'Ze noemen zich eigendom'
Ministeries
Seksueel geweld is een onderwerp waar we het liever niet over zouden hebben. Maar helaas is het een alledaagse realiteit voor de bevolking in het Grote Merengebied in Afrika. Op de Nederlandse ambassade in Kigali wil Prisca Ntabaza een duurzame oplossing vinden voor seksueel geweld door slachtoffers en daders erover te laten praten: 'We moeten het probleem bij de bron aanpakken.'
'Het moeilijkste is wanneer je ziet dat van een mens een object wordt gemaakt, en dat ze dat accepteren. Dat ze geweld accepteren als culturele norm. Ngo's hebben van oudsher hun energie gestoken in het helpen van de slachtoffers, en dat is belangrijk. In ons project hebben wij ervoor gekozen de aandacht niet alleen op de vrouwen te richten, maar vooral ook op de plegers van geweld. In een maatschappij waar geweld een prominente rol speelt, zijn er weinig drempels voor mensen om steeds weer hun toevlucht tot geweld te nemen. Om de cyclus te doorbreken moeten we oog hebben voor de behoeften van mensen die verder gaan dan voedsel, werk of een dak boven je hoofd. We moeten het probleem bij de bron aanpakken.'
Praten met daders
'Binnen het Living Peace-project spreken we zowel met de daders als hun familie. We creëren steungroepen van zo'n dertig mensen, die dertien keer bijeenkomen. Het gaat vaak om oud-strijders die direct getroffen zijn door conflicten uit het verleden. Geweld is geaccepteerd - wordt zelfs verwacht. Zij waren degenen die het volk moesten beschermen, maar nu gebeurt juist het omgekeerde. Het project biedt hun de mogelijkheid te praten over hun ervaringen. Ze krijgen de ondersteuning om hun trauma's te overwinnen en weer te integreren in hun gemeenschappen.'
Eigen menselijkheid herwinnen
'Ik ben er vanaf het allereerste begin bij betrokken. Het werk dat we doen blijft toch moeilijk. We horen de verhalen van de slachtoffers en van de daders. We moeten ze proberen te begrijpen. Hoe vrouwen een ding worden, een object. Hoe ze zichzelf eigendom noemen. We zien hoe iemand zijn eigen menselijkheid kan verliezen én weer kan herwinnen. Soms moet ik ze vragen even op te houden met praten.
We steunen daarnaast ook One Stop Centers waar slachtoffers psychologische en medische hulp krijgen. Ik spreek met de mensen vanaf het begin van het proces en ik zie de verandering die ze doormaken. Een enorme verandering. Het is het mooiste, maar ook het moeilijkste onderdeel van mijn werk.'
Een gevoel van vertrouwen
'Nederland heeft een reputatie als betrouwbare partner in het Grote Merengebied, omdat we lokale leiders betrekken. Zij helpen ons de plegers van geweld in hun gemeenschap te benaderen. De gemeenschap voelt zich hierdoor betrokken en heeft vertrouwen in onze aanpak - een gevoel van vertrouwen in ons project. In de loop van het project zien we mensen veranderen. Ze praten weer met hun partners en zorgen weer voor hun kinderen. En dat zorgt ervoor dat weer nieuwe mensen uit de gemeenschap aan ons programma willen deelnemen. De mannen die meedoen helpen elkaar hun trauma's onder ogen te zien. Zij kunnen weer degenen worden die hun gemeenschap beschermen.'
Living Peace Project
De #MHPSS-conferentie die op 8 oktober in Amsterdam plaatsvindt, is gericht op geestelijke gezondheid in post-conflictsituaties. Het Living Peace-project bevordert positieve mannelijkheid door mannen en jongens, van oudsher gezien als degenen die verantwoordelijk zijn voor mensenrechtenschendingen, te veranderen in verdedigers van mensenrechten, door het bieden van psychosociale hulp en therapie.
Prisca Ntabaza is senior beleidsmedewerker op de Nederlandse ambassade in Kigali en verantwoordelijk voor het 'Living Peace' project.