Weblogbericht | 19-04-2023 | BZ’ers wereldwijd

Heb je als Nederlander hulp nodig in het buitenland? Normaal gesproken staat dan de Nederlandse vertegenwoordiging in het land (ambassade of consulaat) voor je klaar. Maar soms hebben zo veel Nederlanders hulp nodig, dat zo’n ambassade of consulaat zelf ook wat ondersteuning kan gebruiken. Daarvoor is er het Snel Consulair OndersteuningsTeam (in het kort: SCOT).

Wat doet het Snel Consulair OndersteuningsTeam?

Het SCOT is een team van medewerkers van het ministerie van Buitenlandse Zaken, dat snel kan worden ingezet in een gebied waar veel Nederlanders hulp nodig hebben. Het SCOT ondersteunt dan het werk van een ambassade of consulaat. Bijvoorbeeld om Nederlanders te helpen met verloren paspoorten, of in te zetten om Nederlanders veilig thuis te laten komen in tijden van crisis. Daarvoor werkt het SCOT ook samen met de lokale overheid en hulpdiensten. Bij evacuaties werkt het SCOT soms ook nauw samen met Defensie.

In welke situaties wordt het SCOT ingezet?

Onder andere bij natuurrampen, conflicten of terroristische aanslagen. Maar ook bij grote evenementen. Er zijn dan zo veel Nederlanders in een land, dat de ambassade extra handen nodig heeft om zo goed mogelijk te kunnen helpen. Buitenlandse Zaken zet het SCOT dus ook proactief in wanneer er grote drukte wordt verwacht. En regelmatig staan SCOT’ers stand-by als er ergens in de wereld een dreiging of conflict ontstaat. Is er geen ambassade of consulaat in een land? Dan kan het SCOT ook worden ingezet om een honorair consul te ondersteunen.

Wie zitten er in het team? (SCOT’ers)

SCOT’ers zijn werknemers van het ministerie van Buitenlandse Zaken die zich voor het team hebben aangemeld. Het is dus niet hun dagelijkse werk, maar ze kunnen op elk moment worden opgeroepen. Om klaar te staan, of om direct in actie te komen. Daarvoor moeten de teamleden behoorlijk flexibel zijn. Elke twee jaar worden ze medisch gekeurd en ze zijn voor alle landen gevaccineerd.

SCOT’ers spreken vaak meerdere talen. Ze weten precies wat ze moeten doen om een ambassade te ondersteunen, en hoe ze Nederlanders in moeilijke situaties kunnen helpen. Daar zijn ze breed voor getraind: denk aan eerste hulp, presteren onder druk en oefeningen met Defensie. Een SCOT’er is op allerlei situaties voorbereid.

Het werk van SCOT in de praktijk

Maak kennis met drie SCOT’ers en hun verschillende ervaringen. Van het vliegtuigongeluk in Libië, tot de aardbevingen in Turkije en het EK voetbal in Oekraïne en Polen:

Hind Ribeiro-Bidaoui (senior adviseur bij de Academie voor Internationale Betrekkingen) zal haar eerste missie als SCOT’er nooit vergeten. Op 12 mei in 2010 stortte in de Libische hoofdstad Tripoli een vliegtuig neer. Van de 104 inzittenden kwamen 103 mensen om het leven, waarvan 71 Nederlanders. De enige overlevende was een minderjarige Nederlandse jongen.

‘De ochtend van de vliegramp werd ik direct gebeld en opgeroepen om naar Libië te vertrekken,’ vertelt Hind. ‘Ik reisde samen met de familie van de jongen, Nederlandse pers en het Landelijk Team Forensische Opsporing (LTFO) dat Nederlandse slachtoffers moest identificeren. De overlevende lag in Tripoli in het ziekenhuis. Ik ging onder andere mee omdat ik Arabisch spreek, hielp er met vertalen en steunde de familie.’

Nadat de jongen terug naar Nederland was gebracht, bleef Hind in Tripoli om – samen met de collega’s van de ambassade – nabestaanden van overleden Nederlanders te ondersteunen. En om het forensisch team bij te staan: in het mortuarium, in de samenwerking met ambassades en onderzoekers uit andere landen, en in het contact met lokale autoriteiten. Kadhafi was nog aan de macht.

