Waarom hebben we windmolens nodig op land en op zee?
Ministeries
Nederland heeft als doel om de CO2-uitstoot in 2030 met minstens 55% terug te dringen. Om klimaatverandering tegen te gaan, stappen we over van fossiele energiebronnen als aardolie en aardgas naar hernieuwbare energiebronnen, zoals zon en wind. Dit weblog legt uit hoeveel duurzame energie we nodig hebben, waarom zonne- en windenergie elkaar goed aanvullen en waarom windmolens op land en op zee onmisbaar zijn voor het verduurzamen van Nederland.
We hebben veel duurzame energie nodig
Om onze klimaatdoelen te halen, werkt Nederland aan de verduurzaming van het energiesysteem. Door fossiele energie, zoals aardgas en olie, te vervangen door duurzame energie stijgt het gebruik van elektriciteit. Bedrijven en industrie schakelen bijvoorbeeld over op elektriciteit, ons vervoer wordt elektrisch en huizen en gebouwen worden steeds vaker verwarmd met elektriciteit. In 2018 hadden we in Nederland in totaal 108 terawattuur aan elektriciteit nodig. In het Klimaatakkoord in 2019 werd nog een elektriciteitsvraag verwacht van 120 terrawattuur (TWh) in 2030. Deze vraag naar elektriciteit stijgt veel harder dan eerder werd verwacht.
In de jaren na 2030 zal de elektriciteitsvraag verdubbelen en verder doorstijgen tot drie of vier keer zo grote vraag richting 2050. We willen graag dat de energie die we nodig hebben uit duurzame bronnen uit eigen land komt, en bij voorkeur bronnen die niet opraken – waarvan zonne- en windenergie de belangrijkste zijn. Het doel is om in 2030 70% van alle elektriciteit uit duurzame bronnen te halen en dat het maken van elektriciteit in 2035 helemaal CO2-vrij is. Omdat kerncentrales geen CO2 uitstoten, is kernenergie een goede aanvulling op zon- en windenergie. Het kabinet onderzoekt daarom de mogelijke bouw van twee nieuwe kerncentrales in 2035.
Zonne- en windenergie vullen elkaar goed aan
Zowel de vraag naar stroom (bijvoorbeeld voor elektrische auto’s, warmtepompen en verduurzaming industrie) als het aanbod (zonne- en windenergie) groeit. Zonnepanelen en windmolens vullen elkaar goed aan, want ze leveren vaak op een ander moment energie. Zonne-energie wordt alleen overdag opgewekt en meer in de zomer dan in de winter. Windenergie kan dag en nacht het hele jaar door worden opgewekt. De wind waait juist het minst in de zomer. Als we op land alleen zonne-energie opwekken, zorgt dit voor te grote schommelingen in het aanbod van energie. Daarom is een mix van zonne- en windenergie nodig voor een meer constante en meer betrouwbare levering van duurzame energie. Deze wisselwerking tussen zon en windenergie biedt bovendien een kans om optimaal gebruik te maken van het elektriciteitsnet. Je kunt namelijk zon- en windparken aansluiten op dezelfde kabel (‘Cable pooling’). Dat scheelt ruimte en ontlast het energienet.
Dilemma’s bij windenergie
Ondanks deze voordelen van windenergie zijn er ook nadelen die de nodige dilemma’s opwerpen. Zo kunnen we niet overal windmolens plaatsen. De zee is op sommige plaatsen ongeschikt voor windmolens, omdat het er te diep is, omdat het de natuur of het landschap te veel aantast. Windmolens te ver van de kust zorgen weer voor langere, duurdere kabels en hogere onderhoudskosten. Op land zorgen windmolens bijvoorbeeld voor horizonvervuiling en kunnen ze lichthinder veroorzaken. Tegelijkertijd moeten we dat afwegen tegen de nadelen van geen of onvoldoende windmolens. Zonder windmolens kunnen we simpelweg niet snel genoeg overstappen naar duurzame energie. Het luistert dus heel nauw waar windmolens uiteindelijk komen, zodat we profiteren van de voordelen van duurzame energie en de nadelen zo klein mogelijk houden voor mens en natuur.
Naast windenergie op zee hebben we ook windmolens op land nodig
Meer windenergie is onmisbaar voor het tegengaan van klimaatverandering. De overheid kiest vooral voor het opwekken van windenergie met windparken op zee. Wind is een duurzame energiebron die op zee op grote schaal beschikbaar is. De zee gebruiken we niet alleen voor windenergie, maar ook voor onder andere visserij, scheepvaart en mijnbouw. Daarnaast heeft de natuur boven en in de zee ook ruimte nodig. Om al deze belangen in balans te houden, is er een maximum aan het aantal en de grootte van windparken op zee. De windenergie die we in totaal op zee kunnen opwekken is onvoldoende om aan de vraag naar energie te voldoen. Daarnaast brengt windenergie op zee een uitdaging op het gebied van transport met zich mee: energie die we op zee opwekken moet naar en over land naar de plekken waar we de elektriciteit gebruiken. Hiervoor zijn hoogspanningsmasten nodig.
Om de hoeveelheid hoogspanningsmasten te beperken helpt het om de lengte van het transport van energie zo kort mogelijk te houden door het opwekken en verbruiken van energie zo dicht mogelijk bij elkaar te houden. Windmolens op land helpen daarbij. Met lokaal opgewekte windenergie kunnen we het elektriciteitsnet slimmer gebruiken. In het verleden zijn om deze reden energiecentrales verspreid over het land neergezet. Windenergie op land is – naast windenergie op zee – volgens het Planbureau van de Leefomgeving een van de goedkoopste en meest efficiënte bronnen van duurzame elektriciteit. Windmolens op land zijn daarmee onmisbaar in de energietransitie.
Samenwerking voor windenergie
De afspraak in het Klimaatakkoord is dat we in 2030 minstens 35 terawattuur aan wind- en zonne-energie op land opwekken. Daar zijn we nu nog niet. Gemeenten, waterschappen en provincies hebben daarom in 30 regio’s plannen gemaakt voor het opwekken van meer duurzame energie, de zogenoemde Regionale Energiestrategieën. Hun plannen tellen op tot 55 terawattuur aan wind- en zonne-energie.
De regio’s werken nu stap voor stap aan de uitvoering van deze plannen. Dat is een grote klus die niemand in zijn eentje voor elkaar krijgt. Daarom werken de overheden in de regio’s samen met maatschappelijke organisaties, netbeheerders, energiecoöperaties, ondernemers en inwoners. Op www.npres.nl lees je meer hierover.
Meer zonne-energie en meer windenergie
Voor het versnellen van de energietransitie hebben we meer zonne-energie én meer windenergie nodig. Zowel op land als op zee. De voordelen van windenergie groter zijn dan de nadelen, die we daarbij zo klein mogelijk houden door bij de locatie en omvang van windparken zoveel mogelijk rekening te houden met mens en natuur. Samen met energiebesparing houdt dit onze energierekening betaalbaar. Ook maakt het ons minder afhankelijk van het buitenland en is het onmisbaar voor het tegengaan van klimaatverandering.