Gemeentefonds

Omvang gemeentefonds

Hoeveel geld individuele gemeenten uit het gemeentefonds krijgen, hangt af van de kenmerken en de belastingcapaciteit van de gemeenten. De belastingcapaciteit geeft aan hoeveel belasting een gemeente jaarlijks kan innen.
De Rijksoverheid kijkt bij de verdeling van het gemeentefonds over de gemeenten onder meer naar:

• aantal inwoners;
• aantal jongeren;
• aantal uitkeringsgerechtigden;
• oppervlakte van de gemeente;
• grootte van de watergebieden.

Dit worden maatstaven genoemd. Er zijn ruim 60 maatstaven. Elke maatstaf heeft een bedrag ‘per eenheid’. De gemeente krijgt dus geld voor iedere inwoner, iedere jongere, enzovoorts. Bekijk voor meer informatie over de maatstaven de Toelichting op de berekening van de uitkeringen uit het gemeentefonds. Ook is er een overzicht per jaar van de bedragen die iedere gemeente heeft ontvangen uit het gemeentefonds.

Prinsjesdag: groei gemeentefonds

Op Prinsjesdag zijn in de septembercirculaire de nieuwe cijfers bekend gemaakt over de ontwikkeling van het gemeentefonds. In 2019 zal het gemeentefonds met 1,1 miljard euro groeien, tot 31,2 miljard euro. De groei is 218 miljoen euro lager dan eerder werd verwacht. In 2020 zal het gemeentefonds met 1,2 miljard euro groeien, de groei is dan 409 miljoen euro hoger dan verwacht.

Verdeling gemeentefonds

Het aandeel van een gemeente in het gemeentefonds is kleiner naarmate het vermogen om belastingen te heffen groter is. Het gaat hier om de WOZ-waarde van onroerende zaken in de gemeente, berekend tegen een voor alle gemeenten gelijk tarief. Meer over dit onderwerp staat op de pagina Gemeentelijke belastingen. Gemeenten ontvangen naast de algemene uitkering ook decentralisatie- en integratie-uitkeringen uit het gemeentefonds.

De Rijksoverheid is verantwoordelijk voor het actueel houden van het verdeelstelsel. Jaarlijks monitoren de fondsbeheerders (de minister van BZK en de staatssecretaris van Financiën) hoe de verdeling van het gemeentefonds zich verhoudt tot de wijze waarop de kosten van gemeenten zich ontwikkelen. Dit doen ze in het Periodiek Onderhoudsrapport (POR).

Herijking gemeentefonds

Momenteel wordt onderzocht hoe het gemeentefonds opnieuw kan worden verdeeld. Het traject heeft betrekking op bijna het gehele gemeentefonds. De nieuwe indeling staat gepland voor 2021. Meer informatie hierover is te vinden op de pagina Herziening financiële verhoudingen.

Circulaires over het gemeentefonds

De Rijksoverheid informeert de gemeenten via circulaires in mei, september en december over de omvang en de verdeling van het gemeentefonds.

Database financiën gemeenten

Er is een database beschikbaar met informatie over de financiën van gemeenten. Het betreft een pilotversie. Daarmee zet het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) een eerste stap in de modernisering van de informatievoorziening over de financiën van de medeoverheden. Het ministerie wil op deze manier de beschikbare informatie beter ontsluiten voor gemeenten. De ervaringen met de pilotversie worden gebruikt bij de stapsgewijze doorontwikkeling en uitbreiding van de database.

Vragen over gemeentefonds

Vragen over het gemeentefonds kunt u stellen via het daarvoor bestemde contactformulier.