Aanpak vogelgriep

Wat is vogelgriep?

Vogelgriep is een virus dat vooral voorkomt bij groepen wilde vogels in Nederland. Er is altijd een kans dat het virus van wilde vogels overgaat op gehouden vogels. Bijvoorbeeld door uitwerpselen. Besmette vogels worden ziek en gaan vaak dood. Ook andere in het wild levende dieren kunnen besmet raken met vogelgriep en ziek worden.

Besmetting op pluimveebedrijven

De laatste jaren zijn er veel pluimveebedrijven besmet door het vogelgriepvirus. Het is nog onduidelijk hoe het vogelgriepvirus pluimveebedrijven binnenkomt. Mogelijk kan dat door de luchtinlaat van de stal. Of door knaagdieren die de stallen inlopen. Lees meer over de besmettingen en het aantal ruimingen door vogelgriep bij bedrijven.

Besmetting bij andere wilde dieren

Naast wilde vogels kunnen ook andere wilde dieren zoals bunzings en vossen besmet raken met het virus. Lees waar u een melding kunt doen als u vermoedt dat een wild dier vogelgriep heeft. Of als u buiten een dood dier ziet liggen. 

Besmetting bij koeien

In Europa zijn geen besmettingen van vogelgriep bij koeien of andere herkauwers bekend. Maar ook herkauwers kunnen vogelgriep krijgen. Om besmetting van herkauwers in Nederland snel op te sporen en de kans op verspreiding te verkleinen, heeft de overheid maatregelen genomen:

• Het is verplicht om vogelgriep bij zoogdieren te melden bij de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA).
• Als er vogelgriep uitbreekt op een pluimveebedrijf waar ook herkauwers zijn, onderzoekt de NVWA die herkauwers op vogelgriep.
• De overheid laat onderzoeken of er in het verleden al koeien met vogelgriep besmet zijn geweest in Nederland. 
• Eind 2024 komt er een draaiboek voor vogelgriep bij melkkoeien. Daarin komen maatregelen die veehouders moeten nemen als er vogelgriep bij melkkoeien wordt gevonden. 

Besmetting bij huisdieren en mensen

Mensen kunnen ook besmet raken met vogelgriep. Dit komt bijna niet voor. Mensen die voor werk vaak dichtbij (besmette) vogels komen, hebben een vergrote kans om besmet te raken. Ook huisdieren zoals honden en katten kunnen vogelgriep krijgen, maar ook dit komt bijna niet voor. Lees wat u kunt doen als uw hond of kat in aanraking is geweest met een besmette vogel. 

Gevolgen uitbraken vogelgriep

De uitbraken van het vogelgriepvirus en de maatregelen tegen de ziekte hebben grote gevolgen. Pluimveehouders van besmette bedrijven hebben veel schade aan hun bedrijven. Daarbij lopen de kosten op om de bedrijven te ruimen en het virus te bestrijden. En in de natuur gaan veel vogels dood. Soms hele broedkolonies.

Onderzoek bij verdenking of uitbraak van vogelgriep

De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) onderzoekt bedrijven waarvan een melding van een verdenking van vogelgriep is. En ruimt bedrijven waar vogelgriep is vastgesteld. Ook ruimt de NVWA uit voorzorg bedrijven vlak bij het besmette bedrijf. Dit is om verdere verspreiding van het vogelgriepvirus zoveel mogelijk te voorkomen.
Lees meer over de maatregelen de NVWA neemt als een bedrijf verdacht wordt van vogelgriep.

Landelijke maatregelen

De Rijksoverheid neemt landelijke maatregelen tegen vogelgriep als er een besmetting is op een pluimveebedrijf. Pluimveehouders en particuliere vogelhouders moeten zich aan regels houden wanneer het virus op of vlakbij hun bedrijf is vastgesteld.

Proef met vaccineren pluimvee

Tot begin 2027 loopt er een pilot met vaccineren van pluimvee tegen vogelgriep. Op 1 pluimveebedrijf krijgen kuikens een vaccinatie tegen vogelgriep. De eieren van deze kippen worden alleen in Nederland verkocht. Doel van de pilot is om ervaring op te doen met vaccineren van pluimvee. En om te ontdekken of dit gevolgen heeft op de handel in pluimvee, eieren en vlees.

Voor meer info, zie de Vragen en antwoorden over de pilot Vaccineren tegen vogelgriep.

Versterken aanpak vogelgriep

Door de aanhoudende problemen willen de ministers van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (LVVN) en Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) meer maatregelen nemen om de vogelgriep eerder en beter aan te pakken. Hiervoor werkt de Rijksoverheid samen met andere partijen. Bijvoorbeeld de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA), gemeenten en de GGD. En vrijwilligers die vogelonderzoek doen (zoals SOVON).
Deze maatregelen staan in het Intensiveringsplan preventie vogelgriep, dat in juli 2023 naar de Tweede Kamer is gestuurd. In dit plan zijn de aanbevelingen van het Deskundigenberaad Zoönosen (DB-Z) verwerkt. De belangrijkste punten uit het Intensiveringsplan preventie vogelgriep zijn:

Europese samenwerking

Ook andere landen hebben te maken met vogelgriep en de gevolgen daarvan. Daarom werken Europese experts en laboratoria samen om vogelgriep tegen te gaan. Bijvoorbeeld door onderzoek te doen naar ziekten die een epidemie of pandemie zouden kunnen veroorzaken. In het DURABLE project (Delivering a Unified Research Alliance of Biomedical and public health Laboratories against Epidemics) werken landen met elkaar samen.