Nieuwe Nederlandse ambassade als steun aan EU-lidmaatschap Moldavië
Ministeries
Nederland opent vandaag een nieuwe ambassade in Chisinau, de hoofdstad van het Oost-Europese Moldavië. Waarom krijgt juist dit land een nieuwe Nederlandse ambassade? En wat komt daarbij kijken? ‘Stabiliteit in Moldavië is goed voor stabiliteit in heel Europa,' zegt de kersverse Nederlandse ambassadeur in Chisinau, Fred Duijn.
Het is een kleine strook op de kaart van Europa, ingeklemd tussen Roemenië en Oekraïne. Ooit was Moldavië onderdeel van ‘het Oostblok’, zoals Oost-Europa ten tijde van de Koude Oorlog werd genoemd. Sinds 1991 is Moldavië een onafhankelijk land. Vorig jaar, een week na de Russische invasie van Oekraïne, vroeg de pro-Europese regering het EU-lidmaatschap aan.
Vandaag wordt de ambassade officieel geopend in aanwezigheid van minister Wopke Hoekstra van Buitenlandse Zaken. Dat heeft te maken met de nieuwe status van Moldavië als EU-kandidaatlid, zegt de nieuwe Nederlandse ambassadeur Fred Duijn, maar ook met de noodzaak de rechtsstaat en de economie in dit kwetsbare land te versterken. ‘Dat komt niet alleen de stabiliteit van Moldavië ten goede, maar uiteindelijk die op het hele continent’.
Levendige contacten
De Nederlandse ambassade opent vandaag officieel, maar Duijn benadrukt dat Nederland al dertig jaar levendige, goede contacten en samenwerkingen heeft in Moldavië. ‘Via kerken, maatschappelijke organisaties en allerlei bedrijven. En Nederland had al een kantoor in Chisinau, met een zogeheten Tijdelijk Zaakgelastigde – een soort afgezant van de ambassadeur in Roemenië.’
Floris van Eijk was de Tijdelijk Zaakgelastigde voor Nederland in Moldavië. Sinds 2019 woonde en werkte hij vanuit Chisinau. ‘Moldavië heeft sinds 2021 een pro-Europese regering die échte hervormingen wil doorvoeren. Het land wil stappen zetten, zoals het opbouwen van een onafhankelijke rechtspraak en het bestrijden van de corruptie. Dat zijn belangrijke voorwaarden voor ontwikkeling van het land.’
Steun aan EU-lidmaatschap
Een ‘volwaardige’ ambassade openen is dan ook vooral een teken van steun aan de ontwikkeling en de pro-Europese koers van Moldavië. Duijn: ‘Nederland ondersteunt het kandidaat-EU-lidmaatschap van Moldavië. Het zal nog wel enige tijd duren voordat Moldavië daadwerkelijk lid zal zijn. Hiervoor zal Moldavië moeten voldoen aan alle voorwaarden die Brussel aan het lidmaatschap stelt.’
Om echt EU-lid te worden moet er volgens ambassadeur Duijn nog een hoop gebeuren in het land. ‘Als ambassade rapporteren en adviseren wij over de voortgang. En we geven Moldavië concrete steun. Daarvoor hebben we meer mensen in het land nodig, want we zaten hier in Chisinau eerder met drie mensen. Nu zijn dat er vijf en straks werken we op de nieuwe ambassade met acht mensen. Er is heel veel werk te doen.’
Nederland geeft steun op verschillende vlakken, bijvoorbeeld bij hervormen van het justitieapparaat en de versterking van de rechtsstaat. ‘We werken samen met Moldavië in het screenen en opleiden van rechters. Als Nederlandse ambassade houden we de voortgang bij en rapporteren die aan Den Haag.’
De economische ontwikkeling van Moldavië is een ander speerpunt. Het land behoort tot de armste van Europa. Ook de laaggeletterdheid is hoog en de levensverwachting van de bevolking relatief laag. ‘Nederland wil bijdragen aan de economische ontwikkeling van Moldavië,’ zegt Duijn. We hebben veel expertise, bijvoorbeeld op het gebied van landbouw. Bedrijven uit Nederland en Moldavië hoop ik met elkaar in contact te brengen om wederzijds kansen te creëren.’
'Dat Oekraïne ook de vrijheid en democratie van Moldavië verdedigt, wordt hier sterk gevoeld . De angst voor de Russen is minder dan net na de inval, maar weg is het zeker niet.’
Inval in Oekraïne
De oorlog in Oekraïne had en heeft een enorme impact in het kleine Moldavië, dat tussen Oekraïne en Roemenië ligt ingeklemd. De handel van en naar Oekraïne en Rusland kwam vrijwel direct na de inval stil te liggen. Prijzen van energie en grondstoffen schoten de lucht in, waardoor de economie in een crisis werd gestort. Moldavië ving 600.000 Oekraïense vluchtelingen op, verhoudingsgewijs meer dan andere landen. Ondertussen had het grote zorgen over zijn eigen veiligheid.
‘Het gevoel vorig jaar vlak na de inval was: straks staan de Russen hier aan de grens’, zegt Floris van Eijk, tot 1 april de Tijdelijk Zaakgelastigde in Chisinau. ‘Veel mensen hier hebben familie en vrienden in Oekraïne. Het militaire geweld van Rusland en de mensenrechtenschendingen dringen hier ook door. Gelukkig bieden de Oekraïners weerstand tegen het Russische leger. Dat Oekraïne ook de vrijheid en democratie van Moldavië verdedigt, wordt hier sterk gevoeld. De angst is wel iets minder dan vorig jaar, maar helemaal weg is het zeker niet.’
Destabilisatie
Moldavië is ook het doelwit van Russische pogingen tot destabilisatie. Rusland organiseert en financiert demonstraties tegen de regering, om het draagvlak voor de Europese koers te ondermijnen. Er zijn false flag operaties, ook in de afvallige regio Transnistrië, die door Rusland gesteund wordt. En verder verspreid Rusland desinformatie om de bevolking te beïnvloeden.
Ondanks de grote uitdagingen, zet de Moldavische regering grootscheepse hervormingen door op het gebied van economie en justitie. Duijn: ‘Moldavië kiest voor Europa, en heeft daarvoor het kandidaat-lidmaatschapsstatus voor de EU gekregen. Als ambassadeur zet ik mij in voor het versterken van de energieveiligheid en cyberweerbaarheid van Moldavië. En natuurlijk voor de versterking van de rechtsstaat.’
Naambordjes
Het ambassadekantoor in Chisinau is na de feestelijke opening van vandaag een officiële ambassade. Duijn: ‘De naambordjes zijn net vers omgezet.’ De nieuwe Nederlandse ambassadeur bood in maart, vijf dagen na aankomst, zijn zogeheten geloofsbrieven aan aan Maia Sandu, de president van Moldavië. Geloofsbrieven zijn een ceremonieel document, ondertekend door koning Willem-Alexander, waarmee de nieuwe ambassadeur wordt geïntroduceerd bij de regering.
De grootste uitdaging die ambassadeur Duijn nu ziet? ‘Als klein team moeten we onze energie zorgvuldig richten. Mijn focus de komende jaren zal zijn om de steun vanuit Nederland voor Moldavië concreet en krachtig te houden. Als ambassadeteam richten ons op de thema’s waar Nederland het verschil kan maken.’