Tweede Kamerverkiezingen 2025: stemmen in het buitenland

Ministeries

Van Spanje tot Nieuw-Zeeland, overal ter wereld brachten Nederlanders hun stem uit voor de Tweede Kamerverkiezingen. Nederlandse ambassades en consulaten-generaal stonden wereldwijd klaar om de briefstemmen veilig en op tijd te versturen. Maar waarom mag je eigenlijk stemmen als je niet in Nederland woont? En hoe werkt stemmen in het buitenland?

Vergroot afbeelding Carolien Vis bij de stembus op de Nederlandse ambassade in Wellington.
Plaatsvervangend ambassadeur Carolien Vis bij de stembus op de Nederlandse ambassade in Wellington, Nieuw-Zeeland.

Terwijl de verkiezingscampagnes in Nederland nog maar net op stoom begonnen te komen, deelden de ambassades en consulaten-generaal al de eerste berichten over de verkiezingen. Via sociale media probeerden ze zoveel mogelijk Nederlanders in hun land te informeren over de stemprocedure, zodat iedereen die zijn stem wilde uitbrengen, de kans kreeg om dit veilig en op tijd te doen.

‘Via Facebook, Instagram en X hebben we Nederlanders in België op de hoogte gebracht hoe ze zich tijdig konden registreren als kiezer en hoe ze de briefstemmen zelf naar Den Haag konden versturen of via de ambassade’, vertelt Pascal de Veylder van de ambassade in Brussel.

‘In Nieuw-Zeeland heeft Facebook het grootste bereik’, vult Greet Pauwelijn van de ambassade in Wellington aan. ‘Al sinds begin augustus delen we informatie via social media en onze nieuwsbrief, maar ook via posters in onze wachtkamer en aan de balies op de ambassade. Zo konden Nederlanders overal in Nieuw-Zeeland zien dat stemmen, ook van zo ver weg, echt binnen handbereik is.’

Kiesgerechtigden in het buitenland

Volgens de gemeente Den Haag hebben dit jaar meer dan 135.000 mensen zich geregistreerd om vanuit het buitenland te stemmen. Dat gaat bijvoorbeeld om Nederlanders die in het buitenland wonen, tijdelijk werken of studeren. De meeste kiezers die buiten Nederland mogen stemmen wonen in Duitsland. België volgt als tweede, Spanje is vijfde in de lijst en Nieuw-Zeeland staat op plek zeventien.

Maar waarom mag je eigenlijk stemmen als je niet in Nederland woont? Dit staat vastgelegd in de Nederlandse grondwet: iedereen met de Nederlandse nationaliteit, ouder dan 18 jaar, mag deelnemen aan de verkiezingen. Nederlanders die in het buitenland wonen hebben dus ook het recht om mee te stemmen. In Nederland is het nooit verplicht om te stemmen.

Kiezer buiten Nederland

Alle kiesgerechtigde Nederlanders die zich uiterlijk op woensdag 17 september hebben geregistreerd als kiezer in het buitenland, ontvingen ongeveer twaalf weken voor de verkiezingen een briefstembewijs in de brievenbus. Vier weken voor de verkiezingen stuurde de gemeente Den Haag ook het stembiljet en de kandidatenlijst via e-mail.

Nederlanders in het buitenland kunnen op verschillende manieren stemmen: door iemand te machtigen, door hun briefstem zelf op de post te doen, of te versturen via een ambassade of consulaat-generaal.

Stemmen via de ambassade

Je briefstem versturen via de ambassade geeft meer zekerheid en scheelt portokosten, zeker als jouw stem vanaf de andere kant van de wereld moet worden verstuurd. ‘Een gewone postzending vanuit Nieuw-Zeeland doet er al snel twee tot drie weken over en soms komt de brief dan gewoon te laat’, legt Greet uit. ‘Stemmen via de ambassade is dus een handige en betrouwbare oplossing.’

Nederlanders in Nieuw-Zeeland die zich op tijd hebben geregistreerd, kunnen hun stembiljet persoonlijk afgeven of via de post naar de ambassade sturen. ‘Dat is vooral handig voor wie verder weg woont – en dat is al snel in Nieuw-Zeeland’, lacht Greet. ‘De enveloppen krijgen bij ons een officiële datumstempel en handtekening en gaan vervolgens in de stembus. Deze staat veilig achter de balie en gaat 's nachts achter slot en grendel!’

Ook in Madrid kwamen kiezers bij de ambassade langs om hun stem uit te brengen. Zo wilde Dorien Jongsma zeker weten dat haar stem niet in de reguliere post verdween. In de wachtruimte van de ambassade vertelt ze dat ze het afgeven van haar stem, combineert met een vergadering in Madrid. ‘Nu vertrouw ik erop dat het allemaal goed aankomt. Wel moet je opletten dat je alles goed aanlevert met twee enveloppen, één stembewijs en stembiljet en een kopie van je paspoort.’

Mooi moment

Het afleveren of versturen van de stempapieren is voor veel Nederlanders een symbolisch moment. Bijvoorbeeld voor Joris Vredeling die zijn briefstem naar de ambassade in Madrid bracht. ‘Dit is het moment dat je je band met Nederland voelt. Als ik straks de verkiezingsuitslagen zie dan zal ik denken: daar heb ook ik aan bijgedragen.’

Marjolijn Hendriksen verstuurde haar briefstem vanuit de Spaanse deelstaat Asturias naar de ambassade. Dat ze gaat stemmen is voor haar vanzelfsprekend. Ze bracht de oranje envelop met het stembiljet samen met haar kleindochter naar de brievenbus. ‘Je bent je heel bewust van het moment waarop je dat doet. Je blijft in je hart toch altijd Nederlander.

Op de ambassade in Brussel stond in de hal een stembus klaar, waar Nederlanders hun briefstemmen konden inleveren. ‘Veel mensen wonen of werken in de buurt en vinden het een leuk gegeven om het via de ambassade te versturen. Sommigen maakten ook foto’s om deze op hun social media te plaatsen’, zegt Pascal.

Oranje enveloppen

De herkenbare oranje enveloppen reisden de afgelopen weken van over de hele wereld naar Den Haag. In Nieuw-Zeeland, Spanje en België hebben ze veel postzakken naar Nederland gestuurd. ‘Elke week sturen we een doos vol Kiwi-Nederlandse stemmen met de diplomatieke post naar Den Haag’, zegt Greet. ‘We hebben ongeveer 345 brieven verstuurd. De laatste zending stembiljetten is op vrijdag 24 oktober vertrokken.’

In Brussel staat de teller op ruim vijftienhonderd stuks en vanuit Madrid werden ook honderden briefstemmen naar Den Haag verstuurd.

Vergroot afbeelding Guy van Egmond en Greet Pauwelijn met de laatste zending stembiljetten in Nieuw-Zeeland.
Guy van Egmond en Greet Pauwelijn met de laatste zending stembiljetten in Nieuw-Zeeland.

Verbonden met Nederland

In Nieuw-Zeeland, Spanje en België begrijpen ze goed dat Nederlanders ook vanuit het buitenland hun stem willen uitbrengen. ‘Veel mensen wonen tijdelijk buiten Nederland, hebben een sterk gevoel voor Nederland of stemmen juist voor hun familie in Nederland’, verklaart Pascal.

Ook helemaal aan de andere kant van de wereld, blijft stemmen voor veel Nederlanders belangrijk, vertelt Greet. ‘Al wonen ze ver weg, veel Nederlanders in Nieuw-Zeeland houden van Nederland. Daarom willen ze hun stem laten horen over het politieke nieuws of bouwen ze alvast mee aan een maatschappij waar ze later naar terug kunnen keren. En voor sommigen is het ook gewoon een beetje plicht én plezier: “Als ik stem, heb ik ook het recht om te klagen… en daar zijn wij Nederlanders goed in!”’

Stemmen tellen in Den Haag

Zodra de stemmen uit het buitenland in Nederland aankomen, worden deze in Den Haag verzameld. Daar opent en telt een speciaal briefstembureau de briefstemmen. Het stembureau heeft tot en met 3 november de tijd om alle stemmen te tellen. Op dinsdag 4 november stelt het nationaal briefstembureau de officiële uitslag van de stemmen uit het buitenland vast.