Dans en theater maken taboes bespreekbaar in Burundi

Ministeries

Veel vrouwen en meisjes hebben nog altijd weinig zeggenschap over hun eigen leven en gezondheid. Nederland zet zich daarom wereldwijd in voor seksuele en reproductieve gezondheid en rechten (SRGR). Zoals in Burundi, waar een theater- en dansvoorstelling ongewenste zwangerschap, genderongelijkheid en geweld bespreekbaar maakt.

Vergroot afbeelding
Beeld: ©Akeza.net / Le Grand Cru

Met steun van Nederland maakte de theater- en dansgezelschap Groupe Irivuga de voorstelling Les Larmes De Crocodile (krokodillentranen). Aika van der Kleij, beleidsmedewerker seksuele en reproductieve gezondheid en rechten (SRGR) bij de ambassade in Bujumbura, Burundi, vertelt over de voorstelling.

Waar gaat Les Larmes De Crocodile over?

‘De voorstelling gaat over sociale thema’s die belangrijk, maar ook taboe zijn in Burundi. Van geweld tegen vrouwen, taboes omtrent menstruatie tot ongewenste zwangerschappen. Door dit in theater en dans uit te beelden maakt Groupe Irivuga levensechte problemen bespreekbaar.’

Hoe heeft Nederland geholpen bij de ontwikkeling en professionalisering van de voorstelling?

Les Larmes De Crocodile kwam voort uit een project van de Nederlandse organisatie Le Grand Cru. Met steun van het Orange Knowledge Programme, gefinancierd door het ministerie van Buitenlandse Zaken, maakte Le Grand Cru dans- en theatervoorstellingen met talentvolle lokale dansers. Zij trainden en begeleidden de dansers tot een zelfstandig en professioneel gezelschap.’

‘Vervolgens heeft de ambassade een nationaal tournee van Groupe Irivuga gefinancierd. Les Larmes De Crocodile werd in alle 18 provincies opgevoerd. Ze gaven optredens op marktpleinen en schoolpleinen en gingen daarna in gesprek met het publiek, juist over onderwerpen die normaal taboe zijn.’

De optredens trokken meer dan 30.000 bezoekers. Wat maakt theater en dans zo geschikt om dit soort onderwerpen te bespreken?

‘In Burundi kan een groot deel van de bevolking niet lezen of schrijven, waardoor de voorstellingen een veel groter bereik hebben dan boeken en pamfletten. De voorstellingen zijn bovendien laagdrempelig, waardoor er achteraf vaak gesprekken op gang komen, juist over de thema’s uit de voorstelling.’

Waarom is het belangrijk dat Nederland Groupe Irivuga steunt?

‘Seksuele en reproductieve gezondheid en rechten (SRGR) is een belangrijk thema voor Nederland. De voorstelling maakt mensen bewust van de problemen die spelen op dit gebied en maakt het bespreekbaar.’  

‘Alle dansers in Groupe Irivuga zijn bovendien jonger dan 30 jaar. De begeleiding helpt deze jongeren om zich te ontwikkelen en uiteindelijk professioneel aan de slag te gaan.’

Vergroot afbeelding
Beeld: ©Akeza.net / Le Grand Cru

Jij hebt de voorstelling gezien. Welke scène is je het meeste bijgebleven?

‘Het moment waarop drie mannen hun vrouw op een agressieve manier commanderen: “Kom hier en draag mij.” De vrouw tilt haar man op en legt hem liefdevol op een andere plaats. De man springt weer op, loopt weg en roept “Kom hier, draag mij.” Elke keer draagt de vrouw haar man opnieuw en legt ze hem weer liefdevol neer. Totdat de vrouw van uitputting omvalt.

Deze scène vond ik heel confronterend, want dit is hier vaak de realiteit. Vrouwen dragen grote verantwoordelijkheid terwijl zij in deze maatschappij ondergeschikt worden gezien aan mannen. Zij werken en zorgen voor de mannen, het huishouden, kinderen en ouderen. Veel van het werk op het land wordt ook door vrouwen gedaan. De scène maakt de minderwaardige en onderdanige positie van de vrouw expliciet en het psychologische en soms fysieke geweld dat hiermee gepaard gaat.’

Over genderongelijkheid en seksualiteit wordt eigenlijk niet gesproken in Burundi. Hoe komt dat?

‘Ongelijkheid tussen mannen en vrouwen wordt in Burundi aangenomen als iets dat nou eenmaal zo is. Daar wordt niet over gesproken. Mensen denken vaak conservatief en puriteins over seksualiteit. Daardoor hebben jongeren weinig toegang tot seksuele voorlichting en voorbehoedsmiddelen. Met veel ongewenste zwangerschappen bij meisjes in de middelbare schoolleeftijd als gevolg.’

De bevolking groeit snel in Burundi. Wat heeft dit voor gevolgen?

‘Een vrouw in Burundi krijgt gemiddeld ruim vijf kinderen. Voor al deze kinderen is er niet genoeg ruimte op school of in de gezondheidszorg. Daarnaast is de landbouwgrond niet groot en productief genoeg om iedereen te voeden en er is geen geld om voeding te importeren. Hierdoor wordt armoede in stand gehouden en zelfs groter.’

Vergroot afbeelding
Beeld: ©Akeza.net / Le Grand Cru

Hoe heeft de Nederlandse ambassade in Burundi bijgedragen?

‘Met steun vanuit de ambassade is er een documentaire over Group Irivuga gemaakt. Deze documentaire willen wij vertonen in jongerencentra om het gesprek te starten. Via een volgende Orange Knowledge Programme financiering kreeg de groep begeleiding van Le Grand Cru om zelf trainingen te geven.’

‘De dansers ontwikkelden samen met jongeren op middelbare scholen een eigen voorstelling. Eerst bespreken ze welke thema’s belangrijk voor hen zijn en vervolgens maken ze samen een voorstelling. Zo maakten ze een voorstelling over een meisje dat van huis wegliep omdat haar relatie niet werd goedgekeurd. De voorstellingen bespreken levensechte problemen die jongeren in Burundi tegenkomen, waar niemand over praat.’

‘De Nederlandse ambassade in Burundi probeert Group Irivuga via partner UNICEF in te zetten op meerdere scholen in Burundi, om seksuele voorlichting te geven aan scholieren en jongeren in jongerencentra. Het zou een mooie, creatieve manier zijn voor de jongeren zich te ontwikkelen en taboes te doorbreken.’  

Wat staat er de komende tijd op de planning?

Nederlandse inzet op ontwikkelingssamenwerking

Nederland steunt verschillende projecten die inzetten op betere seksuele en reproductieve gezondheid en rechten (SRGR). De professionalisering van Groupe Irivuga is een voorbeeld van deze steun. Wil je meer weten over de Nederlandse inzet op het gebied van ontwikkelingssamenwerking? Op het portaal voor ontwikkelingssamenwerking van het ministerie van Buitenlandse Zaken vind je een overzicht van activiteiten, uitgaven en resultaten per thema en land.