Weblogbericht | 13-03-2023 | Ministerie van Buitenlandse Zaken

Er wierp zich in recente jaren een nieuw verschijnsel op waarmee Nederland nog niet veel ervaring had: perioden van grote droogte. Dat dwingt tot een nieuwe manier van denken over omgaan met water, zegt Waals.

'Droge jaren waren er altijd wel, maar de recentelijke ontwikkelingen brengen ons echt in een nieuwe situatie. 2018 en 2019 waren zeer droge jaren, terwijl 2022 zich kenmerkte door de laagste hoeveelheid afvoer van water door de Rijn ooit. Bovendien heb je in Oost- en Zuid-Nederland het probleem van de gortdroge bodems, terwijl in West-Nederland het zoete grondwater flink verzilt raakt.'

Waterproblematiek breidt uit

Waals licht toe: 'Tegelijkertijd moeten we ons niet blind staren op die droogte. Klimaatverandering zorgt vooral voor extremer weer: lange periodes zonder neerslag, afgewisseld met extreme regen. Een pijnlijk voorbeeld daarvan zijn de overstromingen in Limburg van 2021.'

De waterproblematiek in Nederland breidt zich dus uit. Niet alleen moeten we natte voeten blijven voorkomen, ook moet er voldoende schoon water beschikbaar blijven in tijden van droogte. Daarom is er naast het delen van onze eigen kennis over watermanagement ook behoefte aan de kennis van andere landen op dit gebied.

Die kennis wordt onder meer opgehaald in Zuid-Afrika, dat onderdeel is van de Blue Deal. De Blue Deal is een initiatief van de ministeries van Buitenlandse Zaken en van Infrastructuur en Waterstaat in samenwerking met de Waterschappen, uitgezet in vijftien landen wereldwijd. Het ambitieuze doel van de deal: 20 miljoen mensen helpen aan schoon, voldoende en veilig water. Die doelstelling is in lijn met de Duurzame Ontwikkelingsdoelen van de VN. Waals is vanuit Waterschap Hollandse Delta actief als Chief Operating Officer van de Blue Deal en werkt in die hoedanigheid veel in Zuid-Afrika.

Kennis delen

Zuid-Afrika heeft klimaatproblemen die vergelijkbaar zijn met die van Nederland. Waals: 'Ook daar zijn problemen met zowel droogte als wateroverschotten. In de hooglanden valt veel regen, die als men niets doet in hoog tempo de oceaan in stroomt. In plaats daarvan wordt de regen opgevangen in grote reservoirs, onder anderen door boeren.'

Toch is het opvangen van het regenwater slechts de eerste stap, gaat Waals verder. 'Vanuit de gebieden waar meer regen valt moet het water nog worden getransporteerd naar locaties waar meer behoefte is aan nattigheid. De infrastructuur daarop inrichten is iets waar nu naar moet worden gekeken. Zuid-Afrika kan op dat gebied wel wat leren van Nederland.'

Andersom zijn er voor Nederland ook belangrijke lessen op te halen in het Afrikaanse land. Waals vertelt: 'Wat men daar uitstekend doet is vroegtijdig belangengroepen, zoals de agrarische sector, natuurorganisaties maar ook burgers, betrekken bij waterproblematiek. Belangengroepen komen bij elkaar en lichten hun belang toe aan anderen. Iedereen komt dan natuurlijk vooral op voor zijn eigen zaak, maar er ontstaat wel wederzijds begrip. Dat leidt tot een situatie waarin alle partijen doordrongen raken van het feit dat iedereen belang heeft bij goed watermanagement.'

Op tijd ingrijpen

Als voorbeeld noemt Waals een forumbijeenkomst in Richards Bay aan de oostkust van Zuid-Afrika, waar een dreigend watertekort centraal stond. 'Vanuit de waterbeheerder werd daar voorspeld dat er twee maanden later minder water beschikbaar zou zijn. Dat zou ertoe leiden dat de watertoevoer voor iedereen met 30% tot 50% gekort zou worden.'

Schakelen met Buitenlandse Zaken

Bij het inschakelen van lokale belanghebbenden heeft Waals vanuit de Blue Deal veel aan de samenwerking met de Nederlandse ambassade in Zuid-Afrika. 'Dit initiatief is een heel goed samenspel tussen de Waterschappen en Buitenlandse Zaken. We houden de ambassade in Pretoria op de hoogte van wat wij doen op het gebied van de Blue Deal, en zij doen andersom hetzelfde. Het is heel prettig dat we op lokaal en nationaal niveau snel kunnen schakelen wanneer dat nodig is. Een mooi voorbeeld daarvan is de samenwerking met het Nederlandse bedrijfsleven. Dat fungeert via de Blue Deal als een aanjager om Nederlandse software op het gebied van waterbeheer, gekoppeld aan weersvoorspellingen, in te zetten.'

Toch ziet hij op het gebied van de Nederlandse samenwerking in Zuid-Afrika ook nog ruimte voor verdere ontwikkeling. Waals: 'In de coördinatie met andere waterinitiatieven kunnen we nog stappen maken. Het zou mooi zijn als we makkelijker konden aanhaken bij andere initiatieven die lopen, bijvoorbeeld vanuit de overheid of andere Nederlandse organisaties die in Zuid-Afrika actief zijn. En andersom zij bij ons natuurlijk.'

Voorwaarts in Zuid-Afrika

In de tussentijd gaat de Blue Deal in volle vaart verder. Ook Waals is in maart weer druk bezig met het project. 'We gaan aan de slag met een lokaal project in KwaZulu-Natal, de regio rondom Durban. Daar gaan we de lokale bevolking en bedrijven betrekken bij verschillende waterinitiatieven, zoals het Waterflag-certificaat. Dat is een certificaat dat kan worden verdiend door bedrijven die aan bepaalde criteria voldoen als het gaat om omgang met water.' 

VN-Waterconferentie

Het thema droogte zal nadrukkelijk aan bod komen tijdens de eerste VN-Waterconferentie in bijna 50 jaar, die moet bijdragen aan het behalen van de internationale afspraken op het gebied van water en dit proces versnellen.

Ook andere thema's, zoals drinkwater, overstromingen en democratie & water passeren in New York de revue. Lees hier meer over deze thema's.