Aanpak crisis asielopvang

Afspraken om asielcrisis onder controle te krijgen

Om de asielcrisis onder controle te krijgen, neemt het kabinet per direct verschillende maatregelen. Deze tijdelijke maatregelen hebben gevolgen voor het aantal mensen dat in Nederland aankomt, de snelheid waarmee zij de asielprocedure doorlopen en de huisvesting van statushouders. Hierdoor komt er meer ruimte in de opvangcentra.

• Gezinshereniging alleen mogelijk met geschikte woning: statushouders mogen hun gezin pas over laten komen naar Nederland als er een passende woning is.
• Onder de huidige omstandigheden vindt het kabinet het niet langer verantwoord de toegezegde hervestigingsafspraken binnen de Europese Unie (EU) na te leven.
• 37.500 extra tijdelijke woningen (flexwoningen) tot en met 2024. Deze zijn bedoeld voor statushouders en spoedzoekers. Bijvoorbeeld mensen die door een scheiding of medische reden een nieuwe of andere woning nodig hebben.

Directe verlichting Ter Apel

De situatie in het overvolle aanmeldcentrum in Ter Apel is onhoudbaar. Er zijn onvoldoende (crisisnood)opvangplekken om mensen op te vangen. Daarom zijn er per direct maatregelen nodig om de situatie voor asielzoekers, medewerkers en de inwoners van Ter Apel te verbeteren. 

Het kabinet, de VNG, IPO en het Veiligheidsberaad hebben daarom de volgende afspraken gemaakt over asiel en huisvesting om weer ruimte in de asielopvang te krijgen: 

• De locatie Marnewaard wordt vanaf 10 september ingezet als doorstroomlocatie voor asielzoekers die in Ter Apel verblijven. Na de voorregistratie door de IND krijgen asielzoekers, die nog niet geïdentificeerd en geregistreerd zijn door de vreemdelingenpolitie, een nummer. In afwachting van hun afspraak bij de politie in Ter Apel verblijven ze in de locatie Marnewaard. Nadat asielzoekers zijn geïdentificeerd en geregistreerd worden ze elders in het land opgevangen. Op deze manier is er een bed voor asielzoekers tijdens het doorlopen van het aanmeldproces en vindt identificatie en registratie plaats op volgorde van binnenkomst.
• Alleenstaande minderjarigen en medisch hulpbehoevenden blijven in Ter Apel. Zij worden met voorrang ingepland voor identificatie en registratie bij de vreemdelingenpolitie.
• Huisvesting van 20.000 statushouders door gemeenten. Om de doorstroom in de opvang te versnellen, is snelle huisvesting van statushouders noodzakelijk. Nog dit jaar huisvesten gemeenten daarom samen 20.000 statushouders.
• 225 aanvullende plekken in de crisisnoodopvang (CNO) per veiligheidsregio. Hiervoor spannen de veiligheidsregio’s zich maximaal in. 
• Sobere opvang voor asielzoekers die overlast veroorzaken.

Oorzaken van te weinig opvangplekken voor asielzoekers

Belangrijke oorzaken voor het gebrek aan opvangplekken zijn:

• Hoger aantal asielzoekers vraagt asiel aan dan in 2021
  Er vragen elke dag ongeveer 100 tot 200 migranten asiel aan. Dit komt bijvoorbeeld doordat er minder reisbeperkingen zijn dan vorig jaar door het coronavirus. Hierdoor kunnen gezinsleden van statushouders naar Nederland reizen voor gezinshereniging. Ook mensen uit Afghanistan die in Nederland worden opgevangen vragen asiel aan en krijgen opvang.
• Te weinig statushouders kunnen verhuizen van opvangcentrum naar woning
  Gemeenten kunnen niet genoeg woningen vinden voor asielzoekers met een verblijfsvergunning, zogenoemde statushouders. Bijna 16.000 statushouders verblijven in een opvangcentrum voor asielzoekers, terwijl ze naar een woning of zogenoemde tussenvoorziening moeten in een gemeente.

