Kijkje achter de schermen bij de AVVN: 'Ik ben de troubleshooter'
Ministeries
Koningin Máxima, Nikkie de Jager en de premiers van Aruba en Nederland in New York, terwijl de minister vanuit de studio in Den Haag deelneemt. Hoe zorg je ervoor dat iedereen op tijd op de juiste plek is om de standpunten van het Nederlands Koninkrijk op de agenda van de VN te krijgen? Coördinatoren Martijn Engels en Frans van der Straaten houden een dagboek bij.
In het eerste deel van hun dagboek gaven Martijn en Frans een inkijkje bij de voorbereidingen.
Maandag 20 september: klaar voor de start
Aan beide kanten van de oceaan zijn de teams ingelogd voor de virtuele kick off van de AVVN. Joke Brandt, permanent vertegenwoordiger bij de Verenigde Naties, vat samen hoe uitdagend de voorbereidingen waren nu de top gedeeltelijk online plaatsvindt terwijl er ook staatshoofden en ministers naar New York reizen. Tot op het laatste moment is onduidelijk welke delegatie er in het vliegtuig stapt. Maar de eerste persoon is gearriveerd: Thijs van der Plas, directeur-generaal Politieke Zaken van het ministerie van Buitenlandse Zaken. Fysieke aanwezigheid is belangrijk op hét geopolitieke evenement van het jaar. Tussen de officiële programmamomenten door werken vertegenwoordigers van het hoogste niveau aan het onderling vertrouwen.
Dinsdag 21 september: een nieuwe choreografie
“But we are not hopeless. Or helpless. We have a path to recovery. If we choose to take it.” Uiteraard ben ik het roerend eens met deze woorden van secretaris-generaal Antonio Guterres’, zegt Frans. De coördinator bekijkt de opening van de Algemene Vergadering vanuit huis, terwijl hij met een schuin oog zijn mail in de gaten houdt. De premier van Aruba heeft gisteravond besloten om af te reizen naar New York. ‘We hebben nog twee dagen om te regelen dat premier Evelyn Wever-Croes wordt opgehaald van het vliegveld, op de accreditatielijst komt voor een toegangspasje, voorbereid wordt op de verschillende bijeenkomsten, en haar beveiliging klaar staat. De premier van Aruba sluit vrijdag aan bij het gesprek van premier Mark Rutte en Antonio Guterres. In overleg met de Arubaanse autoriteiten gooien we de choreografie van die ontmoeting om.’
Ook Martijn bekijkt de opening vanaf het scherm – door de coronamaatregelen heeft Nederland slechts vier toegangspassen voor de grote zaal. Elk jaar is de volgorde hetzelfde: eerst is het woord aan de secretaris-generaal van de VN, dan Brazilië en vervolgens het gastland. ‘Mooi dat President Joe Biden ingaat op het belang van samenwerken. Als we als collectief opereren, dan is dat uiteindelijk beter voor het individu. Zo kijkt Nederland er ook naar.’ Achter de schermen houdt Martijn in de gaten of alles goed loopt. ‘Ik ben de troubleshooter.’ Toch heeft hij geen stress. ‘De voorbereidingen verlopen redelijk soepel.’
Voordat koningin Máxima arriveert, heeft Martijn een ontmoeting met make-upartiest Nikkie de Jager, beter bekend als Nikkie Tutorials. De influencer doet morgen vanuit New York mee aan het LGBTI-event dat Nederlands samen met Argentinië organiseert. Dat event straalt uit waar Nederland voor staat: gelijke rechten voor LGBTI-personen; iedereen mag zijn wie hij is. Martijn: ‘Het valt me op hoe bescheiden Nikkie is, terwijl ze een enorme invloed heeft en veel kan betekenen in het uitdragen van onze boodschap. Tegelijkertijd spreken we een totaal andere taal. Verfrissend dat ze hier is. Met haar vragen – wat houdt een resolutie nou precies in en wat bereik je ermee? - houdt zij ons scherp. We moeten onze boodschap en inzet helder verwoorden.’
Frans heeft op dat moment zijn aandacht bij vrouwen en meisjes in Afghanistan. Hoe kunnen we hun toekomst ondersteunen? Vanuit het World Forum in Den Haag benadrukt minister Tom de Bruijn dat 20 jaar internationale betrokkenheid niet verloren mag gaan en dat iedereen recht heeft op onderwijs. Dit evenement organiseerde Nederland samen met Italië.
Woensdag 22 september – een belangrijke dag
‘The minister has to put her camera on NOW. No, like: NOW NOW!’ Als Frans achter de schermen meekijkt bij de technici hoort hij hoe kleine problemen worden opgelost, zoals ministers die te laat hun camera aanzetten bij het inbellen. Een professioneel productieteam begeleidt de uitzending vanuit de studio in het World Forum. Samen met de organisatie CHOICE for Youth and Sexuality organiseert Nederland een virtuele bijeenkomst waarin jongerenvertegenwoordigers en besluitvormers bespreken hoe gendergelijkheid en seksuele en reproductieve gezondheid en rechten de sleutels vormen van de SDG-agenda. Minister Tom de Bruijn is gastheer. Frans: ‘Het verloopt allemaal goed. Ik ben echt trots op mijn team.’
