Lionesses of Africa: vrouwelijk ondernemerschap toont potentie van het gehele continent
Ministeries
Tien zeer succesvolle vrouwelijke ondernemers uit Afrika verzamelden zich afgelopen week in Den Haag, verenigd in een zakelijk netwerk genaamd Lionesses of Africa. Ten overstaan van investeerders, ambassadeurs, sleutelfiguren in de publieke en private sector én elkaar deelden zij succesverhalen en geleerde lessen uit het verleden. Maar meer nog dan dat zochten ze naar verdere groeimogelijkheden voor hun bedrijf: ‘We willen de IKEA van Afrika worden!’
Lionesses of Africa is een netwerk van 1,7 miljoen vrouwelijke ondernemers, verdeeld over alle 54 Afrikaanse landen en de Afrikaanse diaspora. De organisatie heeft een duidelijke missie: vrouwelijke ondernemers in hun kracht zetten. Dat is niet vreemd, want het aantal Afrikaanse vrouwen dat een bedrijf start zit flink in de lift. Maar liefst 36% van alle ondernemers op het continent is vrouw.
Netwerkbijeenkomsten georganiseerd door de ‘Lionesses’, de zogeheten Start-Up Night Africa events, hebben een duidelijk doel, vertelt oprichter en CEO Melanie Hawken. ‘We willen ondernemers in contact brengen met investeerders, toegang tot nieuwe markten bieden en strategische samenwerkingen stimuleren. Als ondernemers binnen ons netwerk daarin slagen, plaveien zij de weg voor duizenden andere vrouwelijke ondernemers. Het resultaat daarvan is dat succesvolle ondernemers hun eigen toekomst en die van Afrika vormgeven.’
Genderongelijkheid
Een van de ondernemers aanwezig in Den Haag was Jane Maigua, oprichter en managing director van Exotic EPZ, een Keniaans bedrijf dat zicht richt op het verwerken en exporteren van macadamia noten. Ze richtte het bedrijf in 2017 op met twee andere vrouwen en weet als geen ander wat een investering in een vrouwelijke ondernemer waard is. Bovendien kent ze de obstakels die Afrikaanse vrouwen tegenkomen op hun pad naar ondernemerschap door en door.
Maigua vertelt: ‘Het begint allemaal met gendergelijkheid. Veel Afrikaanse vrouwen blijven thuis bij hun families en hebben geen land of andere bezittingen, waardoor ze kansen op onderwijs en financiële groei mislopen. Vooral in de landbouwsector staan vrouwen helemaal onderaan de ladder. Zij zijn degenen die het zware werk op het land doen, terwijl de betere banen doorgaans zijn weggelegd voor mannen.’
Maigua nam zich lang geleden voor om het tij in dat opzicht te keren en was vastbesloten om met andere vrouwen een bedrijf te starten. ‘We wilden laten zien dat vrouwen leiders kunnen zijn in het bedrijfsleven en dat ze met bijna niets een onderneming kunnen starten.’ Haar motivatie werd bovendien gevoed door haar eigen verleden. Haar ouders waren boeren op het Keniaanse platteland, en Maigua had al vroeg in de gaten dat zij grote moeite hadden om hun producten verkocht te krijgen. Anno 2023 is dat een van de pijlers onder Exotic EPZ. ‘We geloven in socio-economische groei en willen dat bereiken door boeren een competitieve prijs te bieden voor hun producten en, misschien nog wel belangrijker, door direct bij ze te kopen. Dus zonder tussenpersoon.’
Investering met impact
Maigua’s voorbeeld zegt veel over vrouwelijk ondernemerschap in Afrika. Een investering in een bedrijf dat wordt gerund door vrouwen levert banen én maatschappelijke impact op, zoals Exotic EPZ laat zien. Het bedrijf verwerkt noten van meer dan 9.000 boeren en heeft ruim 180 mensen in dienst. Het personeel bestaat voor 85% uit vrouwen en is van bijna niets gegroeid naar een omzet van 3,8 miljoen dollar in 2022. Het bedrijf ziet haar thuismarkt Kenia dan ook niet als eindstation. ‘We exporteren al naar de VS, China en Europa, waar Nederland een van onze eerste exportmarkten was’, zegt Maigua.
