Aanpak opvang asielzoekers
Opvanglocaties voor asielzoekers zitten vol en er zijn lange wachttijden voor beslissingen op asielaanvragen. Het kabinet wil organisaties ontlasten die asielzoekers opvangen en hun asielaanvraag beoordelen. Bijvoorbeeld door te zorgen dat minder asielzoekers naar Nederland komen en meer afgewezen asielzoekers terugkeren.
Plannen kabinet om aantal asielzoekers te verminderen
Het kabinet werkt aan plannen om te zorgen dat er minder asielzoekers naar Nederland komen. Dat moet de druk op organisaties in de asielketen verlagen. Het gaat dan onder meer om de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) die onder meer asielaanvragen behandelt, het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) dat asielzoekers opvangt, en de Dienst Terugkeer en Vertrek (DT&V) die afgewezen asielzoekers begeleidt om terug te keren naar hun land van herkomst.
Het kabinet wil onder andere:
- Kortere verblijfsvergunningen voor asielzoekers
Het kabinet wil asielzoekers die daar recht op hebben een tijdelijke verblijfsvergunning geven voor 3 jaar in plaats van 5 jaar. Het gaat om de verblijfsvergunning asiel voor bepaalde tijd. Verschillende buurlanden hebben tijdelijke verblijfsvergunningen voor 3 jaar voor asielzoekers. - Schrappen verblijfsvergunning voor onbepaalde tijd
Het kabinet wil asielzoekers geen verblijfsvergunning asiel voor onbepaalde tijd meer verstrekken. Asielzoekers met zo’n permanente verblijfsvergunning mogen in Nederland blijven, ook als de reden van hun asiel niet meer bestaat. - Meer mogelijkheden om criminele vreemdelingen ongewenst te verklaren
Vreemdelingen die zonder toestemming in Nederland zijn en veroordeeld zijn voor een misdrijf, kunnen door het kabinetsvoorstel ongewenst worden verklaard. Hun vertrek wordt daarmee gestimuleerd. Als zij toch weigeren te vertrekken, kunnen ze tot 6 maanden gevangenisstraf krijgen. Het kabinet wil zo vooral criminaliteit en overlast door vreemdelingen aanpakken. - Schrappen mogelijkheid tot nareis van meerderjarige kinderen en ongehuwde partners
Het kabinet wil het asielzoekers met een verblijfsvergunning (statushouders) moeilijker maken om hun volwassen kinderen en hun ongehuwde partner naar Nederland te halen. Als de plannen doorgaan kunnen alleen de minderjarige kinderen en gehuwde partner uit het gezin van de statushouder een aanvraag doen om te mogen nareizen. De Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) beoordeelt aanvragen voor nareis aan de hand van de regels voor gezinsherening. - Verminderen van nieuwe asielaanvragen bij nieuwe feiten
Asielzoekers krijgen minder mogelijkheden voor een nieuwe asielaanvraag bij nieuwe feiten en omstandigheden. Het kabinet wil voorkomen dat uitgeprocedeerde asielzoekers hun terugkeer vertragen met zo’n nieuwe asielaanvraag. Het gaat dan om gevallen waarbij de situatie in het land van herkomst is veranderd, maar dat geen gevolgen heeft voor hun afgewezen asielverzoek.
Wetsvoorstel asielnoodmaatregelen
Deze plannen staan in het wetsvoorstel voor de Asielnoodmaatregelenwet. De Eerste Kamer moet het wetsvoorstel nog goedkeuren.
Volg de stand van zaken van het voorstel voor de Asielnoodmaatregelenwet op de website van de Eerste Kamer.
Aanpassing Asielnoodmaatregelenwet over hulp aan illegalen
Het kabinet heeft op 14 oktober 2025 de Raad van State om een spoedadvies gevraagd over een aanpassing (Novelle) op de Asielnoodmaatregelenwet. Deze aanpassing zorgt ervoor dat hulp aan vreemdelingen die illegaal in Nederland verblijven niet strafbaar wordt.
