Ga direct naar inhoud

Overheid stimuleert de inzet van meer waterstof

Om ervoor te zorgen dat Nederland in 2050 een duurzaam energie- en grondstofsysteem heeft, wil Nederland gebruik maken van waterstof als energiedrager. De Nederlandse industrie gebruikt waterstof al op grote schaal als grondstof om producten te maken. Waterstof kan ook ingezet worden om duurzaam opgewekte energie op te slaan en te transporteren naar gebruiker. De overheid wil de productie en toepassing van duurzame waterstof verder ontwikkelen.

Verduurzamen van waterstof voor een duurzaam energiesysteem

De Nederlandse industrie produceert en gebruikt al heel lang waterstof (gemaakt uit aardgas). Dit heet grijze waterstof, omdat in dit proces CO2 vrijkomt: ongeveer 13 megaton CO2 per jaar. Dat is ongeveer 8% van de totale CO2-uitstoot in Nederland. Daarom is het gewenst om de productie van waterstof te verduurzamen. Dat kan op 2 manieren: 

  1. Door de CO2 op te vangen en op te slaan. Deze vorm van waterstof is klimaatneutraal. We noemen dit blauwe waterstof. 
  2. Door waterstof te maken uit water, door elektrolyse met duurzame elektriciteit (bijvoorbeeld zonne- en windenergie). Dit heet groene waterstof. 

Het is de bedoeling om steeds meer blauwe en groene waterstof te gebruiken als grondstof in de industrie, én als brandstof in verschillende sectoren.

Mogelijkheden voor gebruik waterstof

Waterstof kan op veel manieren gebruikt worden:

  • als grondstof voor chemische producten. Bijvoorbeeld voor ammoniak of methanol;
  • als brandstof voor industriële processen die veel hitte nodig hebben. Denk hierbij aan de staal- en papierindustrie;
  • als emissie-vrije brandstof voor auto’s en zwaar transport (vrachtwagens, bussen en scheepvaart). Door waterstof in te zetten in de mobiliteit draagt het bij aan een betere luchtkwaliteit;
  • om elektriciteit op te wekken als er weinig zonne- of windenergie beschikbaar is. Dit kan door opgeslagen waterstofgas weer te elektrificeren. Dit heet flexibel regelbaar vermogen;
  • voor gebouwen en buurten die moeilijk elektrisch of met warmtenetten verwarmd kunnen worden. Dit geldt waarschijnlijk vooral voor oude gebouwen in historische binnensteden en voor dorpen in buitengebieden.

Transport van duurzame waterstof

Grote havens, met fabrieken en bedrijven die al veel waterstof gebruiken, willen graag duurzame waterstof gebruiken. Waterstofgas kan makkelijk getransporteerd worden, omdat Nederland al een uitgebreid gasnetwerk heeft. Het aardgas gaat op lange termijn eruit en waterstofgas kan erin.

Doelen voor waterstof in het Klimaatakkoord

In het Klimaatakkoord staan doelstellingen over de inzet van waterstof. Bijvoorbeeld:

  • In 2025 kan er in Nederland ongeveer 75.000 ton waterstof geproduceerd worden uit water. Hiervoor is een elektrolysecapaciteit van 500 megawatt nodig. Dat is bijvoorbeeld genoeg om 600.000 waterstofauto’s een heel jaar te laten rijden. Het streven is om in 2025 ook 50 waterstoftankstations te hebben. 
  • In 2030 is de elektrolyse-capaciteit minimaal 6 keer zo hoog, namelijk 3 à 4 gigawatt, en rijden er 300.000 auto’s op waterstof.

Maatregelen om gebruik van waterstof te stimuleren

De Rijksoverheid werkt eraan om de productie en toepassing van duurzame waterstof verder te ontwikkelen. Dit gebeurt op verschillende manieren en samen met bedrijven, gemeentes, maatschappelijke organisaties en kennisinstituten. Enkele voorbeelden:

  • De Rijksoverheid stimuleert projecten om de duurzame mogelijkheden van waterstof verder te onderzoeken en om de productie van duurzame waterstof te vergroten. Daarvoor stelt de overheid geld beschikbaar. En er wordt onderzocht welke wetten en regels aangepast moeten worden.
  • De Rijksoverheid onderzoekt of het huidige gasnetwerk in de toekomst kan worden gebruikt voor transport van waterstof. Dit geldt vooral voor gebruik van waterstof in industriegebieden. En voor verwarming in de gebouwde omgeving. 
  • De 30 à 40 grootste gemeenten van Nederland stellen een CO2-vrije zone in voor stadslogistiek. Elektrische vrachtverkeer en vrachtvervoer op waterstof mogen deze zone in.
  • De Rijksoverheid werkt aan een Nationaal Waterstof Programma. Hierin staat hoe de afspraken en ambities van het klimaatakkoord met alle partijen uitgevoerd kunnen worden. 
  • De Rijksoverheid werkt aan de voorwaarden voor de internationale markt voor duurzame waterstof. Denk bijvoorbeeld aan dezelfde regels, standaarden en veiligheidsnormen voor transport, opslag en gebruik van waterstof, en aan certificering van groene waterstof. Dit doet de overheid samen met buurlanden, de Europese Unie en landen buiten Europa. 