‘Je ziet en hoort vreselijke dingen en wordt geconfronteerd met ontzettend veel verdriet. Dat moet je een plekje kunnen geven. Tegelijk ben je daar met een concreet doel en moet je door de emoties heen aan de slag. Die drive en adrenaline had ik. Met de familie van de overlevende heb ik nog steeds contact. En elk jaar sta ik op 12 mei stil bij de herdenking van de vliegramp en steek ik een kaarsje op voor alle slachtoffers.’

Hind heeft sindsdien vele SCOT-missies uitgevoerd in Noord-Afrika en het Midden-Oosten.

Johan van de Hoef (3W, Werken voor Nederland WereldWijd) vergelijkt SCOT met de vrijwillige brandweer. ‘Je traint veel om je werk te kunnen doen, maar het liefst heb je dat het nooit nodig zal zijn.’ Maar als er dan toch ergens brand uitbreekt, dan moet die geblust worden. ‘Als SCOT’er moet je razendsnel kunnen vertrekken,’ vertelt Johan. ‘En ook bij aankomst moet je vlug doorhebben wat er moet gebeuren, welke middelen je hebt en waar de risico’s liggen.’

Johan werd opgeroepen in Turkije na de zware aardbevingen van 6 februari 2023 om de Nederlandse ambassade in Ankara te ondersteunen. Daar hielp hij onder andere mensen die terug wilden komen naar Nederland. En in 2021 evacueerde Johan Nederlanders via Doha uit Afghanistan. ‘Mijn taak was om mensen die uit Afghanistan kwamen op te vangen. Samen met Qatarese overheid zorgde ik dat ze onderdak en medische zorg kregen, dat hun reisdocumenten op orde waren, en dat ze veilig terug naar Nederland konden vliegen.

In Doha begeleidde ik mensen op het vliegveld en naar de tijdelijke opvang. Soms kwamen zij pas laat in de avond aan. Dan was ik tot diep in de nacht aan het werk en kwam ’s ochtends om 06.00 uur alweer de volgende groep. Je luistert naar ieders verhalen, en vangt Nederlanders op die vreselijke dingen hebt meegemaakt. Als SCOT’er moet je met zulke emoties en onverwachte momenten kunnen omgaan. Maar één ding is zeker: je maakt een belangrijk verschil in iemands leven.

Evelien Boersma (plaatsvervangend Chef de Poste op de ambassade in Kinshasa, Democratische Republiek Congo) vertelt dat stand-by staan ook een belangrijk onderdeel is van het werk. ‘Als SCOT’er moet je goed tegen stress kunnen en behoorlijk flexibel zijn. Je bent klaar voor vertrek, je tas staat klaar, je visum is geregeld en je vaccinaties zijn up-to-date. Maar het gebeurt ook regelmatig dat je dan tóch niet hoeft te vertrekken.’

Waar Evelien onder andere wél in actie kwam was bij het EK Voetbal 2012. Samen met drie andere SCOT-collega’s hielp zij Nederlanders in Kharkiv, Oekraïne. ‘Er waren Nederlanders die hun paspoort verloren, een aantal belandden in het ziekenhuis, of raakten betrokken bij een verkeersongeluk. Als SCOT’er help je al die Nederlanders, om te zorgen dat ze weer gezond en veilig thuis kunnen komen. Daarvoor hielp ik ook supporters om hun weg te vinden op het vliegveld.’ En in sommige gevallen maakt het snelle team zijn naam dubbel en dwars waar:

‘Tijdens het EK hadden we hele goede contacten met de politie: zowel de Oekraïense, als de uitgezonden Nederlandse politie. We kregen een melding dat er buiten het stadion een Nederlandse portemonnee en paspoort waren gevonden. Die heb ik tijdens de wedstrijd meteen bij de politie opgehaald. En toen ik contact opnam met de Nederlander om hem zijn spullen terug te geven, had hij eigenlijk nog niet eens door dat hij iets kwijt was!’