Op 13 november 2025 heeft het kabinet het advies ontvangen en is de aanpassing op de Asielnoodmaatregelenwet naar de Tweede Kamer gestuurd.
Meer informatie:
Nader Rapport novelle aanpassing strafbaarstelling illegaal verblijf | Kamerstuk | Rijksoverheid.nl
Novelle strafbaarstelling illegaal verblijf Memorie van toelichting | Kamerstuk | Rijksoverheid.nl
Maatregelen kabinet om aantal asielzoekers te verminderen
Het kabinet heeft verschillende maatregelen genomen om het aantal asielzoekers dat naar Nederland komt, te verminderen. Bijvoorbeeld:
- Tijdelijke controles aan grens met België en Duitsland
Sinds 9 december 2024 voert de Koninklijke Marechaussee extra grenscontroles uit om illegale migratie en mensensmokkel tegen te gaan. En om asielzoekers die via Duitsland of België binnenkomen, tegen te houden. Die asielzoekers hadden al in een ander land in de Europese Unie asiel moeten aanvragen. De grenscontroles duren tot 6 juni 2026.
Naast Nederland houden nog meer EU-landen tijdelijke grenscontroles (informatie in het Engels). Tijdelijke grenscontroles zijn toegestaan als het nodig is voor de openbare orde of de nationale veiligheid. Dat staat in in artikel 25 van de Schengengrenscode (in het Engels). Dat zijn afspraken tussen de zogenoemde Schengenlanden, landen die onderling geen grenscontroles hebben en waar bijvoorbeeld EU-burgers vrij kunnen rondreizen.
De resultaten van de tijdelijke grenscontroles staan in de voortgangsrapportage binnengrenscontroles uit november 2025. - Nieuw beleid asielzoekers uit Syrië
Het kabinet heeft het landenbeleid voor Syrië verscherpt. Tot december 2024 kregen vrijwel alle Syriërs bescherming in Nederland. Na de val van het Assad-regime is het land veiliger, zo bleek uit het ambtsbericht over de situatie in Syrië uit mei 2025. Syrische vluchtelingen die aannemelijk kunnen maken dat zij zelf te vrezen hebben, kunnen asiel krijgen. Asielzoekers die geen asiel krijgen, moeten terugkeren naar Syrië. - Minder VN-vluchtelingen opvangen (hervestiging)
Nederland neemt sinds 2025 maximaal 200 vluchtelingen per jaar op uit vluchtelingenkampen van de Verenigde Naties (VN). Tot 2025 kwamen jaarlijks zo’n 500 vluchtelingen via de VN-Vluchtelingenorganisatie Unhcr voor hervestiging naar Nederland.
Deze maatregelen staan in de Kamerbrief over nadere afspraken uitvoering hoofdstuk 2 Hoofdlijnenakkoord (Grip op asiel en migratie).
Plannen kabinet voor tweestatusstelsel
Het kabinet wil een tweestatusstelsel invoeren met strikte voorwaarden op het gebied van gezinshereniging. Het kabinet wil onderscheid maken tussen vluchtelingen die persoonlijk worden vervolgd om wie ze zijn, en subsidiair beschermden, die bijvoorbeeld zijn gevlucht vanwege oorlog en geweld. Asielzoekers met deze subsidiaire bescherming vallen niet onder de eisen van de Europese richtlijn voor gezinshereniging. Dat maakt het mogelijk om de nareis van gezinsleden voor deze groep te beperken.
Wetsvoorstel invoering tweestatusstelsel
Deze plannen staan in het wetsvoorstel Wet invoering tweestatusstelsel. De Eerste Kamer moet nog instemmen met het wetsvoorstel.
Volg de stand van zaken van het wetsvoorstel Wet invoering tweestatusstelsel op de site van de Eerste Kamer.
