoofdkantoren van de VN zijn straks alleen toegankelijk voor genodigden met een toegangspas. ‘We werken aan een Excelschema: wie heeft wanneer het juiste pasje om naar binnen te kunnen.’
Uitnodigingen van landen die side-events organiseren druppelen binnen. Frans overlegt met de ministers, andere departementen, de Caribische Koninkrijkslanden, het ministerie van Algemene Zaken en het Koninklijk Huis welke onderwerpen het Nederlands Koninkrijk belangrijk vindt. Martijn: ‘Als klein land spelen we mee in de wereldwijde politiek op het gebied van Duurzame Ontwikkelingsdoelen (SDG’s), mensenrechten en humanitair ingrijpen.’ Vanuit het World Forum in Den Haag organiseert minister Tom de Bruijn een online event over seksuele en reproductieve gezondheid en rechten, en een event over gelijke rechten voor LHBTI-personen. Samen met Italië organiseert het Nederlands Koninkrijk een event over de toegang tot onderwijs voor vrouwen en meisjes in Afghanistan.
Vrijdag 17 september - een grote puzzel
Elk half uur verandert het plan. Minister de Bruijn neemt de taken van minister Kaag waar. Ondertussen wordt er gezocht naar een nieuwe minister van Buitenlandse Zaken. ‘Die is er waarschijnlijk niet voor dinsdag, het moment dat onze delegatie afreist’, zegt Frans. Alle programmaonderdelen worden tegen het licht gehouden. Wat is cruciaal, wat zouden we kunnen schrappen? Wie is er in New York, wie in Den Haag? Aan welke evenementen kunnen we alleen virtueel deelnemen, welke alleen in persoon en welke zijn hybride? Het is één grote puzzel. Na een dag puzzelen sturen de teams in Den Haag en New York een nieuw voorstel naar de betrokkenen.
‘Premier Mark Rutte komt komende week naar New York vrijdag om het nationale statement uit te spreken. Maar inmiddels is duidelijk dat geen van onze ministers komt’, zegt Martijn, die het plan met zijn team in New York bestudeert. ‘Heel jammer, maar het is de realiteit van ons werk. Na de virtuele vergadering van afgelopen jaar keken we er erg naar uit om de bewindspersonen in het echt aan het werk te zien. Zelf heb ik dat al meerdere keren meegemaakt, het is leerzaam en inspirerend. Een kroon op het harde voorbereidingswerk.’
Maandag 20 september - fris televisieformat
Martijn is enthousiast over de SDG studio die Nederland bouwde. ‘Voor de VN is dit een nieuwe manier om zich te openen naar de rest van de wereld. In plaats van urenlange statements heeft de VN de kans om ook jongeren, minderheden en andere stakeholders uit de hele wereld te betrekken via een fris televisieformat. Het is belangrijk om daar energie in te steken en de VN dichter bij de mensen te brengen, zodat burgers weer vertrouwen krijgen in de overheid en instituties.’