Aan de andere kant van de wereld staat het side-event over LGBTI op het programma. De meeting over decriminalisering van seksuele oriëntatie en genderidentiteit als voorwaarde voor het behalen van de SDG’s wordt uitgezonden vanuit de nieuwe SDG Studio. Speciale gast is Nikkie de Jager, vanuit haar rol als VN Goodwill Ambassadeur van de Nederlandse Vereniging van de VN. Net als LGBTI-activisten uit Guyana, Botswana en Bhutan deelt Nikkie haar persoonlijke verhaal. De VN kondigt een brede strategie aan voor LGBTI-personen om discriminatie en geweld tegen te gaan. Martijn: ‘Nikkie gaat LGBTI-organisaties en activisten eens per week de ruimte geven om hun verhaal te delen op haar platform. Met 15,2 miljoen volgers op Instagram bereikt ze een breed publiek.’
Frans vergezelt minister Tom de Bruijn en de voormalige Afghaanse minister voor Vrouwenzaken dr. Massouda Jalal in het World Forum. Frans zit bij het gesprek. ‘Toen de Taliban aan de macht kwam, dacht dr. Jalal dat haar leven voorbij was. Op het moment dat ze over het hek werd getrokken bij de luchthaven van Kaboel wist ze dat ze haar strijd voor vrouwenrechten zou kunnen voortzetten. Indrukwekkend om zo’n verhaal uit eerste hand te horen, van iemand die nog geen maand geleden is geëvacueerd.’
Donderdag 23 september – passen en meten
‘Koningin Máxima gaat bijna weer naar huis’, vertelt Martijn. Als speciale pleitbezorger van de secretaris-generaal van de VN overhandigde ze haar jaarrapport. Deze week had koningin Máxima ontmoetingen met ander andere Vietnam, Bangladesh en Nigeria om haar agenda uit te dragen: inclusieve financiering voor ontwikkeling. Martijn legt uit dat de koningin zelfstandig opereert, zijn team faciliteert alleen. Op dit moment is zijn aandacht bij de passenpuzzel. Geeft iedereen zijn pasje morgen op tijd over zodat de premiers van Aruba en Nederland op tijd bij het bilaterale gesprek met de secretaris-generaal kunnen zijn? ‘Het is passen en meten.’
In Nederland volgt Frans de Food Systems Summit vanuit huis. Hoe kunnen voedselsystemen gezonder, duurzamer en rechtvaardiger? Die vraag staat centraal bij deze top. Tijdens de pre-summit in Rome werd er al een inhoudelijke overeenkomst gesloten. ‘Vandaag gaat daar een mooie strik omheen en committeert iedereen zich officieel’, vertelt Frans, terwijl hij een blik op de klok werpt. De Algemene Politieke Beschouwingen zijn nog steeds bezig. Gaat premier Rutte zijn vlucht naar New York halen?
Vrijdag 24 september – Afghanistan, klimaat en herstel na coronacrisis
193 landen nemen deel aan de AVVN, elk land krijgt een kwartier de tijd om een statement uit te spreken. Vandaag is premier Rutte aan de beurt. Wat hij gaat zeggen, is geen verrassing meer voor het team in Den Haag. Zes weken geleden begon de inhoudelijke voorbereiding namelijk al. Frans: ‘Vaak willen we in zo’n statement over veel onderwerpen iets zeggen omdat alles belangrijk is, dit jaar zijn de Nederlandse vertegenwoordiging in New York en de ministeries van Buitenlandse Zaken en Algemene Zaken overeengekomen dat we drie prioriteiten kiezen: klimaat, post-covid herstel en Afghanistan. Daar ben ik blij om, want drie boodschappen blijven beter hangen dan dertien.’ Inhoudelijke experts van Buitenlandse Zaken hebben input geleverd, speechschrijvers van Algemene Zaken hebben er een statement van gemaakt. Die versie is – met een paar aanpassingen – goedgekeurd door de minister van BZ en vervolgens voorgelegd aan de premier.
Martijns team heeft pizza besteld. Ook in het ministerie aan de Rijnstraat liggen er pizzadozen op tafel, terwijl premier Rutte zijn speech uitspreekt. Frans coördineerde twee jaar geleden ook de inbreng van het Nederlandse Koninkrijk en ging dat jaar wel met de delegatie mee naar New York. Dat jaar deed koning Willem-Alexander het nationale statement. ‘Het Nederlandse bankje moet continu bezet zijn, bij iedere speech van ieder land. Koning Willem Alexander was in gesprek met de secretaris-generaal van de VN, en ik had ‘dienst’ in de General Assembly Hall. Naast het volgen van de grote lijnen van de statements van andere landen had ik nog een belangrijke taak: de tijd in de gaten houden en de mensen rond de Koning waarschuwen als hij bijna aan de beurt was.’ Op een gegeven moment komt er een man van de protocoldienst naar Frans toe, zijn blik gericht op de foto van de koning in zijn mapje. “Your royal highness, we are ready.” Een fractie van een seconde – Frans heeft ook een rossige baard – overwoog hij een carrièreswitch. ‘Maar nee, mijn huidige baan is te leuk.’