Met haar komst naar Den Haag mikt ze op een investering van 7,5 miljoen dollar. Ze legt uit: ‘We willen onze eigen fabriek bouwen. Momenteel leasen we een gebouw, maar daar zijn we zo goed als uitgegroeid. We willen de fabriek dichterbij de boeren bouwen, zodat we op termijn meer dan 10.000 van hen kunnen bereiken en van een goed inkomen kunnen voorzien.’
De IKEA van Afrika
Organisaties zoals Lionesses of Africa zijn cruciaal voor de groei van vrouwelijk ondernemerschap in Afrika, zegt Jumoke Dada. Zij is de oprichter en CEO van Taeillo, een Nigeriaanse webshop voor meubels met Afrikaans design. Ze is van mening dat Lionesses het beeld over vrouwen in het zakenleven, maar ook over Afrika als geheel kan helpen ombuigen. Zelf werd ze getriggerd door een opmerking die ze jaren geleden hoorde. ‘Ik was op een conferentie en hoorde buitenlandse ontwerpers zeggen dat Afrikanen vooral consumeren, en weinig creëren. Die opmerking is me altijd bijgebleven en ik wilde daar iets mee.’
Dada noemt het gebrek aan kapitaal als een van de grootste uitdagingen tijdens haar beginjaren als ondernemer. ‘Afrika is nog altijd vooral gericht op mannen, dus als het op het financieren van vrouwelijke ondernemers aankomt zijn er nog veel stereotypen te overwinnen’, zegt ze. ‘Ik heb zo vaak dingen gehoord als: ‘ze is te jong, ze zal de lening niet terugbetalen, het is de investering niet waard’. Daarom vindt ze het belangrijk dat vrouwelijke ondernemers ook als investeerder optreden. Dada: ‘Vorig jaar hebben we 2,5 miljoen opgehaald bij een investeringsmaatschappij die wordt gerund door vrouwen. Dat was zo bemoedigend. Het is geen verrassing dat de meeste vrouwen die succes hebben geboekt met hun bedrijf ook worden gesteund door andere vrouwen.’
Voor Taeillo is de rek er nog niet uit, wat Dada betreft. ‘Tussen 2018 en nu hebben we zo’n 3 miljoen dollar aan omzet behaald. We zijn actief in Nigeria en Kenia, maar kijken veel verder dan die twee landen alleen. We willen de IKEA van Afrika worden!’ Haar aanwezigheid in Den Haag richt zich vooral op het vormen van samenwerkingen, zegt ze. ‘We zoeken vooral naar meubelbedrijven die samen met ons verder willen groeien.’
Het is geen verrassing dat Lionesses of Africa zich verzamelde in Den Haag. Niet alleen opende het netwerk hier haar eerste Europese kantoor, ook heeft Nederland zich nadrukkelijk gecommitteerd aan het stimuleren van vrouwelijk ondernemerschap in Afrika. Om die reden nam Liesje Schreinemacher, minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking, enthousiast deel aan de Start-Up Night Africa. ‘Het zijn spannende tijden voor de ontwikkeling van de private sector in Afrika. En vooral voor vrouwelijke ondernemers. We steunen hun werk met passie’, zei ze tijdens haar speech. ‘We geloven dat goede relaties met Afrikaanse partners cruciaal zijn. Dat is een hoeksteen van onze Afrikastrategie, die onze steun aan vrouwelijke ondernemers daar onderstreept. Door deze vrouwen in hun kracht te zetten, stimuleren we het potentieel van heel Afrika. Nu, en in de toekomst!