Maatregelen om meer asielzoekers te laten terugkeren
Tijdelijk 90 extra plekken voor vreemdelingenbewaring bij Schiphol
Het gaat om cellen in het Justitieel Complex Schiphol. Bijvoorbeeld voor uitgeprocedeerde asielzoekers die mogelijk verdwijnen in de illegaliteit voor ze kunnen worden uitgezet. Illegalen die moeten terugkeren naar het land van herkomst. Of voor asielzoekers die zonder documenten het land in komen en weigeren te vertrekken. Ze kunnen worden opgesloten om te voorkomen dat ze uit het zicht van de autoriteiten verdwijnen. Dat staat in een Kamerbrief over vergroten capaciteit vreemdelingenbewaring uit maart 2025.
Plannen kabinet voor voldoende opvangplekken asielzoekers
Wekelijks vragen ongeveer 700 mensen asiel aan in Nederland. Zij worden door het COA opgevangen. Bijna een kwart van alle bewoners van COA-opvanglocaties zijn statushouders. Te weinig statushouders (asielzoekers met een verblijfsvergunning) verhuizen naar huisvesting in gemeenten.
Het kabinet neemt onder andere de volgende maatregelen om te zorgen voor voldoende opvangplekken.
- Verplichte aantal opvangplekken per gemeente intrekken (Spreidingswet)
Het kabinet wil asielzoekers niet meer verplicht verspreiden over provincies en gemeenten. Het wil de Spreidingswet in 2026 intrekken. Die wet verplicht gemeenten om asielzoekers op te vangen. Het kabinet heeft in het Hoofdlijnenakkoord afgesproken de Spreidingswet in te trekken. Het kabinet wil dat er minder asielzoekers naar Nederland komen zodat minder opvangplekken nodig zijn. Die plannen moeten er voor zorgen dat er voldoende opvang is voor asielzoekers zonder een wettelijke plicht voor provincies en gemeenten om asielzoekers op te vangen.
Provincies hebben in 2024 plannen gemaakt om te zorgen voor 96.000 opvangplekken voor asielzoekers. Het gaat om plekken die provincies en gemeenten tot minimaal 1 februari 2026 beschikbaar hebben. - 8.500 plekken realiseren in doorstroomlocaties
Het kabinet wil dat gemeenten tot 2028 zorgen voor maximaal 8.500 plekken in zogenoemde doorstroomlocaties. Statushouders kunnen in deze locaties tijdelijk verblijven in of vlakbij de gemeente waar ze gaan wonen, en moeten daar alvast taalles volgen en werk zoeken. Meer informatie: Huisvesting statushouders. - Sluiten van noodopvanglocaties
Het kabinet wil dure noodopvanglocaties zo snel mogelijk sluiten en asielzoekers huisvesten in asielzoekerscentra (azc’s). Dat is afgesproken in het Regeerprogramma. - Extra geld gemeenten voor woning of tijdelijke huisvesting voor statushouders
Het kabinet wil extra tijdelijke woonruimte voor asielzoekers met een verblijfsvergunning (statushouders) die nog geen woning kunnen krijgen in een gemeente. Dat kunnen opstartwoningen zijn waar ook andere doelgroepen gehuisvest worden. Zoals Oekraïense vluchtelingen en inwoners van de gemeente die met spoed een woning nodig hebben. Statushouders moeten huur betalen voor deze tijdelijke woonruimte. Dat staat in de Kamerbrief over versnelde uitstroom statushouders.
Het kabinet wil dat met deze tijdelijke huisvesting meer woonruimte beschikbaar komt voor bijvoorbeeld starters, studenten en dak- en thuislozen. Gemeenten kunnen gebruik maken van de stimuleringsregeling Flex- en transformatiewoningen om deze woningen te realiseren.
Verbetering situatie Ter Apel
De druk op de asielopvang wordt het eerst zichtbaar in Ter Apel. Met de gemeente Westerwolde en het COA is afgesproken dat hier maximaal 2.000 asielzoekers worden opgevangen.