Overige maatregelen voor extra opvanglocaties

De overheid wil dat elke asielzoeker in een opvangcentrum kan blijven tijdens de asielprocedure. Er moeten daarom onder andere meer opvangplekken komen. De Rijksoverheid neemt samen met de veiligheidsregio’s en gemeenten eerst de volgende maatregelen:

• 5.000 extra opvangplekken
  De veiligheidsregio’s en gemeenten hebben tot medio augustus 2022 voor ongeveer 5.000 crisisnoodopvangplekken gezorgd. Op 26 augustus 2022 is afgesproken dat de veiligheidsregio's zich extra inspannen om nog 225 crisisnoodopvangplekken per regio te vinden.  En of lege opvangplekken voor vluchtelingen uit Oekraïne gebruikt kunnen worden voor opvang voor asielzoekers.
• 7.500 statushouders in 2022 naar flexwoning
  In flexwoningen kunnen naast statushouders ook andere groepen woningzoekenden tijdelijk verblijven. Zoals spoedzoekers, jongeren of arbeidsmigranten. De Taskforce Versnelling Tijdelijke Huisvesting ondersteunt gemeenten en andere betrokken partijen bij deze taak. Hiervoor is € 100 miljoen beschikbaar.
• Statushouders mogen tot eind 2022 in hotel of vakantiehuis blijven
  Gemeenten mogen mensen met een verblijfsvergunning tot en met 31 december 2022 blijven opvangen in een hotel of vakantiehuis. De Hotel- en Accommodatieregeling (HAR) is verlengd. Daarna krijgen statushouders woonruimte in de gemeente.

Daarnaast wil het kabinet:

• Grote opvanglocaties openen
  Het kabinet is in gesprek met gemeenten over waar deze opvanglocaties kunnen komen. Deze gesprekken hebben nog niet gezorgd voor genoeg opvanglocaties. De Rijksoverheid kan daarom zelf een vergunning verlenen voor opvanglocaties voor asielzoekers. Het kabinet maakt dan gebruik van het zogenoemd ruimtelijk ordeningsinstrumentarium. Er is dan geen instemming nodig van de gemeente. Dit is een uitzonderlijke maatregel. Het kabinet doet dit omdat de situatie in Ter Apel ernstig is en de nood voor opvangplekken hoog.
• Een extra aanmeld- en opvangcentrum voor asielzoekers
  Asielzoekers kunnen zich dan ook registreren op een andere locatie dan in Ter Apel. Nu moeten alle asielzoekers die in Nederland aankomen zich eerst melden en registreren in Ter Apel. Het kabinet wil dit extra aanmeldcentrum in Bant openen en is hierover in gesprek met de gemeente Noordoostpolder. Het is nog niet bekend wanneer het nieuwe aanmeldcentrum er komt.
• Cruiseschepen huren voor de opvang van asielzoekers
  Het kabinet wil asielzoekers opvangen op een aantal cruiseschepen. Het 1^e cruiseschip komt in de gemeente Velsen aan de kade te liggen. Naar verwachting kan het schip vanaf de 2^e helft van september in gebruik worden genomen. Er worden op dit schip maximaal 1.000 asielzoekers opgevangen tot uiterlijk 1 maart 2023. Het 2^e cruiseschip komt in het Westelijk Havengebied in Amsterdam. Naar verwachting is dit schip vanaf begin oktober voor een half jaar beschikbaar. Op dit schip is ook plek voor maximaal 1.000 mensen.
• De opvang van asielzoekers een wettelijke taak van gemeenten maken
  Het kabinet werkt aan een wetsvoorstel waarbij gemeenten en medeoverheden verplicht worden om bij dragen in de asielopvang. Nu bieden te weinig gemeenten vrijwillig opvangplekken aan. Na de zomer 2022 wil het kabinet het wetsvoorstel in consultatie brengen.