Grenzeloos gevaar: hoe beschermen we Nederland (en jou) tegen terrorisme?

Ministeries

Hoe veilig zijn we in Nederland voor terrorisme? En hoe verkleinen we de kans op een terroristische aanslag? In de serie Grenzeloos gevaar lees je wat Buitenlandse Zaken doet voor de veiligheid van iedere Nederlander. Vandaag de vraag: hoe houden we terreur buiten de deur?

Voor het antwoord nemen we je mee naar het randje van Europa. Daar werkt Alain Ancion als regionale veiligheidscoördinator van de Westelijke Balkan. Wat hij doet? Hij kijkt of daar risico’s zijn op het gebied van radicalisering en terrorisme. En dat is hard nodig.

Maar laten we eerst een klein stapje terugzetten.

Wat is terrorisme?

“Terrorisme is het voorbereiden of plegen van ernstig geweld vanuit een bepaalde overtuiging,” vertelt Alain. “Met als doel om angst te verspreiden en een samenleving te verstoren.” Na de gebeurtenissen van 11 september en de terreurdaden van Islamitische Staat (IS), denk je bij terrorisme waarschijnlijk als eerst aan het jihadisme. Maar er zijn veel andere vormen. Ook bijvoorbeeld links- en rechts-extremistische overtuigingen kunnen leiden tot terroristische aanslagen.

Terrorisme stopt niet bij de grens

Radicale overtuigingen, of mensen met zulke overtuigingen, laten zich niet door grenzen stoppen. Onze veiligheid begint dus vaak in het buitenland. Daarom zet ook het ministerie van Buitenlandse Zaken zich actief in om Nederland veilig te houden.

Gevaarlijke ideeën met gevaarlijke gevolgen

Radicalisering kan vreselijke gevolgen hebben. “Zoals de aanslagen in onder andere Londen, Parijs en Brussel. Bij die laatste werden wapens gebruikt uit de Westelijke Balkan.” Maar het komt helaas ook dichterbij huis. Ook in Amsterdam en Utrecht vonden terroristische aanslagen plaats.

“Voor de aanslagen in Brussel werden wapens gebruikt uit de Westelijke Balkan.”

Deze aanslagen werden gepleegd vanuit een jihadistische opvatting, of namens IS. “Maar denk bij terrorisme ook aan de gruwelijke daden van Anders Breivik in Noorwegen. Die kostten 77 mensen het leven. Of Australiër Brenton Tarrant, die naar Nieuw-Zeeland reisde en daar in twee moskeeën 51 mensen vermoordde.”

Wat hebben Breivik en Tarrant met elkaar gemeen? “Beiden koesterden ze extreemrechtse ideeën en haat tegen moslims.” En over deze gevaarlijke overtuigingen rapporteert Alain ook vanuit de Westelijke Balkan.

Vergroot afbeelding De Westelijke Balkan
De Westelijke Balkan: Albanië, Bosnië en Herzegovina, Kosovo, Montenegro, Noord-Macedonië en Servië.

Instabiliteit op het randje van Europa

“De Westelijke Balkan is een instabiele regio,” vertelt Alain. “Er leven mensen in armoede. Er zijn groepen die worden buitengesloten. En binnen de bevolking spelen er allerlei vijandigheden.”

Al deze omstandigheden kunnen ervoor zorgen dat bepaalde groepen kwetsbaar zijn. Die kwetsbaarheid kan een belangrijke bron zijn voor extreem radicale ideeën. Maar hoe ontdek je zo’n dreiging op tijd, en hoe ga je daarmee om? Alain legt het je uit.

De ogen en oren van Nederland

“Over de hele wereld werken experts van Buitenlandse Zaken op het gebied van veiligheid en stabiliteit. In de Westelijke Balkan zijn we op vijf ambassades aanwezig. Dag in dag uit proberen we inzicht te krijgen waar de risico’s in deze regio liggen. En onderzoeken we of er ook dreigingen zijn voor Nederland.”

Met zijn netwerk is Alain de ogen en oren van verschillende organisaties in Nederland die bezig zijn met veiligheid. En dat draait allemaal om de juiste informatie.

Buitenlandse inlichtingen over terroristen

“We hebben een groot netwerk voor informatie en voeren ook veel vertrouwelijke gesprekken. Met de informatie die we inwinnen proberen we bijvoorbeeld te voorkomen dat er mensen met verkeerde bedoelingen naar Nederland reizen. Daarvoor moeten we met de juiste partijen aan tafel zitten.”

“We wisselen voortdurend kennis uit met lokale autoriteiten, maar ook met andere landen of partijen, zoals de Verenigde Staten en de Europese Unie. Om onze risico-analyses te maken is het belangrijk om in contact te blijven met bijvoorbeeld ministeries van veiligheid en de politie, maar ook met organisaties of onderzoekers. En om te luisteren naar de zorgen van mensen op straat. Zo hebben we een enorme bron aan informatie.”

Er wordt dus veel overlegd. En met een duidelijk doel: om terrorisme te bestrijden – en vooral te voorkomen. Maar hoe pak je dat aan?

Vergroot afbeelding Alain Ancion
Regionale veiligheidscoördinator Alain Ancion spreekt tijdens een conferentie over Nederlandse terrorismebestrijding.

Terrorisme: voorkomen is beter dan genezen

We zien dat terrorisme vooral ontstaat bij kwetsbare of buitengesloten groepen. “Maar als je zulke mensen nóg verder gaat onderdrukken,” legt Alain uit, “kan dat juist gewelddadige gevolgen hebben.”

“De Nederlandse aanpak is daarom niet alleen om hard op te treden tegen terroristen, maar vooral om op zoek te gaan naar de bron van het probleem. Om vroegtijdig risico’s te signaleren – en in te grijpen vóórdat terroristische ideeën kunnen ontstaan. Voorkomen is beter dan genezen.”

Stabiliteit en mensenrechten als schild tegen terreur

“De stabiliteit in een land is erg belangrijk om terrorisme te helpen voorkomen. Daarom zetten we ons in voor een stabiele wereld, geven we advies aan andere landen, en zetten we projecten op in de regio’s waarin we actief zijn.”

“Zo lanceerden we in de Westelijke Balkan een belangrijk project toen Albanië, Bosnië en Herzegovina, Kosovo en Noord-Macedonië besloten om buitenlandse terroristische strijders en hun families terug te halen. We werkten samen met de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM) en de lokale autoriteiten; om te voorkomen dat die terugkeer problemen zou opleveren. En om erop toe te zien dat er geen risico’s voor Nederland konden ontstaan.”

Omdat radicalisering vaak begint binnen kwetsbare groepen, speelt de inzet van Buitenlandse Zaken voor mensenrechten een grote rol. “Door stil te staan bij mensenrechten bij het maken van beleid tegen terrorisme, helpen we voorkomen dat kwetsbare groepen tot geweld overgaan. En houden we in de gaten of landen hun maatregelen tegen terrorisme niet misbruiken om mensenrechten te schenden.”

Vergroot afbeelding Wereldwijd tegengaan van gewelddadig extremisme

Een netwerk voor contraterrorisme

Als veiligheidscoördinator rijdt Alain door de regio. “Onze lokale aanpak en het grote netwerk van onze ambassades zijn van grote waarde voor het tegengaan van terrorisme. Maar we zijn er natuurlijk niet alleen in de Westelijke Balkan.”

“Sinds 2015 is er een heel netwerk van regionale veiligheidscoördinatoren. Allemaal zijn ze actief in een instabiele regio. De informatie die dit netwerk verzamelt is onder andere voor Defensie en de Nationale Coördinator Terrorisme en Veiligheid (NCTV) zeer waardevol. Daarmee ondersteunt Buitenlandse Zaken ook de aanpak van terrorisme in Nederland.”

Veiligheid in Nederland

Dus zo draagt het ministerie van Buitenlandse Zaken bij aan de veiligheid in Nederland. Als de ogen en oren van het ministerie en onze Nederlandse veiligheidspartners. En door samen te werken met andere landen om terrorisme vroegtijdig aan te pakken. Nog voordat de dreiging kan ontstaan, of onze kant op kan komen. Want een veiligere wereld, is een veiliger Nederland.

Meer uit de serie Grenzeloos gevaar

Wat doet Buitenlandse Zaken om voor jouw veiligheid te waken? Die vraag beantwoorden we in deze serie voor je. Meer weten over andere thema’s op het gebied van veiligheid, zoals digitale dreigingen? Bekijk dan ook de rest van de serie.