Uitlegvideo: Waterstof, energie van de toekomst

Marcel Weeda, hydrogen expert, legt uit wat de energiedrager waterstof is. En waarom en hoe we waterstof gebruiken in combinatie met windenergie en zonne energie.

Tot 2030 zullen we van waterstof waarschijnlijk niet
heel erg veel merken maar we moeten wel nu
beginnen want anders zijn we er in 2030 niet klaar
voor als het echt een bijdrage moet leveren.

Nederland werkt aan een toekomst met duurzame energie.
In deze serie laten we je de nieuwe energiebronnen zien.

Vandaag behandelen we de energiedrager: waterstof.

We zijn te gast bij Nedstack in Arnhem.
Zij houden zich bezig met ontwikkelen en
realiseren van innovatieve brandstofcellen.

Wat is waterstof?
Dat is best een technisch verhaal.
Waterstof is een gas dat je kunt omzetten naar elektriciteit.
Water kan gesplitst worden in waterstof 
en zuurstof door elektrolyse.
Dat is een proces waarbij je water onder stroom zet.
Als de waterstof vervolgens weer in
aanraking met zuurstof gebracht wordt
komt er heel veel energie vrij.

Zoveel energie dat je er bijvoorbeeld
een auto mee kunt laten rijden of
een huis mee kunt verwarmen.

Voor de industrie is waterstof in grote hoeveelheden nodig.
Op het ogenblik gebruiken we 
in de industrie al heel veel waterstof.
En die waterstof wordt geproduceerd met aardgas.
Daar komt CO2 bij vrij
en op het ogenblik laten we die nog gewoon
de lucht in en dan spreken we van grijze waterstof.

We kunnen die CO2 ook afvangen en
proberen onder de grond op te slaan
dan spreken we van blauwe waterstof.
En dan heb je ook nog waterstof
die je kunt produceren door splitsen
van water met behulp van elektriciteit.
En als je daar nu hernieuwbare elektriciteit voor neemt,
duurzame elektriciteit, dan heb je
een schone bron waterstof, je hebt schone energie.
En de waterstof die daarbij vrij komt
noemen we groene waterstof.

Ik denk dat je in zijn algemeenheid wel kan zeggen dat we
waarschijnlijk zonder waterstof nooit
helemaal fossielvrij kunnen raken.
Uiteindelijk is het een intermediair tussen
de nieuwe bronnen, zon en wind met name
en onze behoefte aan energie.

Zon en wind leveren nu alleen elektriciteit
maar die hebben een variabel aanbod
dus om er voor te zorgen dat we ook zon en wind
in feite op afroep beschikbaar kunnen hebben
moet je die energie zien te bufferen en richting
de toekomst ook grootschalig opslaan
en dan heb je ook waterstof nodig.
En die kun je ook veel makkelijker transporteren
in grote hoeveelheden dan elektriciteit.

Op het ogenblik is die groene waterstof nog te duur.
Ze moeten sowieso het produceren ondersteunen.
Het verschil tussen grijze waterstof en de kosten van
groene waterstof moet ergens opgebracht worden.
En afhankelijk van hoe breed we die waterstof
gaan gebruiken, of we het ook
in de gebouwde omgeving en voor vervoer
gaan gebruiken hebben we
wellicht een publieke infrastructuur nodig.

Net als dat we nu een aardgasnet
en een elektriciteitsnet hebben.
Daar ligt ook een rol voor de overheid om die
infrastructuur te realiseren, om die mogelijk te maken.

Nu hebben we in Nederland een hele grote aardgassector.
Waarschijnlijk kunnen we veel van die
infrastructuur ook gebruiken voor waterstof
en al die bedrijven die zich daar nu mee bezig houden
en producten voor maken die moeten ook naar
nieuwe producten en nieuwe markten.
En daar kan waterstof bijvoorbeeld een uitzicht voor zijn.
Als we een schone industrie willen dan
zal waterstof daar een grote rol in spelen.

We hebben het nodig, we weten waar we
naar toe moeten en we moeten nu aan de slag.

Meer weten?
Kijk op rijksoverheid.nl.